Zaterdag 8 maart 2025 wordt een belangrijke dag voor de nieuw gevormde Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK). Op deze dag zal het besluit moeten vallen of praktiserende homo’s deel mogen nemen aan het Heilig Avondmaal en toegelaten kunnen worden tot de ambten (diaken, ouderling en predikant). Als het aan het moderamen ligt zal dit hét besluit worden, alle tegenstemmen ten spijt. Er wordt wel gezegd dat de kerken die dit niet zouden willen, worden vrijgelaten, maar de vraag is of dat uiteindelijk in de praktijk zal gaan werken. Het is al enige tijd geleden dat we hier op deze website over deze kwestie gesproken hebben.¹ Er is ondertussen wel het een en ander gebeurd, ook aan tegenstemmen. Op basis van krantenverslagen en opiniestukken, in het Nederlands Dagblad en Reformatorisch Dagblad, willen we kijken hoe het klassiek-gereformeerde geluid van afwijzing van homoseksuele praxis, en dus niet een afwijzing van de homo als individu (persoon), geklonken heeft in de achterliggende synodeperiode.²

Afwijzing van homoseksuele praxis, omdat de Schrift hierin duidelijk is. Niet om hard en liefdeloos te zijn naar de medemens, maar in bewogenheid, zoals de Heere Jezus dat laat zien in Johannes 8. Dat geldt overigens niet alleen homoseksuele praxis, maar iedere zonde die Hem vertoornd. Dan gaat niemand vrijuit, zelfs het meest heilig levend individu niet! Voor al Gods kinderen zal moeten gelden: “ Namelijk de rechtvaardigheid Gods door het geloof van Jezus Christus, tot allen en over allen die geloven; want er is geen onderscheid. Want zij hebben allen gezondigd, en derven de heerlijkheid Gods, en worden om niet gerechtvaardigd, uit Zijn genade, door de verlossing die in Christus Jezus is; (…)” (Romeinen 2:22-24, SV). Dit wordt door Paulus in de Romeinenbrief nog verder uitgewerkt. Echter zullen we het nú over homoseksuele praxis moeten hebben, omdat de NGK-synode en – kerken dat van ons vragen. Mijn advies aan de NGK-synode is: ‘Zet de deur niet open, zelfs niet op een kier!’ Niet uit farizeïsche vroomheid of omdat homo’s als individu minderwaardig zijn, integendeel. Wel omdat de heiligheid van het Heilig Avondmaal en de kerkelijke ambten niet samen kan gaan met het openbaar in zonden leven (om welke zonde het dan ook gaat). Het gaat dus om openbare zonden, zoals ook het klassieke Avondmaalsformulier aangeeft. Verborgen zonden zijn mogelijk even ernstig, maar kunnen vanwege de verborgenheid door mensen niet beoordeeld worden. Uiteindelijk zal de Heere Zelf daarover oordelen. Dat laatste geldt natuurlijk ook betreffende openbare zonden. Homoseksuele praxis is, naast talloze andere zonden zoals hebzucht, de Heere een gruwel. Deze conclusie kunnen we trekken uit zorgvuldig Schriftonderzoek, alle modern-theologische tekstmassage ten spijt.³ We bespreken zoals gezegd de diverse synodedagen, waarin vergaderd werd over dit besluit, aan de hand van krantenartikelen in het Nederlands Dagblad en Reformatorisch Dagblad.

‘Ruimte en richting’

Eind 2023 publiceerde het studiecommissie Homoseksualiteit het rapport ‘Ruimte en richting’.⁴ De bedoeling was dat dit rapport besproken zou worden op de Synode van Deventer van de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK). Vrijdag 8 maart 2024 vergaderde de synode over dit rapport. Dat het onderwerp ook binnen de NGK een gevoelig thema is blijkt wel uit een artikel in het Reformatorisch Dagblad dat een dag voorafgaande aan de synode verscheen. De journalist vermoedt dat het rapport ter synode, ziende op de ruime meerderheid van de commissie die het rapport heeft opgesteld, brede steun al krijgen. Maar dat wil niet zeggen dat het een hamerstuk wordt. Dat zien we in het rapport aan de bijdrage van de hebraïst dr. Wolter Rose.⁵ Het is overigens prijzenswaardig dat er ruimte is voor een tegenstem. RD-journalist signaleert helaas ook kerken die op het grondvlak vooruitlopen. De Jong schrijft: “Wie een kijkje neemt op wijdekerk.nl, een website die plaatselijke kerken registreert waar praktiserende homo’s welkom zijn aan het avondmaal en soms ook ambtsdrager kunnen worden, ziet daarop de namen van zo’n vijfentwintig Ngk’s, van Barendrecht tot Valkenburg en van Amsterdam tot Groningen. Wat in de praktijk gestalte kreeg, draai je als synode niet zomaar terug”. Men is in de voorlopers van de huidige NGK al decennia bezig met dit onderwerp. Het klassiek-gereformeerde geluid is niet geheel verdwenen binnen de NGK. Zo wees emerituspredikant drs. Dick Westerkamp erop dat toelaten van praktiserende homo’s als normaal fenomeen, een dwaalweg is. “Het is een dwaalweg als je mensen aanmoedigt in die richting te gaan.” Het lijkt er wel op dat deze weg, binnen de genoemde kerken, ‘een smalstroom is geworden’. De journalist verwacht het meeste verzet tegen de aanbeveling van het rapport vanuit de voormalige GKv-gemeenten. Maar ook weer niet zo heel veel: “Veel geharnaste bestrijders van de nieuwe hermeneutiek die aan het rapport over homoseksualiteit ten grondslag ligt, hebben dit kerkverband echter al verlaten; (…)”. De Jong meent dat de kans dat degenen die afwijken van de aanbevelingen van het commissierapport hier een breekpunt van gaan maken, nagenoeg nihil is. Omdat zij dan vanwege eerdere kwesties al het kerkverband verlaten zouden hebben. Alhoewel ze de redenering van het rapport niet delen, begrijpen zij die wel. Daarnaast ziet de journalist dat het kerkscheuringstrauma binnen de NGK dan de kop op steekt. De journalist ziet wel een zorgpunt bij de samenwerkingsgemeenten. CGK-samenwerkingsgemeenten zullen door dit punt nog meer in de knel komen. Praktiserende homoseksualiteit binnen de ambten en sacramenten blijkt ook wereldwijd een heikele kwestie, dat zelfs kan zorgen voor kerkscheuringen.⁶ In het Nederlands Dagblad was er de dag voorafgaande aan de synodebespreking van het rapport geen artikel over de synode.

‘Omdat Ik het zeg’

Op de synodedag, waarin het rapport voor de eerste keer besproken werd, reageerde theoloog drs. (?) Ton de Ruiter⁷, in het Nederlands Dagblad, op het dubbelinterview de predikanten Westerkamp en Ophoff met als thema homoseksualiteit.⁸ Hij signaleert een tegengesteld standpunt bij de predikanten. Dit leidt tot een spagaat. Volgens De Ruiter is ook in de 21^e eeuw nog steeds dat de vreze des Heeren het beginsel is der wijsheid. We moeten met ‘diep ontzag buigen voor God, Hem vragen om Zijn leiding, terwijl we Hem erkennen als onze goede God en Vader die voor ons bepaalt wat goed en kwaad is’. Als het via die weg gaat dan, zo merkt de theoloog op, worden ons wijsheid en inzicht beloofd. Dan geldt: ‘Gewoon omdat Ik het zeg’. “God weeet beter hoe het zit en wat goed is dan ik, ja, Hij weet het beter dan wie of welke wetenschapper ook. Hij is de bron van wijsheid en heeft ook het laatste woord.”⁹ Het Reformatorisch Dagblad had op deze synodedag zelf geen artikelen hierover.

Eerste landelijke bespreking

Op 8 maart 2024 besprak de synode voor het eerst het rapport ‘Ruimte en richting’. De bespreking leverde volgens het Nederlands Dagblad 93 vragen op. De bedoeling was dat dit verhelderingsvragen waren, maar in veel van die vragen waren toch meningen verpakt. Zoals: ‘Waarom hebben mensen die vinden dat de cultuur meegewogen mag worden bij het bijbelse denken over homoseksualiteit altijd wat uit te leggen?’ Ds. Kornelis Harmannij vroeg zich af of de NGK hier wel een keuze moet maken, zoals de commissie stelt. “Het eerste uitgangspunt is dat we voor God verantwoord bezig moeten zijn. Ik wil die keuze niet maken, mocht dat vanuit het Woord van God niet kunnen.” Wat als er onenigheid blijft over de Schriftuitleg? ‘Moeten we elkaar als kerken dan wel of niet binden, zo vroeg drs. Gert Meijer. Om knopen te hakken is er meer tijd nodig, zo concludeerden de afgevaardigden. Sommigen vinden dat de NGK zich helemaal niet met deze kwestie moet bezighouden. ‘Ligt die verantwoordelijkheid niet bij homo’s en lesbiennes zelf?’ Een vervolgvraag in deze kwestie zou kunnen zijn of de NGK een zegen kan uitspreken over homorelaties. En hoe zit het als deze gelijkgeslachtelijke relaties kinderen adopteren, mogen die dan gedoopt worden? Volgens de commissie spreekt de Bijbel in alle gevallen afkeurend over homoseksuele praxis. Enkele synodeleden vinden dat een té stellige conclusie en willen dit enigszins relativeren. We zouden mensen uit een andere tijd zijn, en daarom ons niet langer stellig kunnen beroepen op uitspraken van de apostel Paulus (als universele uitspraken). Bovendien steken, volgens de opponenten, homoseksuele relaties tegenwoordig anders in elkaar dan in de Bijbeltijd¹⁰.¹¹

In het Reformatorisch Dagblad verschijnt een uitgebreidere weergave, die ook wel enige overlap heeft met hierboven. De afgevaardigden zijn over het rapport vol lof, dat geldt voor de inhoud, de toon en de werkwijze (niet óver maar mét homo’s praten). Toch worden er ook kritische vragen gesteld. Ds. Peter Hommes vraagt zich af wat de gevolgen zijn als je de ‘grote lijnen in de Bijbel’, zoals de commissie die ziet, moet gaan toepassen. Moeten we polyamorie¹² dan ook accepteren, omdat de Bijbelschrijvers dit verschijnsel niet kenden? Afgevaardigde ds. Wim Schaaij stelt ook een kritische vraag: “Wordt door de commissie het karakter van God niet te veel uitgespeeld tegenover het Woord van God? Bestaat dan niet het gevaar dat je, zeg maar, álles goed kunt gaan praten? Zijn we als NGK nu eigenlijk bezig, zoals commissielid Wolter Rose met zoveel woorden opmerkt, Gods Woord opzij te leggen?” De Leerdamse predikant proeft bij gemeenteleden de angst voor een hellend vlak: Waar zet dit rapport allemaal de deur voor open? Schaaij vraagt zich af of de commissie daar niet meer aandacht aan had moeten besteden. Een andere afgevaardigde vraagt zich af waarom in het rapport alleen gesproken wordt over de openstelling van de ambten van ouderling en diaken en niet ook die van predikant. Is dat om de praktiserende homopredikant te beschermen? Het is de commissie niet gelukt om alle vragen uitputtend te beantwoorden. Bijvoorbeeld de vraag of de commissie homoseksuele relaties nu als zondig ziet of niet. Laat de NGK zich niet teveel dicteren door de tijdgeest? Een afgevaardigde antwoordt: “Deze problematiek wordt ons niet van buitenaf opgedrongen. Mijn vrouw en ik hebben vier kinderen. De twee jongste zijn homo en lesbienne. Dus wij hebben hier als kerken sowieso mee te dealen”.¹³ Uiteindelijk zijn de vragen en de daarop volgende gedachtewisseling oriënterend en beeldvormend bedoeld. Afgesproken wordt dat er meer tijd nodig is om tot een besluit te komen en dat dit daarom pas in november genomen kan worden. Uit de praktijk is gebleken dat er zelfs nóg meer tijd voor nodig zou zijn.¹⁴

De Boer-Schaafsma

(Hier komt een samenvatting van de discussie tussen De Boer en Schaafsma)

Gewetensnood

Op de eerste landelijke bespreking kwamen wat reacties. Zo was een ND-lezer dankbaar dat ze, na vijftig jaar (!), weer in gesprek was met haar lesbische dochter¹⁵.¹⁶ Ruim een maand later (1 mei 2024) schreef emerituspredikant ds. Henk Folkers een opiniestuk voor het Nederlands Dagblad. De predikant haalt het tragische voorbeeld van Max aan. Deze Max raakte aan lager wal en leefde in dronkenschap, vanwege zijn homoseksuele gerichtheid en de houding van de kerk daartegen. Folkers memoreert dat hij dertig jaar geleden een recensie wilde schrijven, naar aanleiding van een boek over homofilie, voor De Reformatie (het weekblad van de voormalige GKv). Hij wilde de volgende zin opnemen, maar daar stak de redactie toen een stokje voor: “Wat zou het een zegen zijn wanneer homofiele mannen of lesbische vrouwen de mogelijkheid krijgen om een duurzame relatie van liefde en trouw aan te gaan”. De predikant spreekt dan wat gefrustreerd erover dat we in dertig jaar niets zijn opgeschoten.¹⁷ De synode van de NGK aarzelt en onder de behoudende protestanten maakt de stichting Bijbels Beraad M/V¹⁸. Folkers meent dat de laatstgenoemde stichting de gewetensnood van Max bevestigd. Gewetensnood waardoor hij aan de drank en aan lager wal raakte. De predikant geeft aan dat het Rome uit de eerste eeuw vergeleken kan worden met het huidige Amsterdam. Wat Paulus schrijft in Romeinen 1 ‘heeft veel weg van de homoscene in onze westerse wereld’.¹⁹ Paulus spreekt echter verderop ook over de gave van onthouding en dat het beter is om te trouwen dan te branden. Als als homo’s nu niet de gave van onthouding gegeven is?, zo vraagt de predikant zich af, mogen zij dan wel trouwen.²⁰ Tenslotte wenst Folkers Bijbels Beraad M/V inkeer toe, ga eens écht in gesprek, én de synode van de NGK wijsheid.²¹ Wat verstaat de predikant onder een echt gesprek? Praktiserende homoseksualiteit uiteindelijk, al dan niet oogluikend, toestaan is geen evenwijdig gesprek, maar capitulatie. Hoeveel je hierover ook met elkaar praat uiteindelijk zal er een ‘agree to disagree’ ontstaan (zoals Prediker 11:9 laat zien).

In een opgemerkt wijst een ND-lezer er, in reactie op Folkers, op dat we ervoor moeten uitkijken dat we niet alleen de nadruk moeten leggen op de homofiele naaste.²² “Er zijn veel soorten christenen met zware strijd, ook seksueel: zij die nooit konden trouwen, om welke oorzaak dan ook; zij die wel trouwden, maar in hun huwelijk onverwacht grote problemen kregen; zij die scheidden en de weg naar een nieuw huwelijk geblokkeerd zagen.” De nood is groot, maar niet ons gevoel maar Gods Woord moet de doorslag krijgen. We leven in en gebroken wereld (2 Korinthe 10:5). De lezer verwijst tenslotte naar een gedicht van Guido Gezelle: ‘Het leven is: geen vreed’ alhier, geen wapenstilstand vragen’.²³

‘Geestspraak’

In het Nederlands Dagblad verscheen een lezenswaardig van 23 mei 2024 verscheen een lezenswaardig interview met systematisch theoloog prof. dr. Henk van den Belt, naar aanleiding van zijn nieuwe boek ‘Geestspraak’.²⁴ Een uitspraak van hem zorgt voor wat discussie onder hen die de NGK-synode nauwgezet volgen. Daarom wordt dit interview hier aangehaald. “In de jaren zestig en zeventig werd er door veel christenen al gepleit voor vrouwelijke ambtsdragers en ruimte voor homoseksuele relaties. Toen was duidelijk dat dit een gevolg was van een andere opvatting over het schriftgezag. (…) Als je denkt dat een totaal andere visie op de toepassing kan samengaan met een onveranderde visie op het schriftgezag, houd je jezelf voor de gek. Erken dan gewoon dat je anders tegen de Bijbel bent gaan aankijken.”²⁵

Wordt vervolgd.

Voetnoten

1. Het eerste en tot dit artikel laatste artikel wat daarover verscheen is dit: https://oorsprong.info/meerderheid-studiedeputaatschap-ngk-zet-wissel-om-met-pleidooi-voor-acceptatie-gelijkgeslachtelijke-seksualiteit-rapport-geeft-dr-wolter-rose-ruimte-voor-een-tegenstem/.
2. De synode van 8 maart 2025 D.V. is hier te volgen: https://ngk.nl/actueel-2/.
3. Dat blijkt ook uit het boek van prof. dr. Ad de Bruijne, hoewel hij deze gedachte in de praktijk niet kan/wil omarmen. Zie de recensie van dit boek door dr. Jan Hoek: https://oorsprong.info/een-partnerschapsverbond-ad-de-bruijne-pleit-voor-homoseksuele-variant-op-het-huwelijk-en-zet-zo-een-wissel-om/.
4. Het rapport is hier te downloaden: https://ngk.nl/nieuws/ruimte-en-richting-rapport-studiedeputaatschap-homoseksualiteit-in-de-kerk/.
5. Zie: https://oorsprong.info/meerderheid-studiedeputaatschap-ngk-zet-wissel-om-met-pleidooi-voor-acceptatie-gelijkgeslachtelijke-seksualiteit-rapport-geeft-dr-wolter-rose-ruimte-voor-een-tegenstem/.
6. Jong, A. de, 2024, Uitleg Bespreking rapport Studiecommissie op synode in Elspeet. Homoseksualiteit ook in NGK nog gevoelig thema, Reformatorisch Dagblad 53 (288): 2-3. URL: https://www.rd.nl/artikel/1055607-waarom-homoseksualiteit-ook-in-ngk-nog-gevoelig-thema-is.
7. Bevindelijk-gereformeerden zullen veel niet kunnen overnemen van deze theoloog (bijv. zijn visie op verzoening door voldoening). Zie bijvoorbeeld een recensie van zijn boek door dr. M. Klaassen: https://www.mklaassen.net/boekbesprekingen/faillissement-van-de-geloofszekerheid/.
8. Bron voor het dubbelinterview: Meijer, H., 2024, Oneens over homorelaties: ‘Wat als je mensen naar de ondergang leidt?’, Nederlands Dagblad Zondag 80 (21.606): 8-11. URL: https://www.nd.nl/geloof/protestant/1213145/deze-twee-dominees-zijn-het-oneens-over-homorelaties-wat-als-.
9. Ruiter, T. de, 2024, Uitweg uit discussie? ‘Omdat Ik het zeg’, Nederlands Dagblad 80 (21.617): 16. URL: https://www.nd.nl/opinie/opinie/1215504/uitweg-uit-kerkelijke-spagaten-zouden-dat-gods-woorden-zijn-o.
10. Dr. Ad de Bruijne schreef in 2009 (in het Nederlands Dagblad) dat hij dit géén sterk argument vond, sterker nog dit argument was volgens hem al talloze malen weersproken zo niet weerlegd. Volgens De Bruijne is het beter om die weerleggingen van repliek te dienen alvorens een dergelijk argument te gebruiken. Bron: Bruijne, A. de, 2009, Smoesjes rond homoseksualiteit, Nederlands Dagblad 65 (17.139): 7. URL: https://www.nd.nl/opinie/opinie/738842/smoesjes-rond-homoseksualiteit. Met dank aan Ad de Boer die via ‘X’ verwees naar dit artikel.
11. Meijer, H., 2024, NGK nemen meer tijd voor besluit homorapport, Nederlands Dagblad 80 (21.618): 6-7. URL: https://www.nd.nl/geloof/protestant/1215740/nederlands-gereformeerden-nemen-meer-tijd-voor-besluit-homora.
12. De website voor polyamorie definieert dit als ‘het in overleg en openheid aangaan van meer dan één liefdesrelatie tegelijk’ (https://www.polyamorie.nl/). Het behoeft geen betoog dat dit in strijd is met het zevende gebod van Gods heilige Wet. Ds. Schaaij heeft helemaal gelijk dat we dit als kerken niet kunnen/mogen toestaan.
13. Het is correct dat de tijdgeest allereerst de gezinnen is binnengedrongen en we daarom ook in de kerken hiermee te maken hebben. Het is echter niet zo dat we nu pas een antwoord formuleren als reactie op homoseksuele praxis. Daar zijn internationaal boekenkasten over volgeschreven. Het wiel hoeft daarom niet steeds opnieuw uitgevonden te worden.
14. Jong, A. de, 2024, Veel vragen op NGK-synode over rapport homoseksualiteit. “Waar zet dit rapport de deur voor open?”, Reformatorisch Dagblad 53 (290): 2-3. URL: https://www.rd.nl/artikel/1055880-nog-veel-vragen-op-ngk-synode-over-rapport-homoseksualiteit.
15. Het is positief dat er contact is met haar dochter. Hoewel het erop lijkt dat de ouder van inzicht is veranderd. Van een afwijzend standpunt naar een gelijkgeslachtelijke relatie moet kunnen, want in het Nieuwe Testament is alles nieuw geworden. Dat laatste geldt helaas in deze gebroken werkelijkheid niet, maar geldt voor het hiernamaals. Het is niet nieuw geworden, maar het zal nieuw worden.
16. Steenbergen, A., 2024, Mijn lesbische dochter, Nederlands Dagblad 80 (21.623): 16.
17. Er is inderdaad niets nieuws onder de zon en decennia terug had (een deel van) de kerk (NHK en GK) het er ook al over. Met, nota bene, veelal dezelfde argumenten. We hebben de gevolgen van droeve scheuring of vrijzinnigheid en uiteindelijk kerkverlating gezien. Waarom, met dit in het achterhoofd, blijven doormangelen?
18. Voor Bijbels Beraad M/V verwijs ik graag naar hun website: https://www.bijbelsberaadmv.nl/.
19. Daarmee vervalt het bovengenoemde argument van de voorstanders van praktiserende homoseksualiteit, dat de woorden van Paulus intrinsiek over iets anders gaan.
20. Volgens mij gaan deze teksten over het huwelijk tussen man en vrouw enerzijds en het celibatair blijven anderzijds. Paulus keurt hier niet een relatie tussen man en man (of vrouw en vrouw) goed.
21. Folkers, H., 2024, Gewetensnood van homo’s terecht op opgedrongen?, Nederlands Dagblad 80 (21.662): 15. URL: https://www.nd.nl/opinie/opinie/1222333/kernvraag-is-nog-steeds-is-de-gewetensnood-van-homos-terecht-.
22. Het klopt wat de lezer hierin aangeeft, niemand gaat vrijuit. Echter, omdat de NGK-synode en -kerken hierover besluiten, moet het onderwerp nú apart besproken worden.
23. Heide, L. van der, 2024, Zware strijd, Nederlands Dagblad 80 (21.664): 16.
24. Hoewel we een andere visie hebben op het ontstaan (en de ouderdom van de aarde), zijn er ook veel punten van overeenkomst met Van den Belt. Het is waardevol om zijn boek te lezen. Van drs. J. van Mourik verschijnt momenteel een kritisch-sympathetische bespreking van het boek. Zie: https://oorsprong.info/hoe-kunnen-we-de-bijbel-verstaan-1-regels-voor-het-bijbellezen-naar-aanleiding-van-geestspraak/.
25. Meijer, H., 2024, ‘Erken dan gewoon dat je anders naar de Bijbel bent gaan kijken’, Nederlands Dagblad 80 (21.679): 8-9. URL: https://www.nd.nl/geloof/protestant/1224887/-erken-dan-gewoon-dat-je-anders-tegen-de-bijbel-bent-gaan-kij.