Home » Abortus » Waarom de beroemde atheïst Christopher Hitchens anti-abortus was

Waarom de beroemde atheïst Christopher Hitchens anti-abortus was

De overleden schrijver Christopher Hitchens wordt nog weleens door prolife-activisten geciteerd als voorbeeld van een atheïst die regelmatig schreef over zijn prolifevisie. In het Amerikaanse tijdschrift Vanity Fair vertelde hij waarom hij tegen abortus is. Hij onthulde echter ook dat tenminste een van zijn eigen kinderen werd geaborteerd en dat zijn moeder zelfs twee maal een abortus onderging. Tijdens meerdere debatten met christelijke apologeten zei hij zichzelf te beschouwen als pro life.

Een gezellig onderonsje tussen de atheïsten Christopher Hitchens (l.) en Richard Dawkins (r.). Bron: Wikipedia.

Recentelijk hebben sommigen van zijn mede-ongelovigen wat tegengas gegeven. Ik hoorde Sam Harris vorig jaar in zijn podcast beweren dat Hitchens licht ongemakkelijk was bij abortus, maar dat hij er niet op tegen was. Tenzij Hitchens heel verschillende standpunten heeft geuit in de privésfeer, zie ik niet hoe dit kan kloppen. Een mooie uitkomst is de recente wederuitgave van een artikel uit 1988 in Crisis Magazine. Het betreft een lang vergeten interview met Hitchens over abortus. Daarin vond ik fascinerende uitspraken (Noot van de redactie: Het interview met Hitchens wordt hieronder weergegeven).

Is abortus echt een politiek vraagstuk?

Dit lijkt niet het geval. Politiek is immers een discussie over de structuren waarin een samenleving leeft. Abortus brengt een eerdere vraag met zich mee: wie behoren er tot de samenleving? In die zin lijkt het een pre-politiek vraagstuk.

Alle vraagstukken over menselijke waarde zijn politiek, of zijn in staat om gepolitiseerd te worden. Zelfs discussies die het bovennatuurlijke aangaan, zoals transsubstantiatie (de vermeende verandering van brood en wijn in het lichaam van Christus, red.) waren ooit zeer politiek van aard, zoals je weet. De politisering van abortus vloeit voort uit
de centrale positie die het inneemt binnen de feministische agenda. En in mindere mate is de aanname van “de keuzevrijheid van de vrouw” een verbindend principe voor de bredere humanistische agenda. Als humanist en feminist heb ik echter grote moeite met de wijsheid achter deze eendimensionale opstelling. Ik denk niet dat feminisme in strijd moet zijn met humanisme.

Wat bedoelt u daarmee?

Ik ben het met Michael Kinsley (redacteur van The New Republic) eens, die ooit een column schreef waarin stond dat het Roe v. Wade-vonnis – dat werd gemaakt door een conservatief-centristische rechtbank – de grootste liberale ommekeer van onze tijd was. De linkerkant van de samenleving kan niet ontkennen dat de zogeheten pro-life-beweging overwegend bestaat uit vrouwen binnen inkomensgroepen die traditiegetrouw op de Democraten stemden. En toch is deze rebellie, door wat men nederige mensen kan noemen, afgeschreven als een reactionair fenomeen door mensen die de waardigheid van de pro-life-positie niet kunnen of willen inzien.

Hoe denkt u over de feministische claim dat abortus gaat over het recht van de vrouw om te beslissen over haar eigen lichaam?

Kijk, op het moment dat je toestaat dat de bewoner van de baarmoeder zelfs maar potentieel leven betreft, schuurt het al enorm met de aanroeping van “een vrouwenrecht om te kiezen”. Als de ongeborene een kandidaat-lid van de volgende generatie is, betekent dit dat het valt onder de verantwoordelijkheden van de samenleving. Ik zei vroeger dat de ontkenning van dit feit gemakkelijk resulteert in het toelaten van abortus tijdens het derde trimester. Ik was dan ook niet verbaasd dat sommige feministen daarmee instemden. Zij waren tenminste bereid om hun eigen logica te accepteren, door te zeggen dat de het lot van de ongeborene niemand anders iets aangaat. Dat is een zeer egoïstische en reactionaire positie, die voortkomt uit deze oorspronkelijke ontwijking, die de foetus slechts maakt tot een aanhangsel van het vrouwelijk lichaam.

Maar dat is alleen een ontwijking als we enigszins stevige gronden hebben om te vermoeden dat de foetus een menselijk wezen is.

Klopt. Maar ik denk dat we echt wel weten waar baby’s vandaan komen. Bovendien halen we uit de dialectiek dat men niet echt onmenselijk kan zijn zonder ook daadwerkelijk – of potentieel – menselijk te zijn. Het is zinloos om een rat of een slang te beschrijven die zich op een onmenselijke manier gedraagt. Ik stel de vraag als volgt: Je ziet dat een vrouw in haar buik wordt geschopt. Je instinctieve reactie is er een van walging. Dan hoor je dat de vrouw zwanger is. Wie zouden nu beweren dat deze ontdekking hun walging niet doet vermenigvuldigen? En wie zal zeggen dat dit slechts komt doordat het voor de vrouw nu erger is? Ik denk niet dat dit slechts een instinctieve of emotionele reactie is (waarmee ik ook niet wil zeggen dat we onze instincten en emoties altijd moeten wantrouwen). We bezitten nu eenmaal een aangeboren ontzag voor het leven.

Maar zijn al deze gedachten over de heiligheid van het leven niet in tegenspraak met uw marxistische kijk op de wereld?

Integendeel. Als materialist beweer ik dat we geen lichamen hebben, maar lichamen zijn. En als atheïst geloof ik niet dat we ons kunnen beroepen op de troost van een hiernamaals. We krijgen maar één leven om te leven, dus zorg ervoor dat het een goed leven is. Alle nonsens die we horen over het moment waarop de ziel het lichaam betreedt, is irrelevant. Die visie kent, net als de sektarische feministische kijk, een zekere minachting voor wetenschap en evolutie – die voorbij enige twijfel vaststelt dat het leven een continuüm is dat begint bij de bevruchting, omdat het nergens anders kan beginnen.

Zou u willen zien dat Roe v. Wade wordt teruggedraaid en dat abortus weer wordt ondergebracht bij de staten, zodat er lokale restricties komen met de uitzonderingen die u voorstelt?

Ik zou liever zien dat abortus een overheidskwestie wordt. Niets is erger dan een tegenstrijdig beleid op het leven. Kijk alleen al naar de doodstraf. De enorme variatie van staat tot staat ondermijnt het idee van stabiele rechtspraak en eerlijke compensatie.

Een verbod op abortus vanuit de overheid, met verkrachting en incest als uitzonderingen?

Ja, maar ik zou iets willen zien dat veel breder is, iets dat veel meer visie uitdraagt. We hebben een nieuw verdrag tussen de samenleving en de vrouw nodig. En dat is een progressief verdrag, omdat het is gericht op de toekomstige generatie. Ik zou abortus in de meeste omstandigheden verbieden. Ik begrijp dat de meeste vrouwen er weinig voor voelen
om hun redenen voor abortus te moeten rechtvaardigen voor anderen. “Hoe durf je mij hieraan te onderwerpen?”, zullen sommigen zeggen. Maar, sorry mevrouw, dit is een uiterst serieuze sociale kwestie. Het is wel degelijk een zaak van iedereen.

De linkse kant van de samenleving claimt zorgzaamheid en mededogen als haar voornaamste deugden. Is dit niet een vreemde claim, vanwege het gebrek van de liberaal om met empathie te kijken naar de foetus?

Nou, ik ben geen liberaal. Er is daar sprake van een gekortwiekte vorm van compassie. Het neigt ernaar vrij eenzijdig te zijn en alleen gefocust op het vermeende lot van de vrouw als een soort huisslaaf. We moeten beseffen dat hier legitieme zorgen en doelen achter steken. Vrouwen zijn te lang onderdrukt. Hun strijd voor meer autonomie is over het
algemeen zeker gerechtvaardigd. Maar de simplistische gevolgtrekking hiervan, als het gaat om abortus, heeft denk ik kenmerken van neurose en overdrijving. Ik denk dat sommige vrouwen als het ware wraak proberen te nemen, voor de eeuwen waarin mannen hen precies vertelden hoe ze moesten leven. Als de pro-life-beweging succesvol wil zijn, moet zij deze sentimenten echt begrijpen. Je kunt geen intelligente strijd voeren als je de impulsen die je bestrijdt niet op waarde kunt schatten.

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Leef Magazine. De volledige bronvermelding luidt: Maren, J. van, 2022, Vrouwensterfte door abortus: welke bewijzen zijn er?, Leef 38 (1): 21-23 (PDF).