Onder Nederlandstalige christenen kan 2005 gezien worden als ‘Intelligent Design‘-jaar. Deze wetenschappelijke gedachte veroorzaakte een politieke rel doordat toenmalig Nederlands minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Intelligent Design zag als mogelijke brug om wetenschappers en onderwijskundigen van verschillende geloofsrichtingen met elkaar te verbinden. In het Nederlands Dagblad verscheen er in dat jaar een serie interviews met mensen die hun mening gaven over Intelligent Design. Twee interviews wil ik via deze website eruit lichten: die met drs. Tom Zoutewelle en met de nu wijlen prof. dr. Johan Bruinsma.¹

Het interview met wijlen prof. dr. Johan Bruinsma (1927-2017) heb ik al besproken op deze website.² Drs. Tom Zoutewelle studeerde biologie en geologie en is de kartrekker van Stichting Creaton. Zoutewelle is nog steeds actief op dit gebied en organiseerde vorig jaar, in samenwerking met Studiengemeinschaft Wort und Wissen, een congres over ‘De Grote Vragen’.³ In 2005 was hij ook actief binnen de Nederlandse ID-beweging. Veel deelnemers uit die tijd zijn tegenwoordig helaas opgeschoven. Tegenwoordig wordt Intelligent Design vooral nog verdedigd door Nederlandse creationisten.⁴ Hierbij geldt wel de regel dat alle jongeaardecreationisten menen dat er Intelligent Ontwerp in de schepping zichtbaar is, maar niet alle geleerden die Intelligent Ontwerp in de schepping detecteren jongeaardecreationisten zijn. Overigens zie je tegenwoordig ook sommige theïstische evolutionisten, zoals de Oxfordse hoogleraar theoretische natuurkunde dr. Ard Louis, weer flirten met Intelligent Design.⁵

Variatie binnen het basistype

Drs. Tom Zoutewelle kwam voor het eerst met ‘Intelligent Design’ in aanraking door de boeken van de bekende biochemicus dr. Michael Denton. In 1996 las de bioloog en geoloog het boek van dr. Michael Behe over niet-reduceerbare complexiteit, een concept binnen de ID-beweging. Omdat Zoutewelle al jaren een bekend gezicht is binnen het Nederlandse schepping-evolutie-debat wordt hij geïnterviewd door dr. Tjirk van der Ziel. Zoutewelle geeft aan sympathie te hebben ‘voor de gedachte dat achter de natuur een ontwerp zit’, maar geeft ook aan ‘geen behoefte aan een evolutiemodel’ te hebben. Wel ziet de geleerde een grote mate van variatie onder levende wezens. Dat kunnen we waarnemen in de natuur, maar zeker ook bij gedomesticeerde dieren.⁶ “We weten ook dat eenden, ganzen en zwanen een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad. Creationisten noemen dat een basistype, een geschapen oervorm van waaruit soorten zijn ontstaan. Maar ik ben ervan overtuigd dat basistypen begrensd zijn in hun variatie.” Zoutewelle is het oneens met prof. dr. Cees Dekker c.s. die wél uitgaan van een evolutionaire ontwikkeling.

Te snelle draai richting theïstische evolutie

Zoutewelle vindt het bijzonder dat er (in 2005) zoveel Nederlandse academici achter het idee van ‘Intelligent Design’ staan. De geleerde ziet de manier waarop deze academici zich verdedigen als juist. “Ze praten bij voorkeur over een ontwerp, niet over een Ontwerper. De hypothese van een ontwerp kun je proberen wetenschappelijk te testen, en ik moet zeggen dat ik er veel in zie.” Zoutwelle vindt een God, die een evolutionaire ontwikkeling van het leven zou sturen, ‘wetenschappelijk gezien geen aanvaardbare optie’.⁷ Daarom houdt hij moeite met opinieleiders die afstand genomen hebben van het zogenoemde creationisme. ID is daarom ook geen alternatief voor het creationisme, Hij ziet het eerder als aanvullend en ziet (in de Verenigde Staten) overlap tussen ID en creationisme. “Creationisme is daar [over het ontstaan van leven] altijd veel duidelijker over geweest, bijvoorbeeld over de afzetting van aardlagen en het catastrofisme. Creationisten menen dat de zondvloed de verschillende aardlagen heeft gevormd.” In Nederland is die overlap ver te zoeken.⁸ “Aanhangers van ID maken naar mijn mening te snel een draai naar theïstische evolutie, omdat in hun ogen het creationisme heeft afgedaan. En dat is volgens mij niet waar.”

Huiswerk goed doen

Volgens Zoutewelle is het zogenoemde creationisme houdbaar, als christenen tenminste ‘de moeite nemen hun huiswerk goed te doen’. Wat is dat volgens drs. Zoutewelle? “Daarmee bedoel ik: laat christenen een opleiding volgen in vakgebieden die in deze discussie relevant zijn, zoals de geologie of de paleontologie. Dan kunnen ze ook met autoriteit spreken; ze weten waar ze het over hebben.” Als studenten dan afgestudeerd zijn, dan ontdekken ze dat er allerlei gegevens zijn ‘die pleiten voor een catastrofale interpretatie van de aardlagen en haar fossielinhoud’.⁹ Zoutewelle heeft zelf dit fascinerende ook ervaren, maar het vergt volgens de bioloog en geoloog wel moed en doorzettingsvermogen. “Het is namelijk veel makkelijker om mee te lopen met de stroom.” Zoutewelle vindt dat je niet te snel moet rommelen aan de duidelijke lijn van schepping, zonde en verlossing. Dat levert problemen op en het ‘is geen vrijblijvende zaak’. Daarom zou hij graag zien ‘dat aanhangers van ID vasthouden aan een schepping en aan een zondvloed. Dat moeten we niet weggeven’.¹⁰ In het slot voert drs. Tom Zoutewelle nog een pleidooi voor zijn ‘oude aarde jonge schepping’-visie.¹¹ De schepping heeft in ieder geval niet langer dan tienduizend jaar geleden plaatsgevonden, maar het heelal is volgens Zoutewelle ouder. “Ik geloof dat de zondvloed de mogelijkheid biedt om aardlagen en haar fossielen in korte tijd af te zetten.”¹²

Voetnoten

1. Bron voor het interview met drs. Tom Zoutewelle: Ziel, T. van der, 2005, ’Schepping niet zomaar weggeven’, Nederlands Dagblad 61 (15.906): 4.
2. https://oorsprong.info/de-trek-van-de-pacifische-goudplevier-als-voorbeeld-van-niet-reduceerbare-complexiteit-interview-met-wijlen-prof-dr-johan-bruinsma-1927-2017/.
3. Aan dit congres hebben we ook aandacht gegeven op deze website, resp. https://oorsprong.info/creaton-en-wort-und-wissen-organiseren-op-25-november-2023-d-v-congres-over-de-grote-vragen/ en https://oorsprong.info/onverantwoorde-overgang-van-natuurwetenschappelijke-grenzen-interview-met-drs-tom-zoutewelle-in-het-reformatorisch-dagblad/.
4. Zie bijvoorbeeld: https://oorsprong.info/the-design-inference-bestaat-vijfentwintig-jaar-dat-wordt-gevierd-door-een-flink-uitgebreide-jubileumuitgave/ en https://oorsprong.info/intelligent-design-de-natuur-leert-ons-wat-we-van-nature-al-vermoeden/.
5. https://www.nd.nl/cultuur/wetenschap/1189395/evolutie-werkt-anders-dan-gedacht-zegt-deze-hoogleraar-in-the.
6. Bekijk ook de lezing van dr. Todd C. Wood over dit onderwerp. Wood sprak deze lezing uit op het 2022-congres ‘Bijbel en Wetenschap’: https://oorsprong.info/congres-over-bijbel-wetenschap-2022-9-dr-todd-wood-a-creationist-biosystematic-method-the-current-status-of-baraminology/.
7. De vraag of ID wetenschappelijk is, werd ook beantwoord door Carel de Lange (MSc.) op het 2021-congres over ‘Bijbel en Wetenschap’: https://oorsprong.info/congres-over-bijbel-wetenschap-2021-4-carel-de-lange-msc-intelligent-design-is-het-wetenschappelijk/.
8. In 2012 sprak drs. Zoutewelle hierover aan de Loma Linda University in Californië: https://oorsprong.info/nederlands-debat-over-het-ontstaan-van-de-mensheid-moeten-we-theistische-evolutie-accepteren-drs-tom-zoutewelle-sprak-tien-jaar-geleden-in-de-vs/.
9. In deze lijn is ook de bundel ‘Inzicht: Wetenschap voor Gods aangezicht’ samengesteld: https://oorsprong.info/bestelformulier-bundel-inzicht-wetenschap-voor-gods-aangezicht/. Zie ook dit overzicht: https://oorsprong.info/inzicht-wetenschap-voor-gods-aangezicht-een-overzicht/.
10. Dit sluit goed aan bij de bijdrage van de oudtestamentici dr. Mart-Jan Paul en dr. Hendrik Koorevaar: https://oorsprong.info/een-wereldwijde-zondvloed-echt-gebeurd-of-overdreven/.
11. Deze visie laten we hier rusten.
12. Denk bijvoorbeeld aan de bijdrage van dr. Andrew Snelling: https://oorsprong.info/snellings-zeven-sterkste-geologische-argumenten-voor-een-wereldwijde-zondvloed/.