Dirck de zoon van Dirck de zoon Dirck. Goed mogelijk toch? Of is het Dirck de zoon van Dirck de zoon van Roelof? Nu wordt het lastig. Want wie is nu zoon van wie? In voetnoot 6 van een artikel in De Baron gaf ik aan dat het goed mogelijk is dat de tweede Dirck niet de zoon is van Roelof, maar van Dirck. Sommige bronnen, zoals kwartierstaat Mulders, reppen namelijk over een Dirck de oudere en een Dirck de jongere. Het blijkt echter nog complexer te zijn. Puzzelen met stamgenoten dus! Als we de zaken op een rij zetten wordt het meer duidelijk.¹

Zoon van Roelof?

In de vierendertigste jaargang van ‘De Navorscher’ wordt gespeculeerd of Dirck, die getrouwd was met Bertha van Eck, de zoon is van Roelof van Meerten.² Roelof was uitlandig zodat men niet wist of hij nog leefde. Dit laatste wordt ook bevestigd door het leenaktenboek.³ In het artikel over het leenaktenboek in De Baron heb ik deze speculatie overgenomen met de kanttekening dat het ook zo kan zijn dat Dirck een zoon van iemand anders is. Deze kanttekening lijkt nu correct te zijn. Uit het cartularium van het St. Agnietenklooster te Rhenen blijkt dat er inderdaad een Dirck de oudere en een Dirck de jongere heeft bestaan.

Dirck de Oudere en Dirck de Jongere

Uit een akte van schenking blijkt dat Derrick van Meerten en zijn vrouw Cristina van Eck vier morgen land schenkt omdat zijn dochter Theodorica intrede doet in het St. Agnietenklooster te Rhenen. Derrick de Oudere is overleden in 1530 en zijn zoon Derrick de Jongere blijft contact houden met het St. Agnietenklooster. Niet vreemd als je zus daar onderdak heeft. ⁴

Kwartierstaat Van Goltsteijn

Nu wordt het ook duidelijk waarom er in de een zeventiende eeuwse kwartierstaat⁵ twee keer het koppel Van Meerten-Van Eck voorkomt.⁶ Dirck van Meerten (getrouwd met Bertha van Eck van Panthaleon) is een zoon van Dirck van Meerten (getrouwd met Cristina van Eck van Pathaleon). Dirck de Oudere als vader van Dirck de Jongere.

Duidelijkheid door een combinatie van bronnen

Uit het leenaktenboek rond een stuk land van vijf morgen in het Ingenscheveld staan twee ‘Van Meertens’ met de voornaam van Dirck genoemd. Dirck de vader van Dirck de vader van Arnt. Gaat het hier om Dirck de Oudere samen met Dirck de Jongere en is Dirck de oudere dan een zoon van Roelof, zoals diverse bronnen aangeven?⁷ Dat lijkt niet correct. De eerstgenoemde Dirck in het leenaktenboek erft het land op 15 juni 1526 van zijn oom Johan, omdat Roelof uitlandig is en men niet weet waar hij is en of hij nog leeft. Het contract met Dirck wordt vernieuwd op 10 juni 1544 en 8 oktober 1557. Dirck de Oudere is dan al resp. 14 en 27 jaar overleden. Het lijkt daarom hier te gaan om Dirck de Jongere. Om de puzzel nog complexer te maken is er nog een derde Dirck. Uit de dertigste jaargang van De Nederlandsche Leeuw blijkt dat deze Dirck getrouwd was met Elise van Els.⁸ Deze Dirck is de vader van Arnt van Meerten (die getrouwd was met Francisca van Mevert). Dit komt overeen met de gegevens uit het leenaktenboek. De lijn wordt nu dus Arnt-Dirck-Dirck-Dirck. Dirck de jongere erft het land van zijn oom Johan. Deze heeft het land overgenomen van zijn broer Roelof. Roelof en Johan zijn zonen van Willem. Als Dirck de jongere de kleinzoon is van Willem van Meerten, dan is Dirck de oudere zijn zoon. Willem heeft dan ten minste drie zonen: Roelof, Johan en Dirck. De lijn wordt dan Arnt-Dirck-Dirck-Dirck-Willem-Roelof. Over laatstgenoemde Roelof heb ik vandaag ook geschreven. Roelof is op zijn beurt weer een zoon van Ghevert Moelman van Meerten.⁹

Ten slotte

Het is verbazingwekkend hoeveel puzzelstukjes er nog beschikbaar zijn vanuit de Betuwse late middeleeuwen. Het is niet vreemd dat deze puzzelstukjes soms verkeerd worden gelegd. Door de puzzelstukjes met elkaar te vergelijken wordt duidelijk dat de vader-op-zoon-lijn Arnt-Dirck-Dirck-Dirck-Willem-Roelof-Ghevert is en dat er inderdaad twee koppels Van Meerten-Van Eck zijn geweest. Zo kom je van begin zeventiende eeuw terug tot halverwege de veertiende eeuw. Uiteraard is deze uitleg óók voor verbeteringen vatbaar. Mogelijk heb ik iets over het hoofd gezien, daarom moeten we blijvend reflecteren op bestaande puzzelstukjes.

Voetnoten

In Rhenen lag het St. Agnietenklooster. Dit klooster bevond zich vóór 1470 aan de Torenstraat, aan de westzijde van het kerkhof dichtbij de Cunerakerk. In 1470 kwam het tot nieuwbouw en gedeeltelijke verplaatsing van het klooster. Dit kloostercomplex werd gebouwd aan de Herenstraat en de westelijke hoek van de Torenstraat. Aan de overkant van de Torenstraat kwam de kloosterboerderij. Het was een klooster van de zusters Franciscanessen. De non Anna van Brakel stelde in 1540 een cartularium van akten betreffende de goederen van het St. Agnietenklooster te Rhenen (1360-1540) samen. In deze akten komen ook ‘Van Meertens’ voor. Of de akten zelf getranscribeerd zijn weet ik niet, mogelijk kunnen de transcripties van aktes waar ‘Van Meertens’ in voorkomen later ook op deze website geplaatst worden. Nu moeten we het doen met de beschrijving van Het Utrechts Archief.¹ Daaruit kunnen we veel leren.²

Janna van Meerten

Het cartularium bevat een akte van overdracht door Jacop Freyse van Dolre en zijn vrouw Janna van Merten op 24 maart 1501 aan het St. Agnietenklooster te Rhenen. Het gaat hier om het echtpaar Jacob Freys van Dolre en Johanna van Abcoude van Meerten. Zij dragen over, het erf en goed ‘Het Kleine Griet’ binnendijks en buitendijks en met de aanwassen bij Mommensluis in De Mars. Vierentwintig jaar later (op 11 oktober 1525) wordt er opnieuw een akte van overdracht samengesteld door dit echtpaar. Dit maal aan Arnoldus van Bueren, pater te Rhenen, ten behoeve van het St. Agnietenklooster te Rhenen. Het betreft een erfrente uit het stuk land ‘Het Kleine Griet’ in De Mars. Deze was tevoren uitgegeven ten behoeve van Kunera van Dolre, in leven non van dat klooster.³

J(oh)an van Meerten

Op 25 april 1441 wordt een akte van uitgifte in tijns uitgegeven aan het zusterklooster in Rhenen. Deze uitgifte werd gedaan door Jan van Meerten, hof- en tijnsmeester en kwam van een hofstede van twee morgen land bij de heerlijkheid Lienden, de Drucht en de Broeckdijk in de maalschap Kesteren. Er is ook een akte van verkoop en overdracht aan Ghijsbert van Randwijck Gijsberts van 18 mei 1463. Dit keer gaat het om Johan van Meerten (is dit dezelfde als de hierboven genoemde hof- en tijnsmeester?) en zijn vrouw Johan (?) van Meerten. De verkoop en overdracht betreft een erftijns uit een huis en hofstad van 2 morgen land en de openbare weg in het kerspel Kesteren. Deze is gelegen bij de heerlijkheid Lienden en De Lede. Het lijkt erop dat dit om dezelfde hofstede gaat als hierboven (maar zeker is dat niet).

Op 9 juli 1449 wordt deze Johan vermoedelijk ook genoemd. Hier heet zijn vrouw Johanna. Het betreft een akte van verkoop door Johan van Meerten, Henrick van Meerten, J. Borre van Meerten e.a. aan Willam van Meerten en Derick Haeck. De verkoop gaat over 3 en een half morgen land Bergelen bij de Nedermedesche straet en de Hoogmeienstraat in de maalschap Meerten in het kerspel Lienden. Dit stuk land, met Johan van Meerten, komt opnieuw voor in een akte van 20 december 1477. Dit is een akte van belening door Johan van Brakel, leenheer en hofheer, van Johan van Meerten. Ook in een akte van 16 juli 1499 wordt over dit stuk land gesproken, dit keer is het een akte van belening door Johan van Brakel, leenheer en hofheer, van Willam van Meerten en Derrick Jansen.

Jan Bor van Meerten

De al eerder genoemde J. Bor van Meerten komt voor in een akte van verkoop op 17 maart 1494. Hij draagt, samen met zijn vrouw Ewout, de tijns over uit een hofstede van twee morgen land bij de Drucht en de Broeckdijk te Kesteren aan Arent Evertzoen Block, priester.

Roeloff van Meerten Ghevert Moelmanszoen

Op 11 maart 1392 heeft Roeloff van Meerten Ghevert Moelmanszoen, samen met zijn vrouw Hildegont, een akte van overdracht opgedragen aan Derrick Borre van Amerongen. Het betreft de erfpacht van de helft van gespecificeerd opgegeven hofsteden, erven en land bij De Lede, Die Man, de Rijn, de Hogeweg, de Wetering, de Meynroede en de molenplaats in De Mars.

Gherit van Meerten

Over deze Gerrit van Meerten hebben we al eens geschreven.⁴ We zien hem een paar keer terugkomen. Allereerst bij een akte van overdracht op 11 november 1433 van een huis en hofstede bij de Drucht in het kerspel Kesteren. Deze overdracht is gedaan door Steven Stevenszoon en zijn vrouw Margriet. Op 26 mei 1437 komt deze hofstede opnieuw voor in een akte van overdracht door Gheerit van Meerten aan Otten van Welle. Gheerit is pastoor van Kesteren en Otten is priester. Deze overdracht vindt plaats ten behoeve van het zusterklooster te Rhenen. Tenslotte komt dit huis en deze hofstede opnieuw voor in een akte van verkoop op 28 mei 1437. Op dezelfde dag ontvangt Gherit van Meerten ook erfpacht over dit huis en deze hofstede ten behoeve van het zusterklooster te Rhenen. Op 21 februari 1445 wordt erfrente uitgegeven door de pastoor, de kerkmeesters en de erfgenoten en buren van Kesteren ten behoeve van het zusterklooster te Rhenen en ten laste van de kerk van Kesteren. Of de genoemde pastoor Gerrit van Meerten is, wordt niet duidelijk door deze beschrijving.

Gerryt van Meerten Gerrytzoen

Op 8 juli 1454 verkoopt Gerryt van Meerten Gerrytzoen van de erfpacht uit de hofstede van 10 hond land De Oude Eng te Ommeren aan het St. Agnietenklooster. In de kantlijn staat: ‘Verpacht aan Jan van Groetvelt te Ommeren’. Dezelfde dag wordt er ook een akte van uitgifte in tijns opgesteld door Roeloff Momme, burggraaf Ter Lede en tijnsmeester van Walraven van Meurs, heer van Lienden en Ingen. Deze uitgifte vindt plaats aan de priester Willam Lijster ten behoeve van het klooster te Rhenen. Dit stuk land komt ook voor op 22 juli 1454 waar staat dat deze erfpacht ontvangen is door Henrick Janszoen van het klooster te Rhenen. Het gaat om huis en hofstede (tijnsgoed) van de heerlijkheid Lienden. Of deze Henrick dezelfde is als de hierboven genoemde Henrick van Meerten is mij (nog) niet bekend.

Derrick de oudere

Derrick de oudere, die ook voorkomt bij akten van zijn zoon hieronder, komt voor in een akte van schenking door Derrick van Meerten en zijn vrouw Cristina van Eck aan het St. Agnietenklooster te Rhenen. Het gaat om vier morgen land Bergelen bij de Nedermedensche straat en de Hoogmeienstraat in de maalschap Meerten te Lienden. Hij schenkt dit vanwege de intrede van hun dochter Theodorica van Meerten in het klooster op 25 mei 1502. Er is ook een akte van verkoop en overdracht op 20 januari 1515 tussen dit echtpaar en Arnoldus van Bueren ten behoeve van het klooster. Het gaat dan om 3 en een half morgen land met dijk en wetering bij de kade met de wetering en een tochtsloot genaamd de Leigraaf in de maalschap Meerten te Lienden. In de kantlijn staat de volgende aantekening: ‘Dese 3½ mergen bruyckt nu Henrick van Ewick. Oestwert convent 3½ mergen, en de dairnaest ten oesten Zeger Bernss 3½ mergen’. Een saillant detail is dat deze Derrick van Meerten in het jaar 1530 is overleden.

Derrick de jongere

Het stuk van 3 en een halve morgen land Bergelen bij Die Nedermedensche straet, en de Hoogmeienstraat in de maalschap Meerten in het kerspel Lienden (dat ook hierboven bij Jan van Meerten wordt genoemd) komt ook voor in een akte van 1 september 1530. Hier beleent Cornelis van Brakel dit stuk land van Derrick van Meerten de jongere. Deze akte komt ook verderop in dit cartularium. Hier staat in de kantlijn ‘Den Muyscam is vry vercoft’. Op 21 februari 1530 heeft Derrick van Meerten de jongere een akte van erkenning opgesteld. Hij erkende de verkoop en overdracht indertijd door zijn vader Derrick van Meerten aan het St. Agnietenklooster te Rhenen. Het gaat om twee kampen land te Meertensveld en de bovengenoemde 3 en een halve morgen leengoed Bergelen van Cornelis van Brakel. Verderop komt óók deze akte nog een keer voor. Hier staat in de kantlijn: ‘Die reste 3½ mergen liggen ten westen besiden Zegers weiden; den den 3½ mergen liggen voirt ten westen besyden die voirscreven 3½ mergen ende Henrick van Ewick plach te gebruyken. Noch 3½ mergen leengoets is die Muyscamp ende Pelgrum gebruyckt, ende heyten Bergele aen die Nedermese straet naer Tyel te gaen’. Op dezelfde dag wordt ook een akte van schuldbekentenis opgesteld door Derrick van Meerten. Hij geeft aan 200 gulden te willen voldoen aan het St. Agnietenklooster te Rhenen, dit bedrag is afkomstig uit twee kampen land en erf van 5 en een halve morgen land te Ommeren.

Johan van Meerten Willemszoen

Op 23 augustus 1369 wordt er een akte van deling opgemaakt door Johan van Meerten Willemszoen en Johan die Lewe Goeswijnszoon. Zij worden knapen genoemd. De akte van deling gaat over het erf en land ‘In het Oude Griet’ bij de dijk, de Nijenweert, de oude dijk en het Veerhuis.

Lysbeth van Meerten

Op 7 december 1464 wordt er een akte opgesteld waarbij Lysbeth, de vrouw van Henrick van Grootvelt, verklaarde dat haar rechtens toekomt een gedeelte van 3 morgen land te Langgrootveld in de maalschap Meerten te Lienden.

Wouter van Meerten

Op 3 juli 1447 wordt er een akte van gerechtelijke beslaglegging opgesteld door Wouter van Meerten. Hij doet dit namens Jacob die Wit, commandeur (van het Duitse huis) te Rhenen. Van Meerten legt beslag op het huis c.a. van wijlen Gerrit die Keyser. Op dit moment woont Arent Gerrytssoen daar nu en behoort het erf en goed Te Velde te Rhenen hiertoe. De beslaglegging is geschied ten behoeve van het innen van een schuld.

Ten slotte

Hierboven heb ik vooral de beschrijvingen zelf laten spreken. Ik hoop deze gegevens binnenkort, als de Heere het leven en de gezondheid geeft, verder uit te werken. Daarbij hoop ik ook een studie te kunnen maken naar de landerijen die hier genoemd worden. Het cartularium van het St. Agnietenklooster is een goudmijn voor genealogisch en historisch onderzoek. De non Anna van Brakel kunnen we bijna vijfhonderd jaar na datum nog dankbaar zijn voor het zorgvuldig opschrijven van deze akten. Zo kunnen er een hoop onzekerheden weggenomen worden en ook betreffende kwartierstaten duidelijkheden verschaft worden. Daarover later D.V. meer!

Voetnoten

Er is weer nieuws rond de International Conference on Creationism (ICC).¹ Vanmorgen maakte ing. Stef Heerema bekend dat hij ook aanwezig is op de ICC om daar een poster te presenteren over de Castile Formation. Hij hoopt deze poster (met de bijbehorende abstract) samen met dr. Clarey en ir. Van Heugten te verdedigen.²

Poster

De titel van de poster luidt: ‘Layered Castile Formation New Mexico and West Texas explained by a Flood Model’.³ Op de poster wordt aangegeven dat de gelaagde Castile Formation gezien wordt als paradepaardje van het evolutionisme.⁴ Dit is volgens de auteurs onterecht, omdat geen enkel verschijnsel in deze formatie adequaat wordt verklaard. Het model van ‘igneous salt’ (zout als stollingsgesteente) doet dat, volgens de auteurs, wel en verheft deze formatie dus als paradepaardje van het jongeaardecreationisme. De eruptie van gestold zout heeft de rifstructuur van de Capitan Limestone plat gewalst. De ontstane laagjes in de Castile Formation zijn veroorzaakt door kristallisatie tijdens de stolling van de zoutmagma. Na deze stolling is er olie binnengedrongen die donkere laagjes veroorzaakte. Op de poster wordt verwezen naar twee publicaties in Journal of Creation van Heerema en Van Heugten. De poster en ook de abstract kent als auteurs ing. S.J. Heerema, dr. T. Clarey en ir. G.J.H.A. van Heugten.

Abstract

In de abstract wordt erop gewezen dat creationisten in het verleden geworsteld hebben met de zogenoemde evaporieten. Ze verwijzen daarbij naar een paper van wijlen Glenn Morton op de ICC van 1986.⁵ De Castile Formation wordt als paradepaardje gezien van dit uniformitarianistische⁶ model. De auteurs noemen dit, na een literatuurstudie, onterecht, omdat geen enkel aspect adequaat wordt verklaard. Het gepresenteerde zondvloedmodel maakt het echter tot een paradepaardje van jongeaardecreationisten. De mineralogie van de Castile Formation is, volgens de onderzoekers, het gevolg van intrusies. Deze intrusies hadden ook gevolgen van de Capitan Limestone. De complexe gelaagde structuur van afwisselend anhydriet en calciet is mogelijk veroorzaakt door kristallisatie. Dit kristallisatieproces zou op moleculair niveau hetzelfde zijn gegaan als we kennen bij gangbare kristallisatie van stollingsgesteenten. In de abstract wordt ook nog wat gezegd over de bovenliggende Salado- en Rustler Formation. Deze zou bestaan uit het residu van de Castile Formation, we vinden in deze aardlagen voornamelijk zouten met een lagere dichtheid, zoals haliet en sylviet. De olie zou ontstaan zijn uit de hitte van het bedekkende zoutbed en daarna de poriën van het zoutbed hebben gevuld. Zo ontstonden de donkere lagen met organisch materiaal.

Ten slotte

Het is mooi om te zien dat er ook Nederlanders op de ICC presenteren. Omdat ICC een Angelsaksisch-creationistische conferentie is, is het voor in de toekomst aan te moedigen dat er meer Europese (en Aziatische) wetenschappers onderzoek presenteren op deze conferentie. Zodat het met recht een internationale conferentie wordt. De Castile Formation is in Nederland vooral bekend geworden door de discussie tussen ing. Heerema en dr. Henke.⁷ Het is goed dat Heerema zijn gedachten nu samen met anderen uitgewerkt heeft in een poster. Hoewel ik het persoonlijk zeer onwaarschijnlijk acht dat evaporieten stollingsgesteenten zijn⁸, is dit een knappe prestatie die felicitaties waard zijn!

Voetnoten

Anna van Meerten werd op ? geboren te Ingen als dochter van Dirck van Meerten (?-1568) en Bertha van Eck van Panthaleon (?-1531). Het parenteel van haar ouders is hier te vinden. Zij is overleden op ? te ?. Zij trouwde op ? te ? met Heijmerick van Bemmel. Heijmerick van Bemmel werd op ? te ? geboren als zoon van Johan van Bemmel (?-?) en Bertha van Meeckeren (?-?). Hij is overleden op ? te ?.

Kinderen

Uit dit huwelijk werden de volgende kinderen geboren (in willekeurige volgorde):

1. Johan van Bemmel. Hij werd geboren op ? te ? en overleed op ? te ?. Hij trouwde op ? te ? met Frederica de Cock van Delwijnen, geboren op ? te ? en overleden op 3 januari 1618 te Utrecht. Zij was (mogelijk) een dochter van Arnt de Cock van Delwijnen (?-1618) en Maria Mom (?-1599).
2. Diederik van Bemmel. Hij werd geboren op ? te ? en overleed op 14 januari 1652 te Arnhem.¹ Hij trouwde op 26 augustus 1600 te Zutphen met Wilhelmina van der Hell, geboren op ? te ? en overleden op 2 april 1622 te Arnhem. Zij was een dochter van Casijn van der Hell (?-1601) en Geertruijd van Wijnbergen (?-?).
3. Bertha van Bemmel. Zij werd geboren op ? te ? en overleed op 24 oktober 1650 te Rijswijk. Zij trouwde op 24 januari 1606 te ? met Gijsbert van Hardenbroek, geboren op ? te ? en overleden op 28 februari 1608 te Rijswijk. Hij was een zoon van Gijsbert van Hardenbroek (?-1600) en Theodorica van Deutecom (?-?). Het huwelijk bleef (waarschijnlijk) kinderloos. Gijsbert was, voor hij trouwde met Bertha, eerder getrouwd geweest met Christina van Gellicum (?-?).
4. Martina van Bemmel. Zij werd geboren op ? te ? en overleed op ? te ?.
5. Hillegonda van Bemmel. Zij werd geboren op ? te ? en overleed op 2 april 1641 te ?. Zij trouwde op ? te ? met Evert de Cock van Opijnen, geboren in 1586 te ? en overleden in 1677 te ?. Hij was een zoon van Dirck de Cock van Opijnen (?-?) en Hilbranda van Deelen (?-?). Het huwelijk bleef kinderloos.

Meer informatie over dit echtpaar

Dit parenteel wordt nog verder compleet gemaakt. Hieronder volgen tijdelijk de linkjes naar artikelen op deze website die onder meer dit echtpaar vermelden. Later, als de Heere leven geeft, willen we dit omwerken tot een overzichtelijk en leesbaar geheel.

• Een goed in het kerspel Rijswijk, genaamd de Brede, en het echtpaar Gijsbert van Hardenbroek (?-1608) en Bertha van Bemmel (?-1650).
• Genealogieboek van de familie Van Hardenbroek over de gezinssamenstelling van Gijsbert van Hardenbroek en Theodorica van Deutecom.
• Een kostelijk genealogieboek van de familie Van Hardenbroek in Het Utrechts Archief.
• Meer informatie over het gezin van Gijsbert van Hardenbroek (?-1608) in ‘Geslaghts Register van de oud adellijke Familie Van Hardenbroek sedert het jaar 1100’.
• Meer informatie over het gezin van Gijsbert van Hardenbroek (?-1608) in ‘Stamboom met ingekleurde wapenafbeeldingen’ door W. van Putten (1840).
• Schets van de grafsteen van Gijsbert van Hardenbroek (?-1608) in ‘Kwartierstaten met wapenafbeeldingen van leden van de familie Van Hardenbroek’.
• De grafzerken van Diederick van Bemmel (?-1652) en Wilhelmina van der Hell (?-1622) in de Eusebiuskerk te Arnhem.
• Brieven van en aan het Kwartier van Nijmegen – Een brief van de kanselier aan ambtman Derick Vijgh over Heijmerick van Bemmel.
• Het geslacht ‘Van Meerten’ in de Serie Gerichtelijke Transcripties Nederbetuwe – Deel 2: Gerichtssignaat Bank Kesteren 1559-1566.
• Anna van Meerten in ‘Een oude dame in een nieuw Jasje’ – Een herinneringsboekje aan de restauratie van de Nederlands Hervormde Kerk van Rijswijk (Gld).
• Website genealogie De Cocq van Delwijnen bevat ook informatie over het geslacht ‘Van Meerten’.
• De tiende jaargang van de Nieuwsbrief HKKO over de genealogie van het geslacht Van Meerten.

Voetnoten

In 2007 promoveerde dr. Peter D. Spies aan de Theologische Universiteit Apeldoorn op een belangrijke studie naar de classis van Tiel. De titel van zijn proefschrift luidt ‘De classis van Tiel 1579-1816: De gereformeerde kerk in de Nederbetuwe in het spanningsveld van politieke machten en maatschappelijke veranderingen’.¹ Daarna heeft dr. Spies ook niet stilgezeten en heeft hij diverse gerichtelijke transcripties en ander transcriptiewerk uitgegeven. Zo ook de ‘Serie Gerichtelijke Transcripties Nederbetuwe’. We hopen de komen de tijd, als de Heere het leven en de gezondheid geeft, deze transcripties door te nemen op zoek naar stamgenoten. Het betreft vooral individuen met de achternaam ‘Van Meerten’ of aangetrouwde leden van deze familie. Als het gaat om de vrouwelijke lijn nemen we, gewoontegetrouw, alleen de kinderen en aan die kinderen aangetrouwde gezinsleden (dus man of vrouw) mee. Na verloop van het genealogisch onderzoek is het mogelijk dat dit artikel wijzigingen ondergaat, bijvoorbeeld als wordt ontdekt dat naam X of Y ook tot (afstammelingen van) dit geslacht behoort. Hieronder de bestudering van het eerste deel.²

Het eerste deel is een dun, maar waardevol boekje. Het betreft de ‘handelingen die door het Hoogadelijk gericht van de Nederbetuwe zijn verricht binnen de banken van Kesteren en Zoelen in de jaren 1476-1478’. Hoewel het een dun boek is, merkt dr. Spies in het voorwoord op dat het ‘toch zeer leerzaam’ is ‘voor de rechtsgeschiedenis van de Nederbetuwe’. In het boekje komt vooral burgerlijke rechtspraak voor en een enkele maal een criminele zaak. Spies vermoedt dat het hier gaat om een aantekeningenboek, ‘waarbij de zaken zeer waarschijnlijk nader werden vastgelegd in aparte dossiers’. Het betreft dus een transcriptie van dit waardevolle aantekeningenboek. De achternaam ‘Van Meerten’ wordt soms ook weergegeven als synoniemen ‘Van Merthen’, ‘Van Merten’, ‘Van Marten’ en ‘Vermeerten’. Omdat ik nog niet zoveel onderzoek gedaan heb naar de vrouwelijke lijnen van de Van Meertens uit de 15e eeuw, vooralsnog hier alleen de personen met de hierboven genoemde achternaam of de genoemde synoniemen. Patroniemen worden ook zelden meegenomen, immers als er bijvoorbeeld een ‘Cornelis Janssen’ genoemd wordt, kan dat iemand uit het geslacht ‘Van Meerten’ zijn, maar net zo goed of nog meer zo ook niet.

Eerst van Meerten

Op maandag 24 juni 1476 komt het Hoogadelijk gericht opnieuw samen. Hier wordt op bladzijde 15 als eerste een ‘Van Meerten’ genoemd. Het gaat om Eerst van Meerten.³ Hij wordt betrokken bij een ‘antwoirt’ van Gijsbert van Randwijck aan Gerijt heer tot Culemborch. De tekst luidt: “Op welck antwoirt Gijsbert vurschreven voirt seecht dat mijn joncheer vurschreven ende hij voirtijtz gescheiden geweest sijn van seker scelinge⁴ die sij onder oen to doin hedden. Dairvan sij gescheiden sijn bij Eerst van Meerten, Wijchart then Have ende Jan van Hemert vermoigen duer uijtspraken dairvan gemaickt. Weclk uijtspraken vermogen off dair schelingen⁵ ende gebreke in viell dat dat sall staen ther klaringe der drier segzluijde. Diewelcke een klaringe gedaen hebben tusschen mijnen joncheer ende Gijsbert vurschreven, ende hebben Gijsbert vurschreven een cedell avergegeven geschreven mijt Arijaens Egbertssens hant, die Gijsbert thenselven maell in den gericht liet lezen. Sacht Gijsbert vurschreven voirt dat mijn joncheer vurschreven een gerecht tuijch der waarheit dairvan draigen sold wat hem van de saicken tusschen Daem van Lockhorsst ende Gijsbert vurschreven kundich weer. Ende want saick dat hij dis huijden ’s daighs nijet en dede bij sittende gericht, soe sall hij vellich⁶ wesen van der aensprake. Ende seecht dattet recht is.”

Jan van Meerten

Op bladzijde 41 wordt Jan van Meerten genoemd. Op 11 november 1476 komt het Hoogadelijk gericht samen. Er wordt niet zoveel informatie gegeven. De tekst luidt: “Item thenselven maell Jan van Meerten enen willigen noitsijnne avergegeven voir Jacob Pantsier tegen Kirsten van Weerdenborgh.”

Aillart Janssen van Meerten

Op bladzijde 46 wordt Aillart van Meerten Janssen genoemd. Of deze Aillart of Aillert een zoon is van de hierboven genoemde Jan is onbekend. Op Driekoningen, dat is 6 januari 1477, komt het Hoogadelijk gericht opnieuw samen. Uit de transcriptie blijkt dat Aillart vijf Rijnse guldens schuldig is. De tekst luidt: “Item thenselven maell Coenrait Janssen mijt Floris die Haze aengespraken Aillart van Meerten Janssen⁷, dat hij hem schuldich is twe rijnse gulden van verteerden scholt ende III rijnse gulden die hij voir sijn wijff betailt heft. Dair hij bij to schaiden hefft soe guet als vijff rijnse gulden. Ende gesan dis gerichtz. Gerichtzluijde Johan die Ruijter, Gijsbert van Randwijck.” We lezen in dit korte stukje dat Aillart getrouwd was en dat hij ook voor zijn vrouw moet afbetalen. Of Coenrait Janssen een broer van Aillart is, zal nog moeten blijken.

Ghevert van Meerten

Op bladzijde 54 komt de laatste ‘Van Meerten’ voor. Op maandag 5 mei 1477 kwam het Hoogadelijk gericht samen. In de transcriptie wordt Ghevert van Meerten heel kort genoemd. De tekst luidt: “Item thenselven maell Ghevert van Meerten hem quijtgedingt tegen Johan Gelissen.” Het is goed mogelijk dat het hier gaat over dezelfde Ghevert als die met Christina van Cuyk getrouwd was.

Voetnoten