Overlijdensakte van Jan van Meerten (1795-1864)
Hierboven wordt de overlijdensakte van Jan van Meerten (1795-1864) weergegeven.1 Op 23 april 1864 deed Jan Ruigrok voor de Burgerlijke Stand van de Gemeente Elst, bij de burgemeester, aangifte van het overlijden van Jan. Jan Ruigrok (1824-1869) was veertig jaar oud, van beroep veldwachter en woonachtig te Lent, gemeente Elst. Hij deed de aangifte samen met Willem Lucas Dornseiffen (±1813-1867). Willem Lucas was vier en vijftig jaar oud, zonder beroep en woonachtig te Elst. Zij verklaarden dat Jan op vrijdag 22 april 1864 om zes uur in de ochtend is overleden in de leeftijd van acht en zestig jaar. Hij overleed te huize van Gradus Segers (?-?)2 te Lent. Jan was weduwnaar van Elske IJzenbrand en van beroep voermansknecht. Hij was een zoon van de wijlen echtelieden Klaas van Meerten (?-1804) en Maria van den Berg (1760-1832).
Voetnoten
De werkpaarden van de cel: Kinesinen – Intelligent Design in de biologische cel
In onze cellen gebeuren wonderlijke dingen. We zien Meesterwerken van micro-engineering. Neem bijvoorbeeld kinesinen. Dit zijn de werkpaarden van de cel. Kinesinen verplaatsen ladingen door de cel die vele malen groter zijn dan hun eigen grootte Dit vindt plaats via ‘lange’ transportbanden (microtubili). Kinesinen hebben twee ‘voeten’ die een vorm hebben van een nano-ei. Deze ‘bolvormige voeten’ kunnen ze verplaatsen en door de ene ‘voet’ voor de andere ‘voet’ te zetten ‘lopen’ ze over de microtubilus. Discovery Institute heeft hier een animatie van gemaakt. Wanneer u de Engelse taal niet machtig bent dan kunt u de Nederlandse ondertiteling aanzetten. Verwonder u over het intelligente ontwerp van onze Schepper!
Spreek als ouders eerlijk en open over seksualiteit
Kinderen en jongeren hebben recht op eerlijke seksuele voorlichting. Ouders kunnen er al vroeg mee beginnen door seksualiteit gaandeweg te bespreken in het dagelijks leven. Vertel dan wat de Heere ermee bedoelt.
In gesprek gaan met je kind over onderwerpen als seksualiteit, geslachtsgemeenschap, het voorkomen van zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) blijkt voor veel christelijke ouders een brug te ver. Dat zegt 75 procent van de studenten die werden ondervraagd in een onderzoek van het Nederlands Dagblad (RD 16-5). Vorige week werd hieraan toegevoegd dat veel studenten ook aangeven porno te kijken en daar moeilijk van los kunnen komen. Dit onderzoek houdt ons als ouders een spiegel voor en roept allerlei vragen op.
Iedereen begrijpt dat dit geen gemakkelijk onderwerp is, dat je ‘zomaar’ bespreekt. Maar in deze tijd van seksuele verwarring is een goed gesprek met ons kind hard nodig. En heeft ook een jongvolwassene, nu bijvoorbeeld allerlei vormen van genderbeleving voorkomen, niet juist daar behoefte aan? Aan de keukentafel, in de auto, tijdens een wandeling, ’s avonds laat bij een vuurtje. Vaak zijn dit gouden momenten voor een diepgaand gesprek, zeker als het over seksualiteit gaat.
Kinderen en jongeren hebben recht op eerlijke seksuele voorlichting. Ouders kunnen daarmee al vroeg beginnen door seksualiteit gaandeweg te bespreken in het dagelijks leven. Kinderen vinden het niet vreemd als je, passend bij hun leeftijd en karakter, steeds iets meer aan hen vertelt over hoe de Heere ons heeft geschapen en seksualiteit bedoelt. Spreek daarbij ook over grenzen en zelfbeheersing. Benoem dat God van ons vraagt dat we onze seksuele gevoelens beheersen en bewaren voor binnen het huwelijk. Als ouders open zijn, geeft dit aan kinderen ruimte om ook open te zijn.
Vergaande vragen
Uit het ND-onderzoek blijkt dat het echt relevant is om over deze zaken in alle eerlijkheid te spreken. Dit is dus een belangrijke taak voor ouders. Maar naast deze oproep aan ouders zou aan de respondenten van het onderzoek deze vraag gesteld kunnen worden: Kan het verwijt aan ouders dat er te weinig gesproken is over seksualiteit ook een excuus zijn om grenzen te verleggen?
Volgens onderzoeker Van Dijk heeft het algemene denken onder christenen zijn intrede gedaan. Opvattingen verschuiven, zelfs wanneer het gaat over het huwelijk en het bewaren van de seksuele omgang voor binnen het huwelijk. Met seksuele omgang voor het huwelijk met een vaste partner of verloofde wordt automatisch een grens verlegd. Als de relatie verbroken wordt en een nieuwe relatie wordt aangegaan, heeft men immers ook een nieuwe bedpartner.
Het onderzoek toont verder dat jongeren vragen hebben over het voorkomen van zwangerschappen en soa’s en over hoe ouders intieme zaken beleven. Het is goed dat ouders ook hierover eerlijk spreken. Uit algemeen wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat ouders en verzorgers van invloed zijn op de latere beleving van seksualiteit van hun kinderen. Goede voorlichting leidt ertoe dat kinderen in een later stadium aan seksuele activiteiten beginnen. Openheid en eerlijkheid betekenen niet dat u zich volledig bloot hoeft te geven. Jongeren zullen begrijpen en aanvoelen dat vragen over hoe vaak u gemeenschap hebt en wat u het fijnste vindt echt privé zijn.
Onzekerheid
Laten we onze eigen waarden en normen rond seksualiteit overdragen, zoals we in onze gezinnen ook spreken over godsdienstige zaken, kledingkeuze, financiële keuzes en beroepskeuze. De bedding van de christelijke opvoeding en gewetensvorming is belangrijk voor de vorming van jongeren op het gebied van de seksuele omgang voor het huwelijk.
Prof. dr. J. Waterink geeft in zijn boekje ”Aan moeders hand tot Jezus” (blz. 103) hierover het volgende aan: „Arme ouders, die pogen over godsdienstige dingen met hun kind te spreken, terwijl het kind van dag tot dag sterker bevroedt en met groter zekerheid gaat weten dat vader en moeder hem over seksuele dingen leugentjes vertellen. (…) Juist de onzekerheid waarin de kinderen komen ten gevolge van het seksuele ontwaken, is zo dikwijls een basis voor religieuze twijfel. Stap daarom omwille van onze kinderen over eigen gêne heen, het ongemak voorbij.”
Dilemma’s
Bij gesprekken over seksualiteit kunnen ouders dilemma’s ervaren:
1. Is mijn kind niet te jong voor seksuele voorlichting?
Ouders kunnen niet te vroeg beginnen met het bieden van seksuele voorlichting of opvoeding. Bij elke ontwikkelingsfase past seksuele opvoeding. Dat hoeft niet met een zwaar gesprek, maar kan stap voor stap en gedurende de jaren. Daarbij helpt het als je als ouder jouw kennis over de seksuele ontwikkeling vergroot.
2. Breng ik mijn kind met voorlichting niet op slechte ideeën?
Ouders zijn dikwijls bang om slapende honden wakker te maken („als je erover praat gaan ze het juist doen”). Uit onderzoek blijkt echter dat deze angsten onnodig zijn. Kinderen die opgroeien in een warm gezin waarin seksualiteit een plek in de opvoeding heeft, zijn later beter in staat de juiste keuzes te maken. Bovendien krijgen zij minder te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Wanneer er meer openheid is, leren kinderen en jongeren duidelijker hun grenzen aan te geven binnen en buiten het gezin. Hopelijk voorkomt dit (het lang voortduren van) misbruik (incest).
3. Mijn kind stelt geen vragen.
Niet alle kinderen stellen vragen over seksualiteit. Sommige kinderen vragen sowieso weinig. Maar zou dat dan mogen betekenen dat zij ook minder antwoorden krijgen? Er zijn ook kinderen die wel vragen hebben over seksualiteit maar deze niet durven te stellen, omdat ze voelen dat het onderwerp taboe is. Zelf het initiatief nemen om over seksualiteit te praten, kan dit taboe doorbreken.
4. Wat als ik me er ongemakkelijk bij voel?
Kinderen voelen het goed aan als ouders liever niet over seksualiteit praten. Om die reden vragen ze dan maar niets meer. Geef eerlijk toe dat u het lastig vindt. Of vertel dat u niet gewend bent om erover te spreken. Houd het luchtig. Het hoeft niet altijd een heel gesprek te zijn; gewone opmerkingen, al dan niet met een vleugje humor, kunnen al betekenisvol zijn. Door ervaring op te doen, zal uw zelfvertrouwen groeien.
5. Op school krijgt mijn kind toch seksuele voorlichting?
De Reformatorische Oudervereniging (ROV) merkt steeds vaker dat ouders de voorlichting aan de school overlaten. Elke school bespreekt zeker onderwerpen rond seksualiteit. Sterker nog: scholen zijn het verplicht; er zijn kerndoelen voor geformuleerd. Het mooie is dat op het voortgezet onderwijs, wanneer de omstandigheden veilig genoeg zijn, de leerlingen er dan ook met elkaar of de docent over durven te spreken. Toch zullen ook daar vragen onbesproken blijven die jongeren wel hebben.
Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. Bronvermelding: Lassche-van Grol, G., 2022, Spreek als ouders eerlijk en open over seksualiteit, Reformatorisch Dagblad 52 (50): 28-29 (artikel).
Q&A n.a.v. Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God – Theoloog Tom van Hoogstraten (MA) sprak voor ‘De Verbinding’
Op vrijdag 8 april 2022 organiseerde Baptistengemeente ‘De Verbinding’ te Amsterdam een avond over geloof en wetenschap. Theoloog Tom van Hoogstraten (MA) hield een lezing met als titel ‘Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God’. Deze lezing is hier te bekijken en te beluisteren. Na afloop van de lezing kreeg het publiek de gelegenheid om vragen te stellen en vertelde Van Hoogstraten ook nog iets over de evolutietheorie.
#1a Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God.
#1b Q&A n.a.v. Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God.
#2a Spectaculair archeologisch bewijs.
#2b Q&A n.a.v. Spectaculair archeologisch bewijs (verschijnt maandag 11 juli 2022 D.V.).
Over een schat in de oude molen en het waarom van de Holocaust – Bespreking van ‘De schat in de oude molen’
“”Niks aan de hand”, begon Liset. Ze sprak zichzelf moed in en dat lukte ook. Hardop praten maakte alles veel gewoner. “Kom op”, zei ze. Ze trok Maarten mee. Toch klopte haar hart sneller, toen ze naar binnen gingen. Maarten zou het liefst buiten zijn gebleven. Maar hij wilde Liset niet alleen laten. Zij was ook bang, dat merkte hij wel.”
Inhoud
De onlangs overleden Johan Frinsel (1927-2021) was kinderboekenschrijver, evangelist en hulpverlener. Hij heeft verschillende bekende kinderboeken op zijn naam staan. Een daarvan is ‘De schat in de oude molen’. In 1994 verscheen bij uitgeverij Den Hertog de eerste druk, een jaar later al de tweede druk. De opa en oma van Maarten en Liset (een tweeling) gaan verhuizen van de stad naar het platteland. Dat is een enorme verandering. In de zomervakantie mag de tweeling komen logeren en dat gebeurt. Opa heeft een boot en daarmee verkennen de tweeling samen met opa de omgeving. Ze zien de restanten van een oude (half afgebrande) molen. De nieuwsgierigheid wordt gewekt en op een dag, wanneer opa, er niet bij is gaan ze stiekem in de molen kijken. Ze vinden daar een schat, een kistje met oude foto’s. Op het eerste gezicht lijkt dat ‘oude rommel’. De kinderen smijten de foto’s op de vloer en het kistje erbij. Wanneer ze thuiskomen en het verhaal eerlijk opbiechten besluit opa toch de foto’s te halen. Ze blijken voor een Joodse man van onschatbare waarde. Van zijn familie was niets meer overgebleven (zelfs geen foto’s). Toen hij (David, de Joodse man) één jaar oud was werd zijn hele familie gedeporteerd. Hijzelf ontkwam ternauwernood. Er was niets meer over en omdat er zelfs geen foto’s bewaard waren gebleven (althans dat werd gedacht) kon hij zich ook nauwelijks een voorstelling maken van hoe het gezin eruit zag. Frinsel schreef een mooi en aangrijpend boek. De schat die gevonden werd was niet van goud of zilver, maar wel van onschatbare waarde.
Holocaust
De Holocaust is een van de meest verschrikkelijke facetten uit de Europese geschiedenis. In slechts enkele jaren tijd werden miljoenen Joden vergast, vermoord of het leven ondragelijk gemaakt. Veel mensen hebben nagedacht over de vraag waarom de Holocaust plaats moest of kon vinden. Ze hebben daarmee zelfs een spoor van twijfel achtergelaten m.b.t. het Godsbestaan. Als God bestaat waarom heeft hij dan de Holocaust toegelaten? Ook de tweeling denkt in het boekje na over deze vraag en opa probeert deze lastige vraag uit te leggen.
”Maarten en Liset voelden zich heel verdrietig worden. “Waarom, opa?” vroeg Maarten. Opa keek hem aan en zei: “Dat is een goede vraag, Maarten. Maar het is ook een heel moeilijke vraag. Laten we bij elkaar op de bank gaan zitten. Dan zal ik proberen een antwoord te geven.”
De zondeval en het waarom van de Holocaust
Opa begint te vertellen. Hij verwijst in zijn verhaal naar de schepping en de zondeval. Frinsel beschrijft daarna de strijd tussen Gods Zoon en de satan, zoals dit ook voorzegt is in Genesis 3:15. Het stuk dat over onze vroegste geschiedenis gaat, citeer ik hieronder.
”Jullie weten dat de Heere God alles gemaakt heeft. De hemel en de aarde en de zee. De zon en de maan en de sterren. De engelen en de mensen. Het was allemaal volmaakt. Er mankeerde niets aan. Tot één van de heerlijkste engelen hoogmoedig werd. Hij dacht dat hij de Heere gelijk kon zijn. Daarvoor werd hij gestraft, maar hij bleef opstandig. Hij werd satan, de vorst van de duisternis. Dat kun je allemaal in de Bijbel lezen. Hij wilde Gods mooie schepping in bezit krijgen. Een heel leger engelen koos zijn kant. En jullie weten van Adam en Eva. Die geloofden de mooie woorden van de satan ook. Zo is de zonde in de wereld gekomen. Satan weet wel, dat hij het van God nooit kan winnen. Hij is een schepsel, net als wij. Hij weet dat de Heere Zijn schepping wil verlossen. Hij was erbij, toen de Heere dat beloofde aan Adam en Eva. Toch probeert satan dat plan te laten mislukken. Lang daarna heeft de Heere een man uitgekozen. Dat was Abraham. Dat was een man uit een heidens land. De Heere beloofde hem tot een groot volk te maken.”
Opa vertelt verder over de geschiedenis van het volk van Israël. En dat satan elke keer Gods plannen in de war probeert te sturen of te verijdelen. Dat mislukt! De Heere Jezus wordt geboren en verslaat uiteindelijk satan. Waarom de satan nog steeds doorgaat is omdat de geschiedenis nog niet is afgelopen. Satan haat Gods volk. “De satan kan de Heere Zelf niets doen. Daarom blijft hij proberen Zijn volk uit te roeien. Want de Heere heeft een plan met heel Zijn schepping. Het volk Israël en wij, christenen, hebben daarin een belangrijke plaats.” Door het ongeloof van de Joden heeft de Heere hen verstrooid onder de volkeren. “Maar Hij beloofde ook Zijn volk weer te verzamelen. Niet omdat zij het verdienden. Maar omdat de Heere genadig is en trouw aan Zijn Woord.” Er keren tegenwoordig en ook vroeger veel Joden terug naar Israël. Satan probeerde dat te verhinderen en zet de volken aan tot haat. “Soms lukte dat verschrikkelijk goed. Het bereikte een hoogtepunt in de Tweede Wereldoorlog. Satan gebruikt mensen om zijn doel te bereiken. Dat blijft hij doen tot het einde toe.” Waarom de Holocaust? Omdat satan Gods plan wil verijdelen dat Hij heeft met het Joodse volk. De vertelling van opa is in het boek te vinden van bladzijde 70-75.
Op bladzijde 23 gaat het ook nog kort over onze vroegste geschiedenis als Maarten vindt dat de tijd niet snel genoeg gaat. Frinsel schrijft: “”Saaie dingen moesten vlug gaan”, bedacht Maarten. “En leuke dingen héél langzaam.” “De Heere heeft de tijd geschapen”, zei vader. “Denk maar niet dat we wijzer zijn dan Hij.” Nou, zo had Maarten het ook niet bedoeld. Maar een klein beetje vlugger…”
Goed dat Frinsel, in leven, aandacht heeft gehad voor onze vroegste geschiedenis en hoe de val van satan en de zondeval doorwerkt tot in de huidige geschiedenis. Maar de Heere gaat door met Zijn werk. Daar kan satan niets tegen doen.
Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. In de komende maanden zal dit project verder uitgekristalliseerd worden. Een dergelijk opvoedings- en onderwijsproject zal ook onderdeel zijn van het jaarplan ‘Fundamentum 2022-2023’.
Je geslacht zomaar veranderen, moet dat kunnen? – Video van de Nederlandse Patiëntenvereniging (NPV)
In de nieuwsbrief van de Nederlandse Patiëntenvereniging (NPV) werd een informatieve video geplaatst over geslachtsverandering en waarom het onverstandig is om mee te gaan in de iniatieftransgenderwet. Hieronder is de video gedeeld. Veel zegen bij het kijken en luisteren.
“In de politiek wordt gewerkt aan een wetsvoorstel om een geslachtsverandering nog makkelijker te maken. Volgens dat voorstel zou er geen diagnose van een arts meer nodig zijn en geldt ook niet meer de leeftijdsgrens van 16 jaar en ouder. Op dit moment moet nog wel aan die voorwaarden worden voldaan. Dus: je moet ouder zijn dan 16 jaar, én je hebt een verklaring nodig van een arts of psycholoog.”
Roemeense politici willen kinderen beschermen tegen onderwijsmethoden die homoseksualiteit of geslachtsverandering bevorderen
Op de tafel van het Roemeense Lagerhuis ligt een wet waarin wordt voorgesteld dat onderwijsmethoden die homoseksualiteit of geslachtsverandering bevorderen verboden moeten worden. Eerder werd het wetsvoorstel al aangenomen door de Senaat.1 De wet lijkt op de Hongaarse wet inzake deze kwestie. Deze Hongaarse wet veroorzaakte in 2021 veel ophef.2 De Roemeense LHBTIQ+-beweging reageerde geschokt op het voornoemde Roemeense voorstel. Zij noemen de wet ‘homofoob’ en ‘transfoob’. De vraag is echter of we kinderen al op jonge leeftijd moeten confronteren met deze (seksuele) gebrokenheid in de samenleving en samenlevingsvormen die tegen de scheppingsorde3 indruisen.4
Traditionele gezin
Een Roemense krant Varlden idag meldt dat de regering het recht van het kind wil beschermen en waarborgen. Volgens initiatiefnemer en gedeputeerde Zoltan Zakarias moet de opvoeding van het kind plaatsvinden ‘binnen het traditionele gezin met een christelijke basis’. De verantwoordelijkheid in de seksuele opvoeding moet primair bij de ouders liggen. Met het wetsvoorstel wil men dus niet ‘homofoob’ of ‘transfoob’ zijn, maar staat de seksuele opvoeding van kinderen centraal én voert men een pleidooi voor het traditionele gezin op een christelijke grondslag. Dit lijkt eveneens veel op diverse wetsvoorstellen uit buurland Hongarije.5 Zakarias is lid van de Romániai Magyar Demokrata Szövetség (Democratische Unie van Hongaren in Roemenië).6 Het is positief te noemen dat het traditioneel-christelijke gezin ook in Roemenië gewaardeerd wordt. Seksuele vorming en opvoeding moet volgens de politici primair bij de ouders liggen en daar hebben ze mogelijk een punt. Het is namelijk (als het goed is) een veiligere omgeving dan op school of op straat. Maar zijn ouders voldoende toegerust om hun kinderen op het gebied van seksualiteit op te voeden? In Nederland is er op dit punt wel eens verlegenheid.7 Daarnaast bestaat er in Nederland gelukkig een goede onderwijsmethode voor seksualiteit die ook veel reformatorische scholen gebruiken: Wonderlijk Gemaakt. Een methode waarin de scheppingsorde vertolkt wordt, maar waarin ook oog is voor de gebrokenheid van de schepping.8 We zien echter dat er in Nederland ook methoden en leerlijnen zijn die niet zo goed aansluiten bij het bijbelse geluid op seksualiteit of daar zelfs haaks op staan, zoals bijvoorbeeld de leerlijn van COC Nederland.9
Gevolgen
Wanneer deze initiatiefwet er door komt dan wordt het verspreiden van informatie ter bevordering van geslachtsverandering, transgenderisme en homoseksualiteit illegaal. Scholen mogen eveneens geen seksuele voorlichting geven, tenzij ze hiervoor toestemming hebben van de ouders. De wet kan ook invloed uitoefenen op LHBTIQ+-gerelateerde onderwerpen op sociale media, televisie, radio of andere uitingen in het openbaar, zoals bijvoorbeeld Pride-parades.
Protest
In tegenstelling tot de Hongaarse wetsvoorstellen zien we bij de Roemeense voorstellen nog vrij weinig respons. Wel noemde een Roemeense LHBTIQ+-organisatie de wet ‘transfoob’ en ‘homofoob’ en riep deze het Lagerhuis op om de wet af te wijzen. De wet zou volgens deze critici namelijk discriminatie van de LHBTIQ+-gemeenschap legitimeren. Onderzoeker Ryan Thoreson geeft bijvoorbeeld aan dat kinderen die zich als queer identificeren zich door het verbod zullen schamen en aan zichzelf zullen twijfelen en dat het verbod bij leeftijdsgenoten intolerantie en vijandigheid zal aanwakkeren.
Niet de eerste keer en ten slotte
Het is niet de eerste keer dat deze kwestie op tafel ligt. Ook in 2020 probeerden Roemeense parlementsleden het verstrekken van LHBTIQ+-informatie te verbieden. Dit werd toen echter tegen gehouden door het Grondwettelijke Hof. Het voorstel leidde uiteindelijk wel tot een verbod op LHBTIQ+-gerelateerde zaken in kinderreclamespots en andere media voor kinderen. In 2018 werd er in Roemenië een referendum gehouden met als doel de legalisering van het homohuwelijk te verbieden.10 Deze werd door de lage opkomst (21%) ongeldig verklaard.11 Na Rusland en Hongarije is Roemenië het derde Europese land dat opkomt voor het traditionele gezin en kinderen wil beschermen tegen onbijbelse vormen van praktiserende seksualiteit. Afgelopen jaar rolden veel organisaties over de Hongaarse wetgeving heen. De Europese Unie meende stevige maatregelen te moeten treffen en noemde de Hongaarse wetsvoorstellen discriminerend.12 En zelfs een gereformeerd theoloog meende harde woorden te moeten opschrijven over Hongarije.13 Uiteraard mag het opkomen voor het traditioneel-christelijk gezin en een weren van LHBTIQ+-propaganda uit schoolboeken nooit leiden tot het buitensluiten van mensen met homoseksuele gevoelens of mensen die lijden aan genderdysforie14. We moeten deze mensen in liefde omringen en ze behandelen zoals we onszelf behandelen. Dat is niet hetzelfde als alles maar toelaten en zonden goedkeuren. Maar veel meer vergelijkbaar laten zijn met de woorden en daden van de Heere Jezus in Johannes 8. Zoals het positieve getuigenis van de Farizeeën en Schriftgeleerden luidde (al bedoelden ze het niet zo positief): “Deze ontvangt zondaars, en eet met hen” (Lukas 15:2, SV). Overigens niet om onszelf boven andere mensen te verheffen. Het woord ‘zondaars’ typeert ons allen.
Voetnoten
Maak kabinetsplannen voor emissiereductie uitvoerbaar
Op 10 juni 2022 presenteerde minister Van der Wal haar startnotitie ”Nationaal Programma Landelijk Gebied”, met daarin ”richtinggevende emissie- reductiedoelstellingen”. Bij de boeren sloeg de notitie in als een bom.
De kabinetsplannen leiden tot veel commotie en de vraag of het allemaal wel nodig is. Daarbij wordt de onderbouwing ervan sterk betwijfeld. En dat onder het motto: ”Het gaat om metingen en feiten en niet om theoretische modellen.” Een motto van niet alleen boeren maar ook van een deel van de politieke partijen, zoals blijkt uit de nipt aangenomen VVD-motie op dit punt. Hieronder mijn reactie op de onderbouwing van de kabinetsplannen in vijf vragen en antwoorden.
1. Is een gemiddelde emissie- reductie van 50 procent nodig voor de natuur?
Vanuit de natuur gezien is dat zeker zo. Ammoniak en stikstofoxiden vermesten en verzuren de natuur al meer dan veertig jaar. De diversiteit aan plantensoorten neemt af door een onbalans in voedingsstoffen, enerzijds een tekort aan calcium, kalium en magnesium en anderzijds een overschot aan stikstof. Dat heeft negatieve effecten op de insecten-, vlinder- en vogelstand. Landelijk gezien gaat de biodiversiteit al decennia meetbaar achteruit door de uitstoot van stikstof boven de zogeheten ”kritische depositiewaarde”. Emissie- reductie zorgt wel voor herstel maar door jarenlange overbelasting slechts in beperkte mate. Bij de achteruitgang van de natuur speelt er uiteraard meer dan alleen stikstofdepositie, maar de verstoring van het ecosysteem door stikstof staat buiten kijf en is op vele gegevens en metingen gebaseerd.
2. Zijn die berekende overschrijdingen van kritische depositiewaarden wel realistisch als ze niet zijn gemeten?
Gemiddeld zeker wel. Modellen staan niet tegenover metingen, maar worden ermee gecombineerd. Modellen worden gebruikt om vragen te beantwoorden die je met metingen alleen niet kunt beantwoorden. Bijvoorbeeld het vaststellen van de bijdrage van landbouw, verkeer, industrie en buitenland aan de belasting van ammoniak en stikstofoxiden op natuur. Want je kunt die stikstofconcentraties wel meten, maar deze metingen vertellen je niet precies welke sector er verantwoordelijk voor is.
Modellen zijn pas bruikbaar als de modelresultaten goed overeenkomen met de metingen. Wat betreft stikstof is dit op landelijke en provinciale schaal het geval. Die conclusie volgt uit de gemiddeld goede overeenstemming tussen modelberekeningen en metingen op honderden plekken. De metingen liggen veelal zelfs iets hoger. Mede op basis daarvan zijn emissieschattingen ook bijgesteld. Wel is het waar dat in de berekende depositie en ook in de (overschrijding van de) kritische depositie er lokaal grote afwijkingen mogelijk zijn. Meer metingen veranderen echter weinig tot niets aan het landelijke beeld.
3. Is de variatie in emissie- reductiedoelstellingen goed onderbouwd?
Nee, wat mij betreft niet. Het kaartje met ”richtinggevende emissiereductiedoelstellingen” dat de commotie veroorzaakt, bevat precieze getallen van 12, 47, 58, 70 en 95 procent. De waarden tot 58 procent zijn gebaseerd op het halen van bepaalde ammoniakreductiedoelen; die van 70 en 95 procent op heel hoge reductie in de buurt van Natura 2000-gebieden. De effectiviteit van die aanpak is nergens onderbouwd.
Het principe om per gebied een reductiepercentage vast te stellen, is een begrijpelijk uitgangspunt. Het kabinetsbeleid is om in 2030 bijna driekwart van de natuurgebieden onder de kritische depositiewaarde te hebben. Bij een gelijke emissiereductie over heel Nederland kom je dan op 50 procent. Maar dat kan natuurlijk efficiënter door meer reductie te bewerkstelligen in gebieden waar de uitstoot hoog is en waar boerderijen vlak bij gevoelige natuurgebieden liggen. Dan is het niet vreemd dat je gebieden aanwijst met een reductie die hoger dan wel lager is dan het gemiddelde van 50 procent.
Maar een benadering met minder grote verschillen in reductiepercentages (bijvoorbeeld in vier klassen van 20 tot 70 procent) in grotere deelgebieden is om meerdere redenen verstandiger dan de huidige aanpak van zeer precieze reducties in veel deelgebieden met grote verschillen op heel korte afstand. De ondergrens van 20 procent is met relatief eenvoudige en betaalbare maatregelen te halen zonder het inkrimpen van de veestapel. De hogere percentages komen dan in gebieden met een toenemende opgave.
Minder klassen en grotere gebieden zijn ook logisch gezien de grote opgaves die er liggen op het gebied van klimaat, wat veel minder een regionale opgave is. Ten slotte zal het ook juridisch tot minder hoofdbrekens leiden. Ook bij deze aanpak is het overigens onvermijdelijk dat de boerensector in gebieden met de hoogste reductiedoelstelling moet inkrimpen. Want innovatie en techniek alleen zijn niet voldoende.
4. Is dan nog het middel niet erger dan de kwaal?
Bedenk bij de beantwoording van die vraag: het probleem is breder. Ten eerste is stikstof- emissie niet alleen een probleem voor de natuur maar ook voor onze gezondheid. Stikstofoxiden en ammoniak leveren beide een hoge bijdrage aan fijnstof, in Nederland circa 40 procent. Fijnstof is zeer schadelijk voor onze gezondheid. Volgens schattingen draagt fijnstof voor 21 procent bij aan alle bronchitisklachten, voor 11 procent aan longkankersterfte en voor 1 tot 2 procent aan luchtwegklachten en hart- en vaatziekten. Stikstof- oxiden in de atmosfeer zijn daarbij overigens extra schadelijk voor onze gezondheid mede ook door de vorming van ozon.
Verder leidt de huidige vorm van landbouw ook tot problemen met de waterkwaliteit. Ook draagt die significant bij aan het klimaatprobleem. Minister Van der Wal spreekt dan ook steeds over natuur én water én klimaat. Behalve aan uitstoot aan ammoniak draagt de veestapel in sterke mate ook bij aan de uitstoot van de broeikasgassen lachgas en methaan. Verder spoelt stikstof, met name in de vorm van nitraat, uit naar grondwater en oppervlaktewater. Samen met de uitspoeling van fosfaat leidt dit tot een afname van de waterkwaliteit, waardoor de diversiteit en aantallen aan waterplanten, macrofauna en vissen afneemt.
Kortom, het is van belang om integraal te denken en bij maatregelen niet louter naar het effect op de stikstofdepositie te kijken. Wie al die doelstellingen samen beziet, kan niet anders dan concluderen dat naast innovatie ook een reductie van de veestapel noodzakelijk is.
5. En waarom vooral de boerensector?
Omdat de bijdrage van die sector veruit het grootst is, ook omdat ammoniak dichter bij de bron neerslaat dan stikstofoxiden, die voor het grootste deel de grens overgaan. Maar er moet zeker meer aandacht komen voor het evenredig verdelen van de pijn. Want daar steekt het bij de boeren. Het gevoel dat men gewoon kan blijven vliegen en rijden, terwijl zij alle pijn lijden. Hoewel het waar is dat de bijdrage van de industrie en het verkeer aan de stikstofdepositie circa vier maal zo laag is als die vanuit de landbouw, is het bij elkaar wel de helft. Niet bepaald verwaarloosbaar. En de effecten van de uitstoot van stikstofoxiden op de gezondheid, die ernstiger zijn dan die van de uitstoot van ammoniak, zouden ook zwaarder moeten meetellen. Inderdaad is de bijdrage van vliegverkeer maar een beperkt deel van de totale verkeersbijdrage en onvergelijkbaar met de bijdrage van de landbouw. Maar de klimaateffecten van vliegen zijn wel heel significant.
Ook hier geldt dat we het niet alleen van techniek moeten verwachten, zoals schonere auto’s en vliegtuigen, maar dat er ook een gedragsverandering moet komen. Meer de fiets en het openbaar vervoer, minder de auto en het vliegtuig. Naast veestapelreductie ook transportreductie. Ook de industrie moet bijdragen. Alleen dan dragen we het in solidariteit.
Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. Bronvermelding: Vries, W. de, 2022, Maak kabinetsplannen voor emissiereductie uitvoerbaar, Reformatorisch Dagblad 52 (66): 20-21 (artikel).
Van prof. De Vries verschenen al eerder twee artikelen over het stikstofprobleem op deze website, zie hier en hier.
Gedrag niet volledig gestuurd door hersenstructuren
Het functioneren van iemands hersenen op een bepaald moment hangt samen met diens aanleg, maar vormt óók de neerslag van een hele ontwikkeling van die persoon, dus inclusief diens keuzes in het omgaan met de eigen aanleg.
In een recente bijeenkomst over gendergelijkheid en transgenders (RD 24-5) riep ik de vraag op of genderdysforie (gevoel van onbehagen over je biologische geslacht) vergelijkbaar is met anorexia nervosa (eetstoornis). Volgens prof. Martin den Heijer, expert wat betreft genderdysforie, zijn die twee niet goed vergelijkbaar, omdat genderdysforie gepaard gaat met specifieke hersenstructuren en daarmee als het ware verankerd ligt in de hersenen. Genderdysforie is dus niet maar een psychische beleving, maar heeft een lichamelijke basis. Dit laatste zal waar zijn. Overigens geldt ook voor anorexia nervosa dat die gepaard gaat met bepaalde ongebruikelijke hersenactiviteiten.
Maar wat zegt dat over de onvermijdelijkheid van bepaald gedrag? Bepalen de hersenstructuren (hoe dan ook ontstaan) het gedrag van mensen? Dan zouden bepaalde gedragingen eigenlijk niet of nauwelijks nog een keuze van die persoon zijn. Erkennend dat er een nauwe relatie is tussen hersenen en gedrag, denk ik dat die visie in haar algemeenheid te simpel en daarmee onjuist is. De relatie is minder deterministisch dan in een directe oorzakelijke relatie het geval zou zijn.
Verantwoordelijkheid
Dit wordt geïllustreerd door het voorbeeld dat ik onlangs las van een Amerikaans-Joodse forensisch psychiater, James Fallon.1 Deze geleerde was ook expert in het lezen van hersenscans. Hij had veel studie gemaakt van de hersenen van psychopathische mensen zoals seriemoordenaars en had voor rechtbanken getuigd dat die mensen niet (volledig) verantwoordelijk waren voor hun afwijkende gedrag. (Een psychopaat is iemand met antisociaal of crimineel gedrag.)
Bij een onderzoek van zijn eigen familie kreeg hij een geanonimiseerde scan te zien. Hij concludeerde dat de desbetreffende persoon een potentieel gevaarlijke antisociale persoonlijkheidsstoornis had. Later bleek die scan zijn eigen hersenen te tonen. Door deze schokkende bevinding ging hij de relatie tussen hersenen en genetische aanleg enerzijds en gedrag anderzijds nader onderzoeken. Hoe kwam het dat hij zich met de hersenen van een psychopaat had ontwikkeld tot de sociale en toegewijde man die hij was?
Als Jood zocht hij ook in de Talmoed. Zo ontdekte hij dat de beroemde rabbijn Maimonides erkent dat mensen van de Schepper aanleg meekrijgen voor bepaalde competenties en gedrag. Maar hij spreekt tegen dat de aanleg bepaald gedrag zou veróórzaken. Ieder mens houdt een eigen verantwoordelijkheid als persoon. Hoe kunnen we dat in onze tijd onder woorden brengen?
Hersenen zijn geen zelfstandig onderdeel van een mens. Het brein veroorzaakt geen gedrag, ook al kan in bepaalde situaties een bepaald functioneren van hersenen een sterke neiging bevatten tot bepaald gedrag, bijvoorbeeld bij ernstige verslaving. Maar hoe komt het dat hersenen op een bepaald moment zo functioneren? Daaraan gaan vele interacties vooraf tussen genen, omgevingsinvloeden, de ontwikkeling van de hersenen én keuzes die iemand maakt. Het functioneren van hersenen op een bepaald moment vormt óók de neerslag van een hele ontwikkeling van die persoon, dus inclusief diens keuzes in het omgaan met de eigen aanleg.
Ik wil dit verduidelijken met een beeld. Ons leven is als varen in een roeiboot. De kenmerken van het bootje en de riemen zijn de aanleg, onder andere in de genen en de hersenontwikkeling. Die beïnvloeden sterk hoe zwaar en hoe snel het roeien gaat. Met gemankeerde riemen is het slecht roeien. Maar ze bepalen niet de richting die je gaat.
Meer filosofisch gezegd: onze hersenen zijn een noodzákelijke voorwaarde voor normaal functioneren maar ze zijn niet de óórzaak van menselijke vermogens en gedrag. Dat we voor ons denken, ons willen, ons moreel besef en onze religieuze ervaring van goed functionerende hersenen afhankelijk zijn, wil nog niet zeggen dat de hersenen ook de inhoud van dat denken, dat willen, die moraal en die religieuze ervaring bepalen!
Gemeenschap der heiligen
Vooral in de fase waarin de hersenen zich nog ontwikkelen –tot omstreeks 22 jaar– zal gedrag dat uitgaat van opvoeding, moraal, aangewende disciplines en eigen overtuiging mede vormgeven aan de verder hersenontwikkeling. Afhankelijk van de uitgangssituatie zal dat meer of minder moeilijk zijn. Maar er is geen volledige sturing van gedrag door de hersenstructuren, ongeacht de omgeving en de eigen wil en keuze.
Discussies over genen, hersenen en gedrag geven niet zelden te weinig aandacht aan het eigen ik van de persoon. En al helemaal niet aan wat God kan doen in het leven van gelovigen, in „de gemeenschap der heiligen” levend. Dit kan te gemakkelijk gezegd worden, maar we moeten dit niet vergeten.
Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. Het originele artikel is hier te lezen. Bronvermelding: Jochemsen, H., 2022, Gedrag niet volledig gestuurd door hersenstructuren, Reformatorisch Dagblad 52 (56): 26-27 (artikel).
Neuropsycholoog prof. dr. André Aleman heeft ook geschreven en gesproken over neurowetenschappen en de vrije wil. Bijvoorbeeld bij zijn boekpresentatie hier.
‘Het boek bevat een aanzet tot doordenking van dit thema vanuit diverse invalshoeken’ – Bespreking van ‘Transgenderisme in Bijbels perspectief’
Onlangs ontvingen wij het verzoek van de voorzitter van Bijbels Beraad M/V of wij aandacht wilden schenken aan hun nieuwe publicatie Transgenderisme in Bijbels perspectief: Doordenking voor thuis, op school en in de kerk. Graag voldoen we aan dit verzoek. Het boek bevat een aanzet tot doordenking van dit thema vanuit diverse invalshoeken: maatschappelijk, filosofisch-historisch, medisch-ethisch en Bijbels.1
Inhoud
Transgender is een term voor mensen die zich niet eenduidig met hun geboortegeslacht wensen te identificeren (pag. 21). De meeste bijdragen in dit boek zijn van de redacteur dr. B.A. Zuiddam (hoofdstuk 1: als transgenderisme uw wereld binnenkomt). De Bijbelse bezinning in hoofdstuk 3 ‘wereldbeeld en Bijbeluitleg’ is afkomstig van hem. Eén bijdrage heeft hij samen met ds. C. Sonnevelt geschreven: hoofdstuk 5: ‘wat zegt de Bijbel?’. Twee ervaringsverhalen van de ex-transgender Laura Perry (hoofdstuk 2) en een anonieme vader van een transgender (hoofdstuk 8) maken concreet wat het fenomeen in de praktijk betekent.
Geschiedenis
Het is een goed leesbaar boek geworden, waarbij er bij twee stukken wat meer achtergrond nodig is om een en ander goed te kunnen plaatsen. Het betreft in de eerste plaats de filosofisch-historische bijdrage in hoofdstuk 4 van de, volgens de gereformeerde redactie, roomse auteur prof. dr. A.A.M. Kinneging. Deze auteur gaat van het transgenderisme terug tot de Verlichting en de Franse Revolutie, maar hij noemt ook de Romantiek als een beweging die vanuit hetzelfde uitgangspunt vertrekt: vrijheid en gelijkheid. Ondanks de geleerde en fraaie analyse, riep de volgende typisch roomse opmerking bij mij wel vervreemding op, namelijk dat als men voor de troon van God staat en verantwoording moet afleggen het er om gaat “dat men kan laten zien serieus geprobeerd te hebben een goed mens te zijn” (pag. 84).
Financiering transgenderbeweging
In de tweede plaats gaat het om de medisch-ethische reflectie van drs. Elise van Hoek–Burgerhart. Dit zevende hoofdstuk is een leerzaam informatief stuk. Zo legt zij bloot hoe de jongeren ideologisch beïnvloed worden via sociale media, activisten, overheidssubsidies, lesmateriaal en onderwijs. Politieke belangenorganisaties maken zich internationaal sterk. Man en paard worden genoemd. Drie Amerikaanse miljardairs hebben de transgenderbeweging gefinancierd: Jennifer Pritzker, Jon Stryker en George Soros (pag. 143). Tegenstanders van deze beweging krijgen te maken met agressie en bedreiging (p. 147–148). Zij concludeert ondermeer: “Ook de geldstromen en vormen van beïnvloeding moeten bespreekbaar gemaakt worden. Kinderen maken via door de overheid gesubsidieerde voorlichting of via verplichte schoolboeken kennis met nieuwe ideologische opvattingen over geslacht en gender waarbij een biologische, feitelijke basis ontbreekt. Onderzoek en gesprek moeten openlijk kunnen worden uitgevoerd, zonder kritiek of vormen van dreigen.” (pag. 149).
Bijbelse bezinning
Wij moeten een boek beoordelen om wat het is, en niet om wat het niet is. Toch zou ik Bijbels Beraad M/V op willen roepen om juist de Bijbelse bezinning op dit thema verder te ontwikkelen. Hoewel het hier een aanzet betreft tot Bijbelse bezinning op dit thema merk ik op dat deze bezinning tot nog toe veel te summier is gebleven. De bronnen van Godskennis, namelijk natuur en Schriftuur worden genoemd, maar een bijdrage met bezinning over de leer van de zonde, waaronder de erfzonde en erfsmet, ontbreken. Het moge waar zijn dat de Bijbel niet uitgebreid ingaat op het moderne onderwerp transgenderisme (wel op travestie), maar over het onnatuurlijk afwijken van Gods scheppingsordinantiën is in het kader van de zonde wel meer te zeggen.
Het boekje is prima geschikt als een introductie voor ouders, leerkrachten of ambtsdragers die nog weinig van dit onderwerp weten en zich hierover vanuit een Bijbels gereformeerd perspectief willen laten informeren.
© Gereformeerd Venster. Dit artikel is met toestemming overgenomen uit de digitale nieuwsbrief Gereformeerd Venster. Abonneren kan via info@gereformeerdvenster.nl of www.gereformeerdvenster.nl. Een abonnee op deze nieuwsbrief is gratis!