Onlangs organiseerde C.S.V. Ichthus Eindhoven haar lustrumbijeenkomst. Deze christelijke studentenvereniging bestond 55 jaar, een mijlpaal natuurlijk.¹ Het thema van deze bijeenkomst was een debat over ‘evolutie’. Waarbij zowel een voorstander van Universele Gemeenschappelijke Afstamming (UGA)² als een tegenstander aan het woord zou komen. Een lovenswaardig initiatief! Via de mail van Fundamentum kreeg ik het verzoek om zelf te spreken of een spreker voor te dragen. Menende dat dit door een afgestudeerd of gepromoveerd bioloog gedaan moest worden, het gaat hier immers om studenten die in de nabije toekomst zelf actieve wetenschappers zullen worden, heb ik een dergelijk geleerde voorgesteld. Ik hoorde van de organisatie echter dat dit niet meer nodig was, omdat er al een spreker was voor het contra-UGA-standpunt. ‘Zou het een mij onbekende bioloog zijn?’, vroeg ik mij af.³

Het Debat

De lustrumbijeenkomst werd gehouden op 16 maart 2024. Het debat (of: de bijeenkomst) is opgenomen, want afgelopen week kwam de video van het debat onder mijn aandacht.⁴ De voorstander van Universele Gemeenschappelijke Afstamming was niemand minder dan de Wageningse evolutiebioloog prof. dr. Duur Aanen. Dr. Aanen heeft door talloze publicaties een grote reputatie opgebouwd.⁵ Deze erudiete en naar mij sympathieke hoogleraar heeft wel enige moeite met hen die bezwaren opperen tegen Universele Gemeenschappelijke Afstamming. Hij was bijvoorbeeld één van de geleerden die het promoveren van dr. Joris van Rossum probeerde te voorkomen, vanwege de kritiek in het proefschrift op evolutionaire verklaringen van/voor seksualiteit. De tegenstander van Universele Gemeenschappelijke Afstamming was spreker, namens Logos Instituut, Jan van de Beek. Van de Beek behaalde onlangs zijn master Apologetiek aan de niet geaccrediteerde ‘School of Biblical Apologetics’ van Institute for Creation Research.⁶ Een bioloog versus een theoloog. Dit versterkt de karikatuur die er heerst, namelijk dat er binnen het evolutiedebat onder christenen vooral sprake is van de natuurwetenschapper vs. de dominee. Zowel deze christelijke studentenvereniging als Logos Instituut hadden een bioloog, die afwijzend staat tegenover Universele Gemeenschappelijke Afstamming, moeten uitnodigen of naar voren moeten schuiven. Waarom is er geen bioloog uitgenodigd?

Geloof en Wetenschap

In de openbare Facebook-groep Geloof en Wetenschap (van ForumC) deelde dr. Duur Aanen de video van het debat. De bovengenoemde vraag, die ik ook aan de organisatie van de lustrumbijeenkomst heb gesteld, namelijk waarom er geen bioloog i.p.v. een theoloog is uitgenodigd, stelde ik onder de video. Dat leverde naast een pittige (karikaturale) reactie van theoretisch natuurkundige dr. Roel Andringa⁷, gelukkig ook een verklaring van dr. Duur Aanen op. Uiteraard valt het prof. dr. Duur Aanen niet aan te rekenen dat er in de uitnodiging en selectie iets verkeerd is gegaan, maar zijn antwoord op mijn vraag luidde: “Helaas is er geen enkele serieuze bioloog die twijfelt aan gemeenschappelijke universele afstamming.” Naast dit antwoord gaf hij nog een uitgebreider, maar voor de vraag niet relevant, verhaal over waarom we in wetenschapsland moeten gaan voor een boedelscheiding tussen religie en evolutiebiologie.⁸ Tegenover dit antwoord gaf ik aan dat er in Nederland verschillende en serieuze biologen zijn die bezwaren hebben tegen UGA. Bovendien dat het predicaat ‘serieus’ zeer subjectief is en dat alle tegenstanders hiermee gemakkelijk weggezet kunnen worden (wat overigens voor beide kanten geldig is). Dr. Aanen gaf daarop aan: ‘point taken’. In de rest van het antwoord verdedigde hij waarom ‘overweldigende consensus’ voor hem een reden is om Universele Gemeenschappelijke Afstamming te accepteren en opnieuw pleitte voor een boedelscheiding.⁹ Dr. Duur Aanen blijft er, in een antwoord aan dr. Roel Andringa, echter bij dat bij gebrek aan een geleerde die UGA verwerpt, men noodgedwongen uit moet komen bij een ‘pseudowetenschapper’.¹⁰ Deze gedachte is onjuist. Persoonlijk ken ik diverse Nederlandstalige afgestudeerde of gepromoveerde biologen die geen voorstander zijn van UGA. Deze wetenschappers doen volkomen mee in het onderzoeksveld en sommigen publiceren veelvuldig in natuurwetenschappelijke vakbladen. Ik noem hier geen namen, omdat dit dan een eigen leven zou kunnen gaan leiden. Ik neem daarom, vanuit het buitenland, als voorbeeld de inaugurele rede van dr. Richard Buggs. In zijn oratie geeft Buggs aan dat, als het gaat om het onderzoek naar bomen, hier op z’n zachtst gezegd geen Universele Gemeenschappelijke Afstamming (een Tree of Life) uit volgt.¹¹

Studenten die een wetenschappelijk verantwoord standpunt (breder dan alleen het evolutievraagstuk) vanuit het klassieke scheppingsgeloof willen horen zijn nu gedwongen verder te kijken. De bundel ‘Inzicht: Wetenschap voor Gods aangezicht’ is een goed begin.¹² Een helder geluid, zowel theologisch als wetenschappelijk, tegenover (vrijzinnige) theïstische evolutie is hier te vinden: ‘Theistic Evolution: A Scientific, Philosophical, and Theological Critique’.¹³ Niet dat deze boeken het einde van alle tegenspraak of volmaakt zijn, maar het zal in ieder geval genoeg debatstof op niveau bieden. De auteurs uit de genoemde boeken zijn expert in het vakgebied waar ze over schrijven. Er zijn genoeg natuurwetenschappelijke argumenten die laten zien dat we UGA niet kunnen canoniseren.¹⁴ Studenten hoeven zich in elk geval niet in de luren te laten leggen door meningen die beweren dat ‘overweldigende consensus’ een doorslaggevend argument is óf die beweren dat er geen biologen bestaan die tegen UGA zijn. Al heeft er wereldwijd máár één Nederlandstalige bioloog bezwaren tegen UGA, wat in werkelijkheid niet het geval is, dan biedt dat voldoende mogelijkheden om een debat tussen twee verschillende (crea/ID vs. TE/NE) biologen te beleggen. Daarom: nodig voortaan als christelijke studentenvereniging twee soortgelijke debaters uit. Het gaat tijdens een lustrumbijeenkomst namelijk niet om een wetenschappelijke conferentie, maar om opinievorming over een bepaald vakgebied vanuit het christelijke wereldbeeld. Een bioloog vs. een theoloog blijft langs elkaar heen praten en versterkt (onbedoeld) de bestaande karikatuur. Deze hartenkreet is niet bedoeld om iemand persoonlijk te raken, zowel Duur Aanen als Jan van de Beek niet, maar vooral een oproep om het een volgende keer anders te doen. Mocht een christelijke studentenvereniging moeite hebben met het vinden van mensen, dan denken wij daarin graag mee.

Voetnoten

1. https://www.youtube.com/watch?v=tobhlyUh5lA.
2. Ik spreek hier bewust van Universele Gemeenschappelijke Afstamming, omdat ik als creationist meen dat ‘evolutie’ een feit is en hoort bij Gods Voorzienigheid: https://oorsprong.info/column-evolutie-is-een-feit/. Universele Gemeenschappelijke Afstamming is een natuurfilosofie dat tegenover Gods scheppingswerk staat.
3. De inhoud van deze mailing laat ik, vanwege AVG-gevoeligheden, verder rusten.
4. Het debat is opgenomen en hier terug te kijken: https://www.youtube.com/watch?v=lJiP-czrHpE.
5. Hier zijn 153 publicaties van (ondere andere) zijn hand te vinden: https://scholar.google.com/citations?user=TX87UBYAAAAJ&hl=nl.
6. https://logos.nl/bezoek-aan-institute-for-creation-research-icr-en-diploma-uitreiking-master-apologetiek/.
7. Bekend van de (deels suggestieve) vragen van drs. Bart Klink: http://www.deatheist.nl/index.php/artikelen/665-vragen-voor-welwillende-creationisten.
8. Het verwijt klinkt dat ik selectief ben geweest in deze aanhaling, het was mij echter slechts te doen om het antwoord op de vraag. Om alle misverstanden te voorkomen en dr. Aanen volledig aan te halen hier de volledige reactie: “Beste Jan,, ik snap je vraag, maar helaas is er geen enkele serieuze bioloog die twijfelt aan gemeenschappelijke universele afstamming. Dus dat is de reden dat ze geen bioloog hebben uitgenodigd die een andere mening heeft over dit onderwerp. Het punt dat is steeds weer probeer te benadrukken, vanuit mijn rol als evolutiebioloog, is dat evolutiebiologie zelf geen religieuze claims doet, bij voorbeeld over de zin van het bestaan of het al dan niet bestaan over God. En dit is wat sommige evolutiebiologen, zoals Richard Dawkins, wel doen en zij gaan daarmee wat mij betreft hun boekje te buiten. Wat evolutiebiologen natuurlijk wel kunnen doen is feitelijke claims, zoals over het aantal dagen waarin de schepping heeft plaatsgevonden, te weerleggen. Maar wat mij betreft heeft een religieus geloof dat afhangt van een dergelijke interpretatie, een wankele basis. Overigens zei de beroemde Theodosius Dobzahansky [sic] die Russisch orthodox was het volgende: “I am a creationist and an evolutionist. Evolution is God’s, or Nature’s, method of Creation. Creation is not an event that happened in 4004 B.C.; it is a process that began some 10 billion years ago and is still under way.” en “It is a blunder to mistake the Holy Scriptures for elementary textbooks of astronomy, geology, biology and anthropology. Only if symbols are construed to mean what they are not intended to mean can there arise imaginary, insoluble conflicts. As pointed out above, the blunder leads to blasphemy: the Creator is accused of systematic deceitfulness.” Korte reactie op de rest van het betoog: Wat Dobzhansky hierboven in het tweede citaat aanhaalt is een karikatuur van creationisten. Want inderdaad…de Bijbel is géén ‘elementary textbook of astronomy, geology, biology and anthropology’. Het eerste citaat van Dobzhansky is een dictaat (of: geloofsbelijdenis) van een theïstisch evolutionist. Ik denk dat de geleerde dr. Theodosius Dobzhansky daar zelf heilig van overtuigd was, maar hier zijn veel vakinhoudelijke (theologisch, filosofische en natuurwetenschappelijke) bezwaren tegen op te voeren (zie bijvoorbeeld het vuistdikke boek ‘Theistic Evolution’ onderaan dit artikel). Naast de vakinhoudelijke bezwaren zorgt de natuurfilosofie van UGA ervoor dat God onzichtbaar of zelfs overbodig wordt. Op z’n meest is God dan slechts relevant voor zingevingsvragen. Daar valt veel meer over te zeggen, de bedoeling van dit artikel is echter aan te geven richting studentenverenigingen dat er voldoende biologen zijn om een evenwichtig debat te organiseren.
9. Volledige citaat van dr. Aanen: “Jan van Meerten Point taken. Maar laat ik het dan anders formuleren: Er is overweldigende consensus en geen enkele serieuze discussie over dit onderdeel van de evolutiebiologie. De evolutiebiologie is een actief onderzoeksveld en er is discussie over de rol van toeval, de rol van natuurlijke selectie, hoe seksuele selectie precies werkt, wanneer samenwerking kan evolueren, dus discussie over van alles. Maar niet over een jonge aarde of gemeenschappelijke afstamming. Maar nogmaals dat heeft allemaal niets te maken met de zin van het bestaan, wat goed of kwaad is, of God bestaat etc., vragen waar wat mij betreft religie over gaat…“.
10. Het is teleurstellend dat binnen het evolutiedebat vaak karikaturen moeten worden bestreden. Evenals de gedachte dat het klassieke scheppingsgeloof een ‘American bizariteit’ zou zijn.
11. Deze oratie hebben we ook op onze website geplaatst: https://oorsprong.info/trees-of-life-do-they-exist-inaugurele-rede-van-dr-richard-buggs-aan-de-queen-mary-university-of-london/.
12. Het boek is hier te bestellen: https://oorsprong.info/bestelformulier-bundel-inzicht-wetenschap-voor-gods-aangezicht/. Zie ook dit overzicht: https://oorsprong.info/inzicht-wetenschap-voor-gods-aangezicht-een-overzicht/.
13. Verkrijgbaar via Amazon: https://www.amazon.com/Theistic-Evolution-Scientific-Philosophical-Theological/.
14. Zie bijvoorbeeld: https://oorsprong.info/kritische-weging-evolutie-ontbreekt/.