De Zweedse arts en evolutiebioloog Svante Pääbo is dit jaar de hoogste eer der wetenschappen ten deel gevallen: de Nobelprijs voor Geneeskunde.1 Hij krijgt deze prijs toegekend voor zijn ontdekkingen op het gebied van de genetische samenstelling van uitgestorven mensachtigen en de menselijke evolutie (“for his discoveries concerning the genomes of extinct hominins and human evolution”). Over welke ontdekkingen gaat het eigenlijk? En wat betekenen ze voor de evolutie van de mens?
De naam Svante Pääbo komt regelmatig in de media voorbij. Dat komt omdat hij variatie (mutaties) in het DNA onderzoekt van uitgestorven dieren en mensen. Omdat hij er een evolutionistische draai aan geeft, is er in de media veel belangstelling voor zijn werk. Pääbo werd bekend met zijn onderzoek naar het DNA van de Neanderthaler. Hij toonde aan dat we tot 4% van de mutaties die we in Neanderthaler-genen aantreffen, ook in populaties van huidige mensen aantreffen.2
Wellicht de interessantste implicatie van Pääbo’s onderzoek is dat hij kon aantonen dat Neanderthalers en moderne mensen samen kinderen hebben gekregen. Volgens de gangbare definitie voor soorten behoren Neanderthalers en moderne mensen alleen al om die reden tot hetzelfde soort (Homo sapiens). Dit was een grote verrassing voor de evolutiebiologen, inclusief Svante Pääbo zelf.3 Immers Pääbo’s eigen onderzoek uit 1997 suggereerde dat de Neanderthaler was uitgestorven zonder mtDNA te hebben bijgedragen aan de moderne mens.4 Door velen werd dit geïnterpreteerd als dat we te maken hebben met twee verschillende „mensensoorten“ die niet met elkaar hadden gekruist.
Pääbo’s latere studies met het chromosomale DNA (dat moeilijker te isoleren is) toonden aan dat de moderne mens en de Neanderthaler wel degelijk samen kinderen hadden voortgebracht. Bijbelgetrouwe wetenschappers gingen er steeds vanuit dat alle levende én uitgestorven mensen van Adam en Eva afstammen. In mijn boek ‘Terug naar de Oorsprong’ (2009) schreef ik dat Neanderthalers volledig mens zijn, omdat een aantal unieke genetische kenmerken daarvoor pleitten.5 Paleontologen hadden al aangetoond dat Neanderthalers gevoel voor schoonheid hadden, hun doden begroeven en voor de zwakken in de samenleving zorgden. Pääbo’s latere DNA-data waren dus een bevestiging van de historiciteit van Genesis.
Er bestaan geen Neanderthalergenen
Pääbo krijgt de Nobelprijs natuurlijk niet omdat hij Genesis bevestigde. De prijs ontvangt hij onder andere vanwege zijn methodieken om DNA uit uitgestorven organismen te isoleren en te sequencen. Zoals hierboven vermeld, vond hij daarbij uit dat Europeanen tot 4% van het DNA zou delen met de uitgestorven Neanderthalers. In 2014 populariseerde Pääbo deze bevindingen in een boek met als titel: „Die Neandertaler und wir: meine Suche nach den Urzeit-Genen“. Met dit boek creëerde hij een mythe die tegenwoordig hardnekkig circuleert, namelijk dat er binnen verschillende populatie van mensen Neanderthaler-DNA en Neanderthalergenen zouden voorkomen. In werkelijkheid gaat het niet om genen, maar om allelen van genen. Hiermee wordt bedoeld dat een gen (of een DNA-sequentie) in verschillende populaties in verschillende verschijningsvormen kan voorkomen.
De „Neanderthaler-genen“ van Pääbo zijn beslist niet uniek, maar deze komen ook in moderne mensen voor. Wat Pääbo heeft aangetoond is dat we dezelfde allelen bij zowel de modern mensen alsook bij de Neanderthalers aantreffen. Sommigen van die allelen bleken meer of minder met ziekte en gezondheid gecorreleerd te kunnen worden.6 Last van depressie? Neanderthalergenen! Zelfs een ernstiger verloop van Covid-19 kon Pääbo met „Neanderthalergenen“ (beter is menselijke genvarianten) verklaren.7 Geen wonder dat hij de Nobelprijs voor Geneeskunde krijgt dit jaar.
DNA van moderne mens en Neanderthaler vrijwel identiek
In 2021 werd duidelijk dat de moderne mens vrijwel geen uniek DNA bezit als we duizenden sequenties vergelijken met die van Neanderthalers.8 Slechts 1,5% van de allelen van moderne mensen bleken uniek te zijn. Betekent dit dat de moderne mens voor 98,5% uit Neanderthaler bestaat? Nee, het betekent dat 98,5% van de variatie die in het genoom van de Neanderthaler voorkomt, ook elders in de populatie van moderne mensen voorkomt. En vermoedelijk loopt dit percentage nog op als men nog meer DNA-sequenties gaat includeren. Er is nauwelijks uniek DNA in moderne mensen te vinden. Als we nog meer onderzoek doen vinden we vermoedelijk alle „Neanderthalergenen“ terug.
Als er geen „Neanderthalergenen“ bestaan, wat is dan wel het verschil? Dat is een legitieme vraag! Bij het vergelijken van het totale DNA van moderne menselijke populaties ontdekte men dat er een genetisch verschil tot 12% kon worden vastgesteld. Zelfs binnen één populatie kunnen twee mensen die met elkaar kinderen krijgen meerdere procenten verschillen. Dit enorme verschil, dat kan oplopen tot vele miljoenen DNA letters, is eerder het gevolg van indelmutaties, d.w.z. mutaties waarbij grote delen van het DNA verdubbelen dan wel verdwijnen. Deze indelmutaties, die worden aangedreven door genetische mechanismen, liggen aan de basis van supersnelle aanpassingsprocessen.9
Nobelprijs
De Nobelprijs voor Geneeskunde gaat dit jaar dus eigenlijk niet naar de „evolutie van de mens“, maar naar genetische variatie die aanwezig is in (al dan niet uitgestorven) menselijke populaties. En hoe die variatie gekoppeld kan zijn aan ziektebeelden. Met „Neanderthalergenen“ heeft het niets te maken. Zover we weten bezitten Neanderthalers namelijk geen genen die we niet ook in de moderne mensen aantreffen. De genen die ons typisch menselijk maken, zoals bijvoorbeeld het FOX2P-gen dat essentieel is voor de spraak, vinden we ook bij Neanderthalers.10 Daarnaast zijn er duidelijke aanwijzingen dat Neanderthalers, net als moderne mensen, 46 chromosomen hadden.11 Hetzelfde aantal chromosomen, mens-typerende genen en dezelfde ziekmakende allellen? Niets menselijks was de Neanderthaler vreemd, blijkbaar. Waarom dan toch de Nobelprijs? Ik vermoed dat het de evolutionaire tijdgeest weerspiegelt.
Dr. Peter Borger spreekt 22 oktober 2022 op het congres ‘Bijbel & Wetenschap’. Komt u ook luisteren? Hier is meer informatie te vinden en hier kunt u uzelf aanmelden.
Voetnoten
- https://oorsprong.info/dr-svante-paabo-ontrafelde-neanderthalergenoom-en-ontvangt-nobelprijs-geneeskunde/.
- https://www.science.org/doi/abs/10.1126/science.1188021.
- https://www.mpg.de/der-neandertaler-in-uns.
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9230299/.
- Het boek van dr. Peter Borger is onlangs opnieuw uitgegeven. Zie: https://deblauwetijger.com/product/peter-borger-terug-naar-de-oorsprong/. Zie ook: https://oorsprong.info/moleculair-bioloog-dr-peter-borger-vanwege-zijn-nieuwe-boek-te-gast-bij-blue-tiger-studio/ en https://oorsprong.info/terug-naar-de-oorsprong-moleculair-bioloog-dr-peter-borger-te-gast-bij-de-waarschijnlijk-waargebeurdshow-boekbespreking-en-interview/.
- https://www.science.org/doi/10.1126/science.351.6274.648.
- https://www.nature.com/articles/s41586-020-2818-3.
- https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0047765.
- https://deblauwetijger.com/product/peter-borger-terug-naar-de-oorsprong/.
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17949978/.
- https://academic.oup.com/jhered/article/108/1/45/2631421.