“De tranen sprongen in haar ogen. Tranen van woede en machteloosheid. Wat kon ze nu nog doen? Niets meer, toch? Ze ging echt geen allergietest doen. Als er al wat uit kwam, zou ze na een paar weken van de diëtiste wel weer te horen krijgen dat ze haar niet meer kon helpen. Niemand wist wat er met haar aan de hand was. Ze beet op haar lip en vocht tegen de nieuwe tranen.”

Docente Mirjam Schippers schreef in 2017 een boek voor jongeren met als titel Lijmen. De hoofdpersoon, Nikki Bakker, is blijvend moe. Ze heeft weinig zin om leuke dingen te doen en naar school fietsen lukt uiteindelijk ook niet meer. Waar die moeheid vandaan komt is een groot deel van het boek een raadsel. Dat maakt Nikki onzeker en zorgt voor spanningen in vriendschappelijke relaties. Haar vriendin Lynn begrijpt Nikki niet en Nikki is bang dat Tim, met wie ze verkering heeft, het uit zal maken omdat ze continu moe is. Uiteindelijk blijkt ze de ziekte van Lyme te hebben. Mirjam Schippers heeft een mooi boek geschreven. Ze weet de gevoelens van Nikki goed te beschrijven. Ook de spanningen wat er achter de moeheid zit zijn meeslepend geschreven.

Gevolgen van de zondeval

Door het hele boek heen kun je merken dat Nikki Bakker een christin is. We lezen bijvoorbeeld van de bekende klei in de hand van de pottenbakker maar ook van de gevolgen van de zondeval. Lees maar mee op bladzijde 160:

“’Er waren eens twee mensen die er een enorme puinhoop van hadden gemaakt’, zei mama. ‘Ze waren ongehoorzaam en dat zorgde ervoor dat de wereld nooit meer werd zoals ze geweest was. Door hen kwamen er ziektes, ellende en haat in de wereld. Je weet vast wel wie ik bedoel.’ Zonder op antwoord te wachten vervolgde mama: ‘Adam en Eva konden hun puinhoop niet opruimen, ze probeerden te vluchten voor God. Maar God hield zo veel van de mensen dat Hij hen weer opzocht. Hij gaf straf, maar ook beloften. Er zou Iemand komen door Wie de zonde vergeven kon worden!’ Natuurlijk wist Nikki precies wat mama bedoelde, maar ze had het verhaal nog nooit zo intens aangehoord. ‘Jezus is gekomen om de gebroken wereld weer te herstellen’, zei mama. ‘Het is iets wat jij niet kunt, wat ik niet kan. Wij doppen graag onze eigen boontjes, maar we kunnen het nooit meer maken zoals het was. Alleen God maakt wat gebroken is weer heel!’”

Op bladzijde 190 wordt nog een keer verwezen naar de gevolgen van de zondeval:

“’Zoals God dat met Israël deed, doet Hij dat ook met ons’, ging De Roo verder. ‘We zijn geschapen naar Gods beeld, maar door de zondeval is dat beeld, om maar dezelfde woorden te gebruiken als die hier staan, verdorven geworden. Dus gaat God weer opnieuw kneden. Soms maken we dingen mee die niet fijn zijn, zoals de ziekte van Lyme’, hij keek naar Nikki, ‘maar het is allemaal onderdeel van dat proces om het beeld te worden dat God in gedachten heeft. Het kan ook zijn dat je het moeilijk vindt om dat beeld te dragen.’”

Goed dat de auteur oog heeft voor de gebrokenheid van het leven sinds de zondeval, maar ook wijst naar een weg van herstel. Dit boek is een aanrader voor onze jongeren.

Dit artikel werd geschreven in 2021.

In deze serie zijn ook nog twee andere boeken besproken: Vrije val en Chaos.

Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’. Het boek is hier opgenomen in de lijst van gelezen kinder- en jeugdboeken.

“Rinkeldekinkel. Samuel zit recht overeind in bed. Zijn hart bonkt tegen zijn ribbenkast. Hij knipt het nachtlampje naast zijn bed aan. Een auto rijdt met piepende banden weg. Droomt hij nog of heeft hij het echt gehoord? Het leek wel of er een glas kapot viel, maar dan erger.”

Na zijn debuut Onder vuur, waarmee de auteur de EigenWijsPrijs 2018 heeft gewonnen, schreef Rijk Arends in 2019 het boek Overboord.¹ Het boek Overboord gaat over de vluchtelingenjongen Samuel. Samuel is een vluchteling uit Syrië met een verblijfsvergunning. Hij woont in een eenvoudig huis in een rustig dorp. In Aleppo was zijn vader christenarts en had hij veel bezittingen. Nu moet het gezin van Samuel het met een stuk minder doen, ze zijn onderweg zelfs belangrijke erfstukken kwijtgeraakt. Het gezin is op de vlucht voor het geweld in de Syrische burgeroorlog. Onderweg hebben ze vreselijke dingen meegemaakt, zaken die Samuel niet koud hebben gelaten en waar hij hulp bij nodig heeft. Pas later, als een vriendin aangeeft ook hulp gehad te hebben na de scheiding van haar ouders, accepteert hij de hulp en wil hij erover praten. Het dorp waarin het gezin van Samuel woont was rustig, totdat er besloten wordt dat er een asielzoekerscentrum gevestigd zal worden. De mensen zijn daar faliekant op tegen en vooral jongeren misdragen zich zo, dat tijdens een demonstratie de ME opgeroepen wordt om het plein ’schoon te vegen’. Omdat het gezin van Samuel ook uit een dergelijk ‘vluchtelingenland’ komt, moeten ook zij het ontgelden. Er wordt een groot vuur gebouwd in de buurt van het huis van Samuel, er wordt gedronken, gejoeld en geschreeuwd. Een van de jongeren, Jannick, heeft benzine over zich heen gekregen en doordat hij te dicht bij het vuur komt vliegen zijn kleren in de brand. De vader van Samuel ziet het vanaf de huiskamer gebeuren, bedenkt zich geen ogenblik en rent naar buiten. Hij duwt Jannick op de grond en rolt hem flink wat keren rond totdat het vuur gedoofd is. Voor Samuel is deze daad van zijn vader een voorbeeld van ‘hebt uw vijanden lief’. En ook de dorpsbevolking zien dat ze een verkeerd beeld hebben van vluchtelingen alsof het allemaal schurken en terroristen zijn.

Paradijs

Op de school van Samuel is het projectweek. Het thema voor de projectweek is ‘reizen’. Het project van groep 8 zal gaan over de reis van Samuel, vanaf Syrië tot Nederland. De meester gaat uit van de historiciteit van de Schrift. Ik citeer:

“’Syrië is een heel bijzonder land,’ klinkt de stem van de meester achter hem. Samuel had niet eens in de gaten dat de meester mee stond te luisteren. ‘Joden, moslims en christenen hebben daar eeuwen in vrede met elkaar geleefd. Wisten jullie dat Abraham daar gewoond heeft en Paulus er is geweest? Denk maar aan de bekering van Saulus op weg naar Damascus. En het paradijs lag waarschijnlijk ook in de buurt van Syrië.’ Het hele groepje staart met open mond naar de meester. ‘Het Paradijs,’ fluistert Josefine eerbiedig. Samuel denkt aan de kapotgeschoten huizen en alle verschrikkelijke dingen die hij in Syrië heeft gezien. Dat was eerder het tegenovergestelde van het paradijs.”

Het doet mij altijd goed wanneer een auteur in een kinderboek alledaags schrijft over de historiciteit van de Schrift. Niet er dik bovenop, maar zo alsof het de normaalste zaak van de wereld is dat we geloven dat de Bijbel, naast dat de verhalen zondermeer een diepere betekenis hebben, óók historisch waar is. Het boek is bedoeld voor kinderen vanaf 9 jaar en wordt door mij warm aanbevolen. Niet alleen omdat er een verwijzing naar het paradijs in staat en de Schrift ook als historisch waar wordt gezien, maar zeker ook omdat het verhaal meeslepend geschreven is en het de kinderen stilzet bij het voorrecht om in vrede te mogen leven en niet op de vlucht te moeten zijn voor oorlogsgeweld, hongersnood of andere rampspoed. Ik hoop dat de schrijver in de toekomst meer kinderboeken zal schrijven over deze thema’s.

Dit artikel werd geschreven in 2020.

Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’. Het boek is hier opgenomen in de lijst van gelezen kinder- en jeugdboeken.

Voetnoten

Om onze kinderen de geschiedenissen uit de Bijbel aan te leren bestaan verschillende vormen. Sommigen doen dat spelenderwijs, bijvoorbeeld door middel van spellen zoals memory of kwartet. Andere lezen hun kinderen uit de zogenoemde kinderbijbels. Van de laatste categorie bestaan weer allerlei varianten. Bij Uitgeverij De Banier verscheen onlangs een boekje waarin het ‘bijbelverhaal’ op rijm is gezet. Het voorste deel bevat de geschiedenis van Adam en Eva. Het achterste deel bevat, wanneer het boekje omgekeerd wordt, de geschiedenis van Noach.

Gedicht

Alles wat je om je heen ziet,
Is gemaakt door onze God.
Dat staat in Gods boek, de Bijbel.
Lang geleden schreef Hij ’t op.

Eerst is alles nog heel donker,
Maar God zorgt voor heel veel licht.
Dan opeens, kijk: groene bomen!
Wat is dat een mooi gezicht!

De geschiedenis

De scheppingsdagen worden niet in chronologische volgorde gezet, dat hoeft ook niet omdat we in het eerste couplet en op de eerste bladzijde, kinderen zien en horen die zich over Gods schepping verwonderen. Alles is door Hem gemaakt. De geschiedenis zelf begint bij het feit dat alles zeer goed is geworden en dat God blij is met Zijn werk. We vervolgen de geschiedenis door te letten op het paradijs, waar Adam en Eva in mochten wonen. Helaas is alles niet zeer goed gebleven, de zonde is in de wereld gekomen. God straft hen, ze mogen niet meer in het paradijs blijven. Illustratief is het plaatje bij dit couplet: we zien Adam naar Eva wijzen en Eva naar de slang. Gelukkig eindigt de geschiedenis van Adam en Eva niet negatief. De auteur verwijst naar de Heere Jezus als drager van de straf, als bron van hoop! De tweede geschiedenis begint bij Kaïn en Abel. We zien een wereld die steeds slechter wordt. Maar Noach is God wél gehoorzaam. Hij moet een ark gaan bouwen. Noach wil nog zoveel mogelijk mensen meenemen, maar niemand wil er naar hem luisteren, ze lachen hem zelfs uit. Het water komt en bedekt de hele wereld. Na veel lange dagen maakt God de aarde toch weer droog. Het verhaal eindigt met het zien van de regenboog.

Aanbevolen!

De auteur, Peter Boer, maar ook de tekenaar, Daan van Oostenbrugge, hebben mooi werk geleverd met deze uitgave. Zowel de tekst als de tekeningen spreken aan. Als het gaat om het deel over ‘Adam en Eva’ start de auteur bij de belevingswereld van de kinderen. Als het gaat om het deel over ‘Noach’, beginnen de auteur en de tekenaar niet direct bij de zondvloed, maar vertellen ze eerst de voorgeschiedenis. Zo kan het achterste deel over Noach als vervolg gelezen worden van het voorste deel over Adam en Eva. De tekst volgt de Bijbelse Geschiedenis en is daarmee als bijbelgetrouw aan te merken, ook de plaatjes passen daar goed bij. Hoe het venster in de ark eruitzag daar kunnen we over discussiëren, maar we zien gelukkig geen ‘vrolijk kijkende’ of ‘spelende’ dieren wanneer de ark in het zondvloedwater wordt afgebeeld. Ook zijn de patrijspoorten weggelaten. De ark is ook groot en robuust afgebeeld, zodat de kinderen met dit boekje meekrijgen dat de geschiedenis van Noach beslist geen sprookje is. Het is aan te raden om dit boekje uw (klein/buurt)kind voor te lezen.

Dit artikel werd geschreven in 2020.

Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’.

Voetnoten

“Professor Pablo schrok wakker en zag ongerust zijn gezin op hem af komen rennen, zwaaiend met hun armen. En de enorme spinosaurus kwam op hen af rennen. Het zag ernaar uit dat hij de familie Boomtop een heerlijke picknick vond voor een spinosaurus op een warme, winderige dag.”

McDonald’s geeft zogenoemde Happy Meal Readers uit om het lezen bij kinderen ‘te stimuleren en gezinnen even dichterbij elkaar te brengen. Door lezen leuk te maken, kunnen we kinderen een leven lang plezier in lezen geven’. Wanneer kinderen een Happy Meal bestellen kunnen ze een boek kiezen als onderdeel van de maaltijd. Het is mooi wanneer een bedrijf het leesplezier van een kind wil bevorderen.

Eén boekje gaat over de avonturen van de familie Boomtop. De familie Boomtop heeft de eerste tijdmachine ter wereld uitgevonden en reist terug naar lang vervlogen tijden. Ze houden een heerlijke picknick aan de oever van een rivier. Wanneer Alfred in een van de bomen klimt krijgt hij de schrik van zijn leven. Hij ziet een gigantisch zeil, groter dan de zeilen van de bootjes waar Ted mee speelde. Hij schreeuwt hard naar zijn familie: zo snel mogelijk uit het water. De Spinosaurus rent op hen af, kan de familie dit grote beest nog verjagen? Ze maken van het rode tafellaken een groot rood Spinosauruszeil. Het angstaanjagende beest druipt af, hij heeft geen zin in ruzie met een nog grotere Spinosaurus. Op de laatste bladzijde staan nog allerlei weetjes over de Spinosaurus.

Het is mooi dat de kinderen op een leuke wijze kennismaken met de Spinosaurus. Het boekje begint goed met ‘lang, lang geleden scheen de zon…’, maar op dezelfde pagina wordt al gezegd dat deze Spinosaurus vijfennegentig miljoen jaar geleden leefde in Afrika. De kinderen worden zo door McDonald’s ondergedompeld in de miljoenen jaren, zonder dat hun een alternatief wordt aangeboden. Als ze de eerste zin van ‘lang, lang geleden scheen de zon…’ zonder aanvulling hadden laten staan, dan hadden ook de creationisten geen problemen met dit boekje gehad. Een creationistische beschrijving van de Spinosaurus wordt in het oktobernummer van Weet Magazine 2019 gegeven.¹ Het is goed om de kinderen ten minste twee visies op de werkelijkheid mee te geven. We hopen dat McDonald’s in de volgende druk van dit boekje dat ook doet. Het is namelijk een leuk kinderboekje.

Dit artikel werd geschreven in 2019.

Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’.

Voetnoten