Home » Baraminologie » Hybridisaties tussen chimpansees (Pan troglodytes) en bonobo’s (Pan paniscus)

Hybridisaties tussen chimpansees (Pan troglodytes) en bonobo’s (Pan paniscus)

Door inBaraminologie, Biologie, Scheppingsparadigmaom

Dit is een verzamelartikel van hybridisaties tussen chimpansees en bonobo’s. Wanneer de auteur meer voorbeelden bekend zijn, zullen dezen hieronder toegevoegd worden.

Het geslacht Pan (chimpansees) bestaat uit twee soorten: de chimpansee (Pan troglodytes) en de bonobo (Pan paniscus). Het soort chimpansee kent vier ondersoorten: Pan troglodytes schweinfurthii, Pan troglodytes troglodytes, Pan troglodytes vellerosus en Pan troglodytes verus.1 Creationisten delen deze (onder)soorten in als één baramin, baranoom of basistype. Dat doen zij omdat chimpansees en bonobo’s met elkaar kunnen kruisen en op die wijze één monobaramin vormen.

Al vanaf het begin geldt, wat betreft baraminologie, dat wanneer soorten met elkaar kunnen kruisen ze tot hetzelfde monobaramin behoren.2 Op grond van hybridisaties moeten we concluderen dat chimpansees en bonobo’s tot hetzelfde monobaramin behoren. Het gaat dan wel om levensvatbare hybriden geboren in gevangenschap. Er zijn geen gedocumenteerde hybriden bekend vanuit het wild, al heeft er in het verleden wel genenuitwisseling (en dus hybridisatie) plaats gevonden.

Hybriden in gevangenschap

In gevangenschap zijn er meerdere gevallen bekend waarbij chimpansees en bonobo’s succesvol hebben gepaard en levensvatbare nakomelingen hebben voortgebracht. Dit is onder meer gedocumenteerd in dierentuinen en circussen, waar de soorten samen werden gehuisvest en natuurlijke barrières ontbraken. Tussen 1990 en 1992 werden in Europa vijf zwangerschappen waargenomen tussen een mannelijke bonobo en twee vrouwelijke chimpansees, wat resulteerde in drie levende hybriden. Deze hybriden werden door de Vlaamse wetenschappers dr. Hilde Vervaecke3 en dr. Linda van Elsacker beschreven in Mammalia. Zij zijn zowel verbonden aan de Universiteit Antwerpen als aan de Zoo Antwerpen.4 In 2004 presenteerde dit duo, samen met dr. Jeroen Stevens, een poster naar aanleiding van observaties naar zeven bonobo-chimpansee hybriden.5

Geneticus dr. Eugene M. McCarthy, die zich op zijn website Macroevolution intensief bezig houdt met hybridisaties tussen vogelsoorten onderling en zoogdiersoorten onderling, beschrijft ook een geval van hybridisatie tussen de chimpansee en de bonobo. In 1979 kocht een Franse circusdirecteur een, naar hij dacht, mannelijke chimpansee. Deze trad op in diverse circusvoorstellingen, maar de directeur liet het mannetje ook paren met twee vrouwtjes chimpansees. Later kwam de directeur erachter dat het mannetje een bonobo was, maar toen was het ‘leed’ al geschied. Tussen 1991 en 2000 werden er zeven hybriden geboren. De meeste, zo niet alle, nakomelingen overleefden. Rond 2000 trad de oudste van de zeven op in de circusvoorstellingen, in plaats van zijn ‘gepensioneerde’ vader.6

Qua anatomie en gedrag vertoonden deze hybriden kenmerken van beide ouderlijke soorten, zoals een mix van bonobo- en chimpansee-typische uiterlijke kenmerken en een combinatie van gedragingen uit beide soorten.

Hybriden in het wild

In het wild zijn er geen bevestigde gevallen van natuurlijke hybridisatie tussen chimpansees en bonobo’s bekend. De belangrijkste reden is de geografie: de twee soorten worden gescheiden door de Congo-rivier, een natuurlijke barrière die contact en voortplanting vrijwel onmogelijk maakt. Dit is een schoolvoorbeeld van allopathische soortvorming. Hierbij wordt één oorspronkelijk baramin opgesplitst door een natuurlijke barrière en waardoor de soorten en verdere soortvorming een ‘eigen leven’ gaa(n/t) leiden.

Genetisch onderzoek wijst uit dat er in het verre verleden wél sprake is geweest van beperkte genenuitwisseling (genetic admixture7) tussen de voorouders van beide soorten. Analyses tonen aan dat Centraal-Afrikaanse (Pan troglodytes troglodytes) en Oostelijke chimpansees (Pan troglodytes schweinfurthii) sporen van bonobo-DNA dragen, wat wijst op ten minste twee periodes van genetische uitwisseling in het verleden. Dit gebeurde waarschijnlijk toen de geografische barrières tijdelijk minder strikt waren.8

Conclusie

Wanneer chimpansees en bonobo’s hybridiseren dan is de kans groot dat daar levensvatbare nakomelingen geboren worden. Op grond van het hybridisatiecriterium behoren beide soorten daarom tot één monobaramin. In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw dachten wetenschappers dat hybridisaties niet mogelijk waren. Er zou discontinuïteit tussen de soorten zijn. Later onderzoek naar hybriden in gevangenschap deden dat beeld herzien. In het bovengenoemd onderzoek wordt continuïteit tussen de soorten aangetoond.

Literatuur over hybriden tussen chimpansees en bonobo’s

  • Zinner, D., Arnold M.L., Roos, C., 2011, The Strange Blood: Natural Hybridization in Primates, Evolutionary Anthropology 20 (3): 96–103.
  • Vervaecke, H., Elsacker, L. van, 1992, Hybrids between common chimpanzees (Pan troglodytes) and pygmy chimpanzees (Pan paniscus), Mammalia 56: 667-669.
  • Vervaecke, H., Stevens, J.M.G., Elsacker L. van, 2003, The crossing of species borders: bonobo-chimpanzee hybridisation in captivity, Abstract & Oral Presentation.
  • Vervaecke, H., Stevens, J.M.G., Elsacker, L. van, 2004, Pan continuity: bonobo-chimpanzee hybrids, Folia primatological 75 (1): 59.

Voetnoten

  1. https://nl.wikipedia.org/wiki/Chimpansees.
  2. Zie bijvoorbeeld: (1) Junker, Reinhard, Scherer, Siegfried, 2010, Evolutie: Het nieuwe studieboek (Urk: De Oude Wereld). (2) Marsh, F.L., 1941, Fundamental biology. (3) Scherer, Siegfried (HG), 1993, Typen des Lebens (Pascal Verlag). (4) Wood, T.C., Murray, M.J., 2003, Understanding the Pattern of Life: Origins and Organization of the Species, (Powell Place: B&H Publishing Group).
  3. Dr. Hilde Vervaecke promoveerde in 1999 aan dee Universiteit Antwerpen op een proefschrift met als titel ‘Dominance relationships, bonding and the female genital swelling cycle in bonobos (Pan paniscus)‘.
  4. Bron: Vervaecke, H., Elsacker, L. van, 1992, Hybrids between common chimpanzees (Pan troglodytes) and pygmy chimpanzees (Pan paniscus), Mammalia 56: 667-669.
  5. Bron: Vervaecke, H., Stevens, J.M.G., Elsacker, L. van, 2004, Pan continuity: bonobo-chimpanzee hybrids, Folia primatological 75 (1): 59.
  6. Bron: https://www.macroevolution.net/bonobo-chimpanzee-hybrids.html.
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Genetic_admixture.
  8. Bron: Manuel, M. de, Kuhlwilm, M., Frandsen, P., Sousa, V. C., Desai, T., Prado-Martinez, J., Hernandez-Rodriguez, J., Dupanloup, I., Lao, O., Hallast, P., Schmidt, J. M., Heredia-Genestar, J. M., Benazzo, A., Barbujani, G., Peter, B. M., Kuderna, L. F. K., Casals, F., Angedakin, S., Arandjelovic, M., Boesch, C., Kuhl, H., Vigilant, L., Langergraber, K., Novembre, J., Gut, M., Gut, I., Navarro, A., Carlsen, F., Andres, A. M., Siegismund, H. R., Scally, A., Excoffier, L., Tyler-Smith, C., Castellano, S., Xue, Y., Hvilsom, C., Marques-Bonet, T., 2016, Chimpanzee genomic diversity reveals ancient admixture with bonobos, Science 354 (6311): 477-481.