Wanneer een explosieve onderwatervulkaan uitbarst in de Grote Oceaan volgt hoogstwaarschijnlijk ook een tsunami. Dit scenario werd zaterdag 15 januari 2022 werkelijkheid voor de Polynesiërs in het Koninkrijk Tonga, maar ook voor alle kustgebieden van de Stille Oceaan. De vulkaan van het eiland Hunga Tonga–Hunga Ha’apai stond op springen en de explosie die volgde was 750 kilometer verderop goed te horen en de veroorzaakte atmosferische drukgolf was zelfs in Nederland te meten. Na de uitbarsting werden diverse tsunamiwaarschuwingen afgegeven zodat de Polynesiërs een veilig heenkomen konden zoeken. De tsunami’s kwamen en nog altijd is het aantal slachtoffers onzeker omdat er matig contact gelegd kan worden met het eilandenrijk. Wat is er gebeurd en hoe kunnen we deze gebeurtenissen verklaren?1
Voorafgaande aan de uitbarsting
Op satellietbeelden is te zien hoe een deel van het eiland voorafgaande aan de eruptie in de zee gezakt is.
Aswolk
De uitbarsting is door satellieten goed in de gaten gehouden. De satelliet van de Japanse weerdienst heeft de uitbarsting in detail vastgelegd. Op meerdere beelden is de ruim 500 kilometer brede aswolk te zien. Ook zijn er verschillende bliksemontladingen te zien, deze ontstaan als de hete as in aanraking komt met de koude lucht.
Gemeten
De explosie was zo krachtig dat deze overal ter wereld kon worden gemeten. Ook in Nederland werd een verschil in luchtdruk gemeten. Het weerstation op de Vliegbasis Woensdrecht mat zaterdagavond om acht uur de explosie. De luchtdruk ging eerst met 0,8 hectopascal omhoog om vervolgens weer twee punten te dalen. Deze schokgolf was ook op sporthorloges te meten. Op sommige plaatsen in Nederland steeg tussen acht en negen uur de luchtdruk zelfs met 3 hectopascal. Weerman Michiel Severin tegenover het Algemeen Dagblad: “De vulkaan barstte met veel kracht uit waardoor de lucht boven de vulkaan werd weggeduwd. Dit zorgde voor een luchtverplaatsing die resulteerde in een krachtige luchtdrukgolf die zich van de vulkaan verwijderde in een steeds groter wordende cirkel. (…) De luchtdrukgolf verliest onderweg echter weinig energie waardoor de drukgolf ook boven ons land meetbaar is.” Sommige extreem krachtige vulkaanuitbarstingen kunnen het weer beïnvloeden en de temperatuur een enkele graad kouder doen uitvallen. Meteorologen verwachten dit van de uitbarsting bij Tonga niet.
Het Koninkrijk Tonga ligt bij een convergerende plaatgrens. We kennen dit gebied als de Kermadec-Tonga subductiezone. De Pacifische plaat subduceert hier onder de Tongamicroplaat. Eenvoudig gezegd zakt de Pacifische plaat westwaarts weg onder de Indo-Australische plaat. Dit gebied staat bekend als de snelst convergerende en seismisch meest actieve subductiezone op aarde. De platen bewegen hier met een snelheid van 24 centimeter per jaar. Het gebied kent de meeste onderwatervulkanen ter wereld. Het gebied kent ook een van de diepste oceaantroggen ter wereld: de Tongatrog met een diepte van 10.882 meter. De Kermadec-Tonga-rug strekt zich uit over een afstand van meer dan 3000 kilometer en begint bij het Nieuw-Zeelandse Noordereiland en loopt door tot West Mata een onderzeese vulkaan ten oosten van Fiji. Vulkanen bij subductiezones zijn over het algemeen vrij explosief. Dat geldt ook voor de vulkaan van Hunga Tonga–Hunga Ha’apai.
Tsunami’s
Er komen ook meldingen van hoge golven uit Japan en Hawaii, het gaat daarbij om een lange golf zo’n 80 centimeter hoog. In Oregon, aan de westkust van de Verenigde Staten, werd de golven maximaal 30 centimeter hoog.
Omgekomen tijdens het natuurgeweld
De eerste melding van mensen die omgekomen zijn door dit natuurgeweld kwam, bijzonder genoeg niet uit het Koninkrijk Tonga maar uit Peru. Peru ligt ruim 10.000 kilometer van de eilandengroep verwijderd. Peruaanse autoriteiten melden dat twee vrouwen zijn verdronken vanwege de tsunami die ontstond na de uitbarsting. Volgens de Australische regering lijkt het erop dat de tsunami op Tonga niet tot veel slachtoffers heeft geleid.
Op 17 januari 2022 vernemen we de eerste meldingen van dodelijke slachtoffers binnen het Koninkrijk. Eén vrouw zou zijn meegesleurd door de golven en het niet overleefd hebben. Familieleden in het buitenland maken zich grote zorgen om hun familie in Tonga.
Schade
Hoe groot de schade precies is, is nog altijd onduidelijk omdat vrijwel alle communicatiemiddelen zijn uitgevallen. Volgens de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern zou een deel van de eilandengroep bedekt zijn met as. In de hoofdstad Nuku’alofa zou de schade aanzienlijk zijn. Zo zijn er boten aan land gespoeld. Volgens de premier is er vooral drinkwater nodig, omdat de dikke aslaag de drinkwatervoorraden verontreinigd heeft. Australië stuurt vliegtuigen om te kijken hoe groot de schade is. Dat valt niet mee, want door de uitgestoten as wordt het zicht op de eilanden belemmerd. Volgens Nieuw-Zeelandse media is de meeste schade aangericht aan de westkust van Tongatapu met de hoofdstad Nuku’alofa. Sinds de uitbarsting zijn de internetkabels richting Tonga offline, of dat komt omdat ze beschadigd zijn weten we niet. Internetverbindingen via de satelliet worden verstoord door de as.
Australië en Nieuw-Zeeland hebben vliegtuigen klaargezet met noodhulp. Of de Tongaase autoriteiten zo blij zijn met veel westerse hulp is maar de vraag. Het eilandenrijk is nu vrij van corona, maar dat zou met alle hulpverlening maar zo kunnen veranderen.2
Zondvloed
Veel wetenschappers die uitgaan van het klassieke scheppingsgeloof denken dat grootschalig vulkanisme en tsunami’s tijdens de zondvloed, en ook in de turbulente tijd daarna, veelvuldig plaatsvonden. Hoewel deze natuurramp relatief klein was qua impact en schade kunnen we veel van deze natuurrampen leren. Allereerst wijst het ons op de gebrokenheid van het bestaan na de zondeval. Maar het wijst ons ook op het oordeel van de zondvloed en rampen die de mensheid sindsdien teisteren. Wij hebben hier geen blijvende stad, maar wij (moeten) zoeken de toekomende (Hebreeën 13:14, SV). Ten tweede kunnen we de processen bestuderen zodat we een beter zicht hebben op wat er (geologisch) tijdens de zondvloed en in de turbulente periode erna gebeurd kan zijn.3
Voetnoten
- De komende tijd hou ik de berichtgeving en het wetenschappelijk onderzoek nauwlettend in de gaten. Ik probeer alle nieuwsartikelen in dit artikel te verwerken en tegenstrijdigheden op te lossen. Het is goed mogelijk dat delen van dit artikel daarom in de loop van de tijd drastisch herschreven worden.
- Omdat het grotendeels gaat om dezelfde bronnen plaats ik hier alle gebruikte nieuwsbronnen onder elkaar: https://www.ad.nl/wetenschap/schokgolf-van-vulkaanuitbarsting-bij-tonga-bereikt-nederland~af87c332/, https://www.nu.nl/buitenland/6178702/dode-na-vulkaanuitbarsting-tonga-familie-in-buitenland-maakt-zich-zorgen.html, https://www.nu.nl/buitenland/6178702/dode-na-vulkaanuitbarsting-tonga-familie-in-buitenland-maakt-zich-zorgen.html, https://www.nu.nl/buitenland/6178563/twee-doden-aan-peruaanse-kust-door-tsunami-na-uitbarsting-vulkaan-bij-tonga.html, https://nos.nl/index.php/artikel/2413232-drukgolf-van-vulkaanuitbarsting-tonga-in-nederland-gemeten, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5281676/australie-nieuw-zeeland-tonga-eerste-dode-gemeld-verkenningsvliegtuigen.
- Ook Nederland kent twee dode vulkanen: https://oorsprong.info/column-nederlandse-vulkanen/.
