Er zijn ethische kanttekeningen te maken bij de wens van ouders om te selecteren op geslacht. Daarom is wetgeving nodig die dit inperkt.

Toenemende mogelijkheden van echo’s tijdens de zwangerschap leiden in Nederland tot abortus vanwege het geslacht van het kind. Dat blijkt uit een enquête van het programma Koningswens (EO) van 6 februari.¹ Van de ruim vijftig geënquêteerde verloskundigen meldden er vijftien dat ze weleens hebben meegemaakt dat er voor abortus werd gekozen vanwege het geslacht van het kind. De uitkomsten van dit journalistieke onderzoek zijn om meerdere redenen belangrijk genoeg om uitgebreid bij stil te staan.

Genderselectieve abortus kan een nieuwe dynamiek brengen in het Nederlandse abortusdebat. De abortuswet schrijft een noodsituatie voor de vrouw voor als grond waarop een abortus mag plaatsvinden. Dat roept de vraag op: weegt teleurstelling over het geslacht –die is vaak tijdelijk maar moet wel serieus genomen worden– op tegen het doden van nieuw menselijk leven? In Aziatische landen worden vooral meisjes geaborteerd. Wie strijdt tegen discriminatie in het algemeen en gendercide (uitroeiing of discriminatie van mensen op basis van geslacht) in het bijzonder, zouden we vanaf nu kunnen verwachten in het kritische gesprek over abortus.

Griekse oudheid

Het verlangen om in te kunnen grijpen in het geslacht van het kind is niet nieuw. In de Griekse oudheid geloofde men dat, als het op de voortplanting aankwam, de testikels van de man een specifieke rol hadden: de linker testikel zou meisjes voortbrengen, de rechter jongens. Aristoteles trok daaruit de conclusie dat, als mannen een zoon wilden, zij hun linker testikel moesten afbinden tijdens de geslachtsgemeenschap.

Het selecteren en aborteren op basis van geslacht verbinden we snel aan landen als India en China. Zonen vormen in China immers een bron van financiële en sociale zekerheid in het gezin. Het eenkindbeleid in China leidde met behulp van westerse echografische technieken tot zo veel abortussen van meisjes dat de samenleving in onbalans is geraakt. Daardoor is er onder meer een toename van mensenhandel en prostitutie en is er een groeiende groep van gevaarlijk instabiele mannen die geen partner kunnen vinden.

Ook Amerika heeft een tolerant beleid op genderselectie. Dan heet het ”familybalancing”, een term die impliceert dat stellen een inherent recht hebben op een bepaald aantal jongens en/of meisjes. Anders dan in Aziatische landen willen ouders in Amerika vooral meisjes. Uit onderzoek in Californië bleek dat tien van de twaalf ouders meisjes willen, om redenen die cirkelen rond ”haarspeldjes en roze jurken”. Een 24-jarige vrouw die geslachtsselectie overwoog, zei: „Ik ga geen tasje voor een jongen kopen en ik ga niet met hem winkelen voor kleren.”

Breed wettelijk verbod

Voor selecteren op geslacht hoef je niet naar de andere kant van de wereld. Het kan ook in Nederland. Door abortus, zoals dus recent bleek. Maar er zijn ook technieken voor genderselectie waarbij geen abortus nodig is. Bij ivf, bevruchting in het laboratorium, is het mogelijk om embryo’s te diagnosticeren en te selecteren. Dit wordt de Pre-implantatie genetische test (PGT) genoemd. Het kan zelfs nog eerder in het zwangerschapsproces, bijvoorbeeld met de Microsort-methode. Dit is een methode om spermacellen met X-chromosoom (dat een meisje voortbrengt) te scheiden van spermacellen met Y-chromosoom (dat een jongetje voortbrengt). Na selectie van de zaadcellen kan een eicel worden bevrucht en als embryo in de baarmoeder worden geplaatst.

Volgens de embryowet is selecteren op geslacht om niet-medische redenen in Nederland niet toegestaan. De overheid zou er goed aan doen als ze één lijn trok en ook abortus op basis van genderselectie zou verbieden. Deze denkrichting wordt ondersteund door een resolutie van het Europees Parlement over ”Gendercide: ontbrekende vrouwen?” (8-10-2013). De lidstaten worden hierin opgeroepen tot een verbod op abortus op basis van het geslacht.

Ethische bezwaren

Vanwege ethische kanttekeningen die zijn te maken bij de wens van ouders om te selecteren op geslacht is wetgeving nodig die dit inperkt. Allereerst is er zoiets als een natuurlijk orde. De natuurlijke geslachtsverhouding is 105 jongens op 100 meisjes. De Duitse Johann Peter Süssmilch verklaarde in de achttiende eeuw al dat deze extra 5 procent een compenserende werking heeft voor „de grotere verliezen van mannen als gevolg van de roekeloosheid van jongens, uitputting, gevaarlijke taken, oorlog, zeilen en emigratie, waardoor het evenwicht tussen de seksen behouden blijft…”

In China is dit evenwicht ernstig verstoord, met 121 jongens per 100 meisjes. Zo’n vaart zal het in Nederland natuurlijk niet lopen. Maar als we de wetmatigheden van de natuur verstoren, al is het op kleine schaal, dan moeten we ons er niet over verbazen wanneer dit als een boemerang terugkomt.

Daarnaast blijft het de gouden regel van de christelijke ethiek dat we het leven zien als een geschenk. Als een gave die van elders komt en daarmee zeer beperkt maakbaar en kneedbaar is. We worden in het leven geroepen met een onvervreemdbaar recht op leven. Genderselectie (via abortus of andere technieken) is strijdig met het concept van menselijke waardigheid en moet daarom worden afgewezen. Laten we onze armen en harten openen voor het leven, zowel voor jongetjes als voor meisjes.

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Alderliesten, A., 2025, Selecteren op gender is slecht voor samenleving, Reformatorisch Dagblad 54 (276): 20-21 (artikel).

Voetnoten

Vanaf 1 januari 2025 mag de abortuspil ook door de huisarts voorgeschreven worden. Een lang gekoesterde wens van de pro-abortus lobby. “Eindelijk” verzucht Peter Leusink op zijn LinkedIn account. Leusink is huisarts en seksuoloog en de kartrekker van de campagne om de abortuspil nog eenvoudiger beschikbaar te maken.

Twee jaar geleden is de wet hiervoor aangenomen. Er moest echter nogal wat water door de Rijn stromen voordat alle organisatorische problemen waren opgelost om het ook mogelijk te maken. Zo mogen in Nederland alleen ziekenhuizen en abortuscentra die een vergunning hebben abortussen uitvoeren. En daar horen de huisartsen dus niet bij. Via een e-learning traject van anderhalf uur leren de huisartsen wat ze moeten weten om in een consult op de huisartsenpost, een ongewenst zwangere vrouw te begeleiden naar een juiste keuze.

Tijdens een uitvoerig gesprek met de vrouw moet duidelijk worden wat haar reden voor de abortus is, of daar een oplossing voor gevonden kan worden, bijvoorbeeld vanuit maatschappelijk werk, waar de arts toch vaker naar doorverwijst. Verder moet de arts helder krijgen dat ze doordrongen is van wat een abortus precies inhoudt, maar ook of ze bekend is met mogelijke lichamelijke en psychische gevolgen voor haarzelf. Al worden de implicaties voor de vrouw door de pro-abortuslobby ontkend. Een dergelijk gesprek vraagt veel meer tijd dan normaal voor een consult wordt ingepland. Zulke gesprekken horen eigenlijk gevoerd te worden door speciale hulpverleners, waar huisartsen niet (in anderhalf uur) voor opgeleid zijn.

Echo

Een abortuspil mag alleen ingezet worden als de zwangerschap niet verder gevorderd is dan negen weken (na de eerste dag van de laatste menstruatie). Daarbij kan niet worden afgegaan op wat de vrouw zich herinnert, die kan er soms weken naast zitten. Ook is belangrijk om te weten of er sprake is van een meerling. Inzetten van de abortuspil bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is gevaarlijk voor de vrouw en is niet toegestaan. Allemaal redenen dat voorafgaand echo-onderzoek naar de grootte en plaats van het groeiende kindje niet kan worden overgeslagen. Wie dat zouden doen of toelaten zijn onverantwoordelijk bezig. De meeste huisartsen beschikken echter niet over zulke echoapparatuur en ook niet over assistentie om die te bedienen. Voor zulke gegevens moet de huisarts dan doorverwijzen naar een verloskundige of gynaecoloog, met mogelijk een wachttijd van meerdere dagen. Dit past niet in de verwachting waarmee de vrouw naar de huisarts komt.

Verantwoording bij complicaties

Als een huisarts een behandeling adviseert of middel verstrekt dan is hij/zij, als medicus, verantwoordelijk voor het hele traject: voorafgaande, tijdens en na de behandeling. Die verantwoording kan worden overdragen aan bijvoorbeeld een specialist, maar ook aan collega huisartsen die voor de huisarts waarnemen op een avond, nacht of tijdens een weekend. Als na het innemen van een abortuspil zich een complicatie voordoet, met bijvoorbeeld meer pijn of bloedverlies dan de patiënt had voorzien, dan kan het zijn dat de vrouw wordt doorverwezen naar een van de waarnemers. Een waarnemer die een andere visie kan hebben op de abortuspil, maar daarvoor wel de verantwoording moet overnemen. Dat is ongewenst.

Nog meer risico’s

De eerste abortuspil hoeft sinds 1 januari niet meer onder toezicht van een arts te worden ingenomen, maar dat mag de vrouw geheel zelf thuis doen. Hiermee is echter elke controle op het uitvoeren van de abortus weg. Wie controleert of de vrouw de pillen op tijd inneemt? En misschien door twijfelen de pillen nog een week of drie, vier laat liggen waarmee de wettelijke termijn van negen weken wordt overschreden? Of dat de vrouw de abortuspillen helemaal niet voor zichzelf had gehaald maar voor iemand anders? Volgens de bijsluiter is immers een echo niet nodig. De arts moet haar op gevoel of de blauwe ogen geloven.

Reacties op Peter Leusink

Op het LinkedIn account van Peter Leusink krijgt hij steun van vele pro-abortuslobbyisten. De organisatie AVAhelpt promoot zijn bijdrage, Rebecca Gomperts, de abortuspillen gigant wordt bedankt voor haar ondersteuning. Eva de Goeij bedankt Leusink voor zijn inzet.

Ook is er een reactie van Gunilla Kleiverda, gynaecoloog voor Women on Waves. Voor Kleiverda gaan de wijzigingen in de abortuswet nog lang niet ver genoeg. Ze spoort Leusink aan om door te gaan en er voor te zorgen dat abortus geheel uit het wetboek van strafrecht wordt gehaald. Die strijd is bekend en wordt al een tijdje gevoerd. Echter ze wil ook de negen weken termijn voor de abortuspil schrappen, dat is echt een nieuwe stap. In de Verenigde Staten wordt de abortuspil al tot dertien weken voorgeschreven. Kleiverda wil ook het bespreken van de alternatieven geschrapt hebben. Dus niet meer praten over de mogelijkheid van het zelf uitdragen of de optie van adoptie of pleegzorg, nee dat vindt ze totaal overbodig. En als laatste spoort ze Leusink aan om te zorgen dat abortus gewone medische zorg wordt. Niet meer gefinancierd vanuit een subsidiepot van rond de twintig miljoen euro per jaar, maar gewoon via de basiszorgverzekering.

Als het aan de pro-abortuslobbyisten ligt, mag niets een abortus in de weg staan, zo blijkt. Gelukkig zijn de huisartsen niet verplicht om aan het voorschrijven van de abortuspil mee te werken. Althans nog niet. Je zal de vraag maar krijgen in de spreekkamer en moeten vertellen dat je hier niet aan mee wilt werken. Juist voor die huisartsen heeft de vereniging Kies Leven een informatiefolder voor in de wachtkamer ontwikkeld waarmee huisartsen alle vrouwen in hun praktijk, dus ook zij die niet ongewenst zwanger zijn, kunnen informeren. Naar alle huisartsposten in Nederland zijn een aantal voorbeeld folders toegestuurd. In de folder worden de praktische bezwaren uitgelegd en de vrouw verteld over het waarom van de keuze van de huisartsen om de abortuspil niet voor te schrijven. De folders kunnen gratis bij Kies Leven worden aangevraagd. Het is onze wens en gebed dat we de informatiefolders niet aangesleept krijgen.

Noot van de redactie: De huisartseninformatiefolder voor in de wachtkamer, die vereniging ‘Kies Leven’ heeft ontwikkeld, is hier (gratis) verkrijgbaar. Op deze website hebben we al vaker artikelen gepubliceerd over deze wetswijziging. Hier is een lezenswaardig artikel te lezen afkomstig van twee huisartsen.

Dit artikel is met toestemming overgenomen van de website CVandaag. Het originele artikel is hier te vinden.

De proabortuslobby zit behoorlijk in zijn maag met het fors grotere aantal abortussen in 2023, in totaal 39.332. Hoe kan het? Kloppen deze cijfers wel? En wat zijn mogelijke verklaringen daarvoor?

Op 19 november besteedde radioprogramma Nieuws BV op NPO1 hieraan uitgebreid aandacht. Een toename van 10,5 procent, boven op een stijging van 14,9 procent in het jaar ervoor, dat is toch wel schrikken. Trudy Dehue, hoogleraar theorie en geschiedenis van de psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en auteur van het boek ”Ei, foetus, kind”, zat als specialist aan tafel en gaf haar visie op die hogere aantallen.

Begin zwangerschap

Haar eerste punt was de vraag: vanaf wanneer ben je zwanger? Dat bleek gelijk een lastig punt voor Dehue. Ze legde uit dat de een van een zwangerschap spreekt vanaf de bevruchting, terwijl de ander een zwangerschap bij de innesteling in de baarmoeder laat beginnen. Voor weer een ander ben je pas zwanger als je het aan je familie hebt verteld. Hiermee bleef ze weg van de realiteit.

De wetenschap zelf geeft in een groot onderzoek onder 5500 wetenschappers uit Amerika aan dat 95 procent van hen het begin van het leven ziet bij de bevruchting, zoals die wordt beschreven in de handboeken van biologen en medici daar waar het gaat om het doorgronden van dat deel van de menselijke voortplanting. Dat is dus duidelijk. Haar bewering dat het begin van een zwangerschap niet duidelijk is, heeft geen grond. Dat je pas zwanger zou zijn als je het aan je familie vertelt, is volledig gebaseerd op beleving in plaats van op feiten. Wat geeft een zwangerschapstest dan aan? Deze benadering, namelijk dat het begin van een zwangerschap niet duidelijk zou zijn, zou er volgens Dehue voor zorgen dat niet elke abortus een afbreking van een zwangerschap zou zijn. Dus zouden de aantallen onterecht zo hoog uitkomen.

Overtijdbehandeling

Dehue stelde bovendien dat de manier waarop het aantal abortussen wordt geteld de laatste jaren is veranderd. Met de afschaffing van de vijf dagen bedenktijd bij een abortuswens zouden nu ook de ”overtijdbehandelingen” (vroege zwangerschapsafbreking, bij een zwangerschapsduur korter dan zes weken en twee dagen, gerekend vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie) worden meegerekend in de abortusaantallen. Voor een overtijdbehandeling gold tot 1 januari 2023 niet de vijf dagen bedenktijd. Tot zestien dagen overtijd (let wel, dan is de foetus al een maand oud gerekend vanaf de bevruchting) was er geen bedenktijd nodig. Overigens legde Dehue uit dat de ”zestien dagen overtijdbehandeling” gerekend is vanaf de bevruchting. Ook dit is niet juist, die is gerekend vanaf de dag dat een vrouw ongesteld zou worden, dat is twee weken later.

Terug naar het meetellen van de overtijdbehandelingen; in tegenstelling tot wat Dehue beweerde, werden de overtijdbehandelingen in het verleden altijd al meegeteld, zo blijkt uit oudere jaarrapportages, uit 2015 en 2017 . Weer sloeg ze de plank volledig mis.

”Ontvruchting”

Tegenwoordig kun je met gevoelige zwangerschapstesten al heel snel vaststellen of er een bevruchting heeft plaatsgevonden. Dus al voordat de vrouw ongesteld zou moeten worden. Een heel vroege behandeling in een abortuscentrum is volgens Dehue een vorm van ”ontvruchting” en die wordt volgens haar onterecht meegeteld in het aantal abortussen.

Bij bevruchting smelten een eicel en een zaadcel samen. Dus wat zou er moeten gebeuren bij een ”ontvruchting”? Worden de eicel en de zaadcel dan weer van elkaar gescheiden? ”Ontvruchting” is duidelijk een onwetenschappelijke en onzinnige term. Bovendien werd zo’n behandeling in een abortuscentrum altijd meegeteld. Opnieuw is het weer klinkklare onzin wat deze hoogleraar vertelt.

Al deze argumenten bij elkaar zouden volgens Dehue de hoge abortuscijfers moeten verklaren en daarom hoeven we ons in Nederland geen zorgen te maken over deze cijfers. Integendeel: bijna 40.000 abortussen in 2023 zijn bijna 40.000 kinderen die niet geboren mochten worden: dode kinderen. En elke toename zou iedereen meer zorgen moeten baren.

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Bakermans, L., 2024, Toename aantal abortussen wél schrikbarend, Reformatorisch Dagblad 54 (204): 30-31 (artikel).