Home » Filosofie (Pagina 3)

Categorie archieven: Filosofie

Natuur strijdt soms met Schriftuur

Laten we maar eerlijk toegeven dat wetenschappelijke gegevens soms botsen met de Bijbel, stelt Jos Quist. Als je de Bijbel leest, kun je ook niet anders verwachten.

Stel dat de evolutietheorie klopt… Dat is het vertrekpunt van het boek ”En de aarde bracht voort” van prof. Gijsbert van den Brink. Hij komt na een diepgaande analyse tot de conclusie dat de kloof tussen het evolutionaire denken en de gereformeerde leer op veel plaatsen overbrugbaar is.

Veel reformatorische christenen zijn geneigd om deze conclusie af te wijzen. Tegelijk klinkt er verlegenheid door in de reacties die Van den Brink in deze krant krijgt. Als het gelovig lezen van de Bijbel niet kan samengaan met het aanvaarden van de moderne wetenschap, dringt immers een prangende vraag zich aan ons op: Wat als het Bijbelse getuigenis tegengesproken wordt door wetenschappelijk bewezen feiten?

Van den Brink vindt het jongeaardecreationisme zwak vanuit wetenschappelijk oogpunt, maar wel het meest consequent qua Bijbeluitleg. Aan de sterke punten van de creationistische Bijbeluitleg had hij meer aandacht mogen schenken. Een heelal dat ongeveer 6000 jaar geleden in zes dagen geschapen is, Adam en Eva als eerste mensenpaar, en een wereldwijde zondvloed? Dat komt uitstekend overeen met wat ik in het Oude én het Nieuwe Testament lees.

Maar ik moet erkennen dat deze Bijbeluitleg lijkt te wankelen in het licht van modern wetenschappelijk onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan de vele dateringsmethoden waarmee perioden van tienduizenden, miljoenen of zelfs miljarden jaren vastgesteld kunnen worden, of de talloze fossielen en de vele genetische inzichten die wijzen op evolutionaire soortvorming.

Dissonanten

Vanuit het Amerikaanse creationisme klinkt protest: de evolutietheorie is onwetenschappelijk en makkelijk te weerleggen. Graag geef ik toe dat er af en toe goede argumenten te vinden zijn tegen belangrijke elementen van de evolutietheorie. Maar voldoen die tegenargumenten? Mijn ervaring is dat een groot deel van de creationistische publicaties op het eerste gezicht wel indruk maakt, maar bij nadere beschouwing speculatief en oppervlakkig is. Ondertussen werken duizenden van ’s werelds beste onderzoekers fulltime aan een voortdurende verdieping van de evolutietheorie.

Anderen zoeken aansluiting bij de evolutietheorie. Men stelt: Neem de Bijbel niet te letterlijk, het gaat om de boodschap. Dat klinkt logisch, totdat je beseft dat de Bijbelse boodschap juist deze visie tegenspreekt. God werkt wonderen in onze wereld – letterlijk! Die wonderen werkt Hij in harten van mensen, maar ook heel nadrukkelijk tijdens de scharniermomenten van de heilsgeschiedenis. Denk aan de bevrijding van Israël uit Egypte. Ook schepping en zondvloed zijn zulke scharniermomenten. In de Tien Geboden lijken de zes scheppingsdagen net zo letterlijk bedoeld als de bevrijding uit Egypte.

Een belangrijke overweging is dat God Zich openbaart in twee boeken: de natuur en de Schriftuur. De waarheid van de natuur zou daarom de waarheid van de Bijbel niet kunnen tegenspreken. Dat moet leiden tot een onderlinge harmonie van geloof en wetenschap. Maar in mijn beleving wordt deze harmonie overheerst door schrille dissonanten. Is het niet tijd om te erkennen dat de Bijbel keihard tegengesproken wordt door de feiten? Ik zie niet in hoe ik deze vraag kan ontwijken.

Maar ik heb geloofsbelijdenis afgelegd. Als met een eed heb ik me verbonden aan de Schrift. Tal van moeilijke vragen kan ik niet terzijde leggen, maar de Bijbel ook niet. De Bijbel moet open!

Onmogelijkheid

Dan lees ik toch heel veel wat mij bemoedigt. Om te beginnen ben ik lang niet de eerste die tegenstellingen ervaart tussen Gods Woord en de feiten. Gods woord zegt: Abram zal tot een groot volk worden. Feit: zijn vrouw Saraï is onvruchtbaar. Gods Woord zegt: Jezus zal Zijn volk redden. Feit: Jezus ligt in het graf. Dit patroon komt zo vaak voor in de Bijbelse geschiedenis dat het een wetmatigheid lijkt. God brengt een mens in de onmogelijkheid. Dit geestelijke principe illustreert de Bijbel met tal van natuurlijke voorbeelden. Valt er iets anders te verwachten dan dat ook wij onmogelijkheden zullen ervaren ten opzichte van het natuurlijke?

Ten tweede: de Bijbelheiligen hebben de feiten niet ontkend. De discipelen hebben onderzocht hoeveel broden en vissen er precies waren. Dat het lang niet genoeg was voor duizenden mensen hebben ze voorgelegd aan hun rabbi. Zo mogen ook wij eerlijk de feiten onderzoeken. Feiten die strijdig lijken met Gods Woord moeten we niet wegstoppen maar geduldig en nederig aan God voorleggen. Wie weet doet Hij een wonder.

Ten derde: misschien is het niet erg om een keer ons verlies te nemen in het evolutiedebat. Anders dan in de academische wereld gaat het in de Bijbel niet om de vraag wiens intellect triomfeert. Het Evangelie blijft voor wijzen en verstandigen verborgen. De wijsheid van de wereld maakt God tot dwaasheid. En door de dwaasheid van de prediking verkiest God het dwaze van deze wereld.

Laten we erkennen dat het ons aan wijsheid ontbreekt, dan hoeven we verder niet naar dwaasheid te streven. Stuiten we op het voorspel van een groot wonder als we tussen natuur en Schriftuur steeds meer tegenstrijdigheden ontdekken? In het licht van de Bijbelse geschiedenis lijkt me deze hoop niet ongegrond.

Bovendien, het laatste grote scharniermoment van de heilsgeschiedenis moet nog komen. Zoals de heilshistorie met een scheppingswonder begonnen is, zo zal deze ook met een scheppingswonder eindigen. Er komen een nieuwe hemel en een nieuwe aarde waarin gerechtigheid wonen zal. Het boek der natuur zal herschreven worden. Maar Gods Woord blijft in der eeuwigheid.

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Quist, J.W., 2017, Natuur strijdt soms met Schriftuur, Reformatorisch Dagblad Puntkomma 47 (94): 8-9 (artikel).

Thema-avond Waarheid en Vrede – Schepping en evolutie – 21 oktober 2020

Op woensdag 21 oktober 2020 organiseerde de Hervormde Vereniging ‘Waarheid en Vrede’ in de Augustijnenkerk te Dordrecht een themabijeenkomst over schepping en evolutie. Sprekers waren theoloog dr. Klaas D. Goverts en wetenschapsfilosoof prof. dr. Marc J. de Vries. Volgens de organisatie gingen de sprekers in op ‘Goddelijke openbaring, geloof, wetenschap, wereldbeeld en gevolgen van de aanvaarding van de evolutietheorie door Bijbelgetrouwe christenen’. De avond werd gestreamd via YouTube en is sindsdien bijna 1000 keer bekeken. Het is de moeite waard om de avond terug te kijken, beide sprekers weten de luisteraars te boeien. Met dank aan Dordrecht Wijk 2 en 7 verwijzen wij graag naar deze twee sprekers. Veel zegen bij het kijken en luisteren!

Omdat de organisatie het ’embedden’ uitgeschakeld heeft, wordt hieronder de link weergegeven:
https://www.youtube.com/watch?v=G9ocBVP0X_k

‘God is mijn toevlucht’ – Het vieren van Gods schepping in 2021 met CORE Academy of Science

Van 30 september 2021 tot en met 2 oktober 2021 organiseerde CORE Academy of Science1 een digitale conferentie met korte inhoudelijke video’s van onderwerpen die te maken hebben met het scheppingsparadigma.2 Vorig jaar waren we ook (digitaal) aanwezig op deze meerdaagse conferentie. Het verslag hiervan is ook op deze website gepubliceerd.3 Ook dit jaar was deze conferentie de moeite waard. Iedere dag werd op de gebruikelijke wijze geopend met een woord van welkom of een andersoortige introductie door dr. Todd C. Wood4. Daarna werd er een soort aanbiddingsmuziek laten horen. Wanneer deze opening afgelopen is volgde een korte overdenking van een bijbelgedeelte met dr. Todd Wood. Na deze overdenking volgde enkele inhoudelijke video’s met een expert. Iedere dag werd afgesloten met een livestream, waarbij een spreker was uitgenodigd om vragen over een specifiek thema te beantwoorden. Op zaterdag werd de dag niet afgesloten met en livestream, maar juist daarmee begonnen. De hele conferentie stond in het teken van het Sanders Scholarship5. Deze uitgebreide verslaglegging zal de nodige tijd vergen, daarom vragen wij uw geduld en begrip hiervoor.

Eerste sessie: zorg voor Gods schepping en ichnofossielen

De introductie van de conferentie en de eerste sessie werd gedaan door dr. Todd C. Wood. In zijn korte presentatie gaf hij aan hoe de conferentie zal verlopen. Hij besteedde ook aandacht aan de livestreams die op donderdag- en vrijdagavond en zaterdagochtend gehouden werden.

Voetnoten

Alexander Comrie (1706-1774) en zijn proefschrift ‘De moralitatis fundamento et natura virtutis’

De theoloog Alexander Comrie, predikant te Woubrugge, studeerde in Groningen en in Leiden. Hij was een Schot van geboorte (1706), die op ongeveer 20-jarige leeftijd naar Nederland kwam. Na kort op een handelskantoor gewerkt te hebben, ging hij in Groningen theologie studeren om predikant te worden. In 1733 vertrok hij naar Leiden en volgde daar onder andere de colleges van de internationaal befaamde Willem Jacob ‘s Gravesande, die de denkbeelden van Newton in Nederland introduceerde. In 1717 begon de voormalige jurist ‘s Gravesande zijn loopbaan als hoogleraar astronomie en wiskunde, waar hij vele studenten uit binnen- en buitenland inleidde in de nieuwe experimentele natuurwetenschap in Newtoniaanse geest. Niet alleen de wiskunde en de natuurwetenschappen hadden zijn belangstelling, maar ook de ethica en de metafysica. Hij werd dan ook op 12 juli 1734 benoemd tot hoogleraar in de “gehele filosofie”. Mogelijk heeft de faam van ‘s Gravesande bij Comrie de doorslag gegeven om bij hem in de filosofie te promoveren. Dat gebeurde op 5 oktober 1734 op een dissertatie De moralitatis fundamento et natura virtutis (Over het fundament van de moraal en de natuur van de deugd). In 1735 werd Comrie bevestigd tot predikant in Woubrugge, waar hij in 1773 met emeritaat ging. Hij vertrok naar Gouda en overleed er eind 1774.

De eigenlijke tekst van Comrie’s proefschrift beslaat 17 bladzijden. Daarna volgen er, naast een lofdicht, onder het kopje Annexa, 25 stellingen over diverse filosofische onderwerpen. De stellingen 15-23 zijn gewijd aan de natuurwetenschappen. In stelling 20 komen we de naam van Newton tegen en stelling 15 verwoordt de eerste “regula philosophandi” uit Newtons Philosophiae naturalis principia mathematica. Voorafgaand aan de tekst van Comrie’s proefschrift vinden we de opdracht aan zijn weldoeners en aan de “wijd vermaarde, zeer kundige en scherpzinnige” ‘s Gravesande, zijn “allervoortreffelijkste promotor”, gevolgd door een stoet Leidse en Groningse hoogleraren. De tekst van de dissertatie bestaat uit de capita “De Moralitatis Fundamento” (p.1-9) en “De Natura Virtutis” (p.9-17). Elk hoofdstuk is onderverdeeld in twee secties (resp. pag.1-5, 5-9, 9-15, 15-17). Elke sectie bestaat uit een serie vrij korte paragrafen. Een groot aantal namen van filosofen uit de Oudheid en van eigentijdse wijsgeren passeren de revue. Opvallend is de afwezigheid van Middeleeuwse denkers.

In hoofdstuk I stelt Comrie dat hij eerst wil laten zien dat er een wezenlijk onderscheid bestaat tussen goed en kwaad. Hij bestrijdt oude en moderne filosofen (van Plato tot Hobbes) die deugd en ondeugd koppelen aan veranderlijke wetten en regels waarin door mensen is vastgelegd wat al dan niet moreel aanvaardbaar is. Ruime aandacht krijgt de opvatting van Descartes dat goed en kwaad, orde of wet niet in de natuur gefundeerd zijn, maar uitsluitend van Gods wil afhangen. Comrie waardeert het in de Franse filosoof dat hij de moraal niet aan menselijke wetten maar aan God bindt, maar diens theologisch voluntarisme wijst hij af. Als goed en kwaad van Gods wil afhangen, zou God buiten het bestaan van de wereld om geen voorkeur hebben voor wat moreel goed is boven wat moreel verwerpelijk is. Je kunt niet alles tot Gods wil herleiden. Ook Descartes zelf herleidt immers het bestaan van God niet tot Zijn wil om te bestaan. God heeft niets willen scheppen zonder er wezenlijke eigenschappen aan te geven. De essenties van de dingen zijn dan ook eeuwig en onveranderlijk.

In hoofdstuk II definieert Comrie de deugd als het streven van een redelijk wezen om zo te handelen dat hij niet tegen ware uitspraken ingaat, die het wezen van een ding en het morele karakter van de in het ding vervatte betrekkingen uitdrukken. Liefde dient altijd de drijfveer van ons moreel handelen te zijn en dat handelen dient dan ook beoordeeld te worden naar de intentie van degene die handelt. Wanneer niet tot moreel handelen wordt overgegaan, terwijl dat wel vereist wordt, is er is sprake van zonde. Het goede en het ware zijn voor Comrie in feite synoniem. Hij levert kritiek op filosofen die deugd definiëren als betamelijkheid of als liefde tot het juiste inzicht (Geulincx). Wie met Plato de deugd omschrijft als dat wat met God overeenkomt, zal middelen moeten aanreiken om die overeenstemming te realiseren. In de laatste paragraaf ontmoeten we de theoloog-in-spe: Het komt er uiteindelijk op aan dat we in al onze levensuitingen God eren. Hem vragen we ons krachten te verlenen om te volharden in de beoefening van de deugd.

‘Wat is de mens?’ (1) – Introductie videoserie prof. dr. Edgar Andrews

In 2018 was prof. dr. Edgar Andrews te gast op ‘De Bronckhorsthoeve’ in het Gelderse Brummen. Hij sprak daar over zijn verschenen boek ‘Wat is de mens?’. Voorafgaande aan de boekpresentatie werden hem een zevental vragen voorgelegd. Dit is op video opgenomen door Geloofstoerusting. Vandaag het eerste deel. Veel zegen bij het kijken en luisteren.

Hoe kan een God die liefde is mensen naar de hel sturen? – Dr. Gert van den Brink gaat op deze aangrijpende vraag in

Hoe kan een God die liefde is mensen naar de hel sturen? Godsdienstfilosoof en theoloog dr. Gert van den Brink gaat kort in op deze aangrijpende vraag. Met dank aan Geloofstoerusting voor deze opname.

Gaan mensen verloren die nooit van Jezus hebben gehoord? – Dr. Gert van den Brink gaat op deze vraag in

Gaan mensen verloren die nooit van Jezus hebben gehoord? Godsdienstfilosoof en theoloog dr. Gert van den Brink geeft antwoord op deze vraag. Met dank aan geloofstoerusting voor de opname!

Prof. dr. Jan Hoek over de boekpresentatie ‘Wat is de mens?’

In 2018 was prof. dr. Edgar Andrews te gast op ‘De Bronckhorst Hoeve‘ in Brummen. Hij sprak daar over zijn boek ‘Wat is de mens?’ (zie hier voor zijn presentatie). Na afloop werd de systematisch theoloog prof. dr. Jan Hoek kort geïnterviewd naar aanleiding van de boekpresentatie en het boek. Hieronder is deze videoboodschap opgenomen.

Geloof en verstand, gaat dat wel samen? – Dr. Gert van den Brink aan het woord

Geloof en verstand, gaat dat wel samen? Op deze vraag gaat de godsdienstfilosoof en theoloog dr. Gert van den Brink in deze video kort in. Veel zegen bij het kijken! De video is opgenomen met dank aan Geloofstoerusting.

Stel dat het waar is, maar is ‘het’ wel waar? – Henk Jochemsen op een congres van ‘Weet wat je gelooft’

‘Stel dat het waar is, maar is ‘het’ wel waar’. Dit was de titel van de lezing van wetenschapsfilosoof en natuurwetenschapper prof. dr. Henk Jochemsen op een congres in 2017 over het boek van de systematisch theoloog prof. dr. Gijsbert van den Brink. Volgens de christelijke filosoof is er geen sluitend bewijs voor macro-evolutie en de oorsprong van het leven te vinden. Met dank aan ‘Weet wat je gelooft’ embedden wij hieronder de video. De komende tijd willen we de bijdragen die neigen naar Intelligent Design en/of het klassieke scheppingsgeloof op deze website delen. Voor wie dit ‘oneerlijk’ zal vinden en graag alle lezingen wil terugkijken, die verwijzen wij naar het YouTube-kanaal van ‘Weet wat je gelooft’ (de playlist van het congres is hier te bekijken).