Carl Trueman, hoogleraar Bijbel en godsdienstwetenschappen aan het Grove City College (VS), schreef in 2020 het wetenschappelijke werk The Rise and Triumph of the Modern Self. Op verzoek publiceerde hij de essentie hiervan in een meer toegankelijke uitgave. Eind 2022 verscheen de Nederlandse vertaling. Wie het succes van de seksuele revolutie wil begrijpen, en dan vooral van de lhbti-beweging, krijgt in dit boek een rake cultuuranalyse aangereikt.
Aan de hand van verlichte denkers als Rousseau, Nietzsche, Marx en Freud laat Trueman zien hoe de westerse wereld in de greep is gekomen van het ‘expressieve individualisme’, een ideologie die de menselijke identiteit primair verstaat vanuit de seksuele gerichtheid. Dit gaat gepaard met de inmiddels politieke opdracht de morele en maatschappelijke structuren uit de weg te ruimen die belemmerend en onderdrukkend zijn om volgens mijn eigen authentieke, psychische, seksuele zelf te handelen. Wat goed is en fout, wordt bepaald door wat ik fijn vind en niet fijn.
Ook technologische mogelijkheden, waarmee wij de natuur en zelfs ons lichaam naar eigen hand kunnen zetten, spelen hierbij een rol. Evenals het internet vol alternatieve verhalen en gemeenschappen, die vormend zijn voor onze identiteit en die de plaats innemen van vroegere ankerpunten als kerk, gezin en natie.
Volgens Trueman zijn ‘traditionele christenen’ door deze ontwikkelingen in een wereld terechtgekomen die vijandig staat ten opzichte van hun overtuigingen. Dit blijkt vooral in de confrontatie met het transgenderisme. Immers, als het fundamentele onderscheid tussen mannelijk en vrouwelijk wegvalt, heeft dat grote gevolgen voor onze opvattingen over privacy en veiligheid, goede manieren en fatsoen, gedrag in het openbaar en zedigheid. Bovendien – Trueman geeft daarvan ook voorbeelden – leidt dit tot een ‘cancelcultuur’. Opvattingen die de transgenderideologie bekritiseren worden gecensureerd. Het zet de vrijheid van meningsuiting en van godsdienst onder druk. Trueman besluit met een hoofdstuk waarin hij christenen oproept tot het organiseren van een tegencultuur. Concreet gaat het dan om het tonen van een ware visie op mens-zijn. Daarbij pleit hij voor aandacht voor de natuurwet, de betekenis van het lichaam en de vorming van onze intuïties door aanbidding. Deze insteek vraagt om kritische, bijbels-theologische reflectie. Te meer omdat Trueman nauwelijks oog heeft voor de complexiteit, nood en worsteling die ook christenen kunnen ervaren inzake gender, geaardheid en geslacht. Dat laatste is een pijnlijk gemis en werpt voor mij een schaduw over het geheel van het boek. Omdat Trueman er echter vooral op uit is de vinger te leggen bij de achtergronden van een ideologische strijd die woedt, blijft overeind staan dat hij veel inzichten biedt om over na te denken.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit De Waarheidsvriend. De volledige bronvermelding luidt: Meijeren, G.M. van, 2023, Boekbespreking, De Waarheidsvriend 111 (34): 10.
