Al eeuwenlang worden olifanten gedood vanwege hun slagtanden. De laatste decennia is dat alleen maar toegenomen. Zo werd er tijdens de burgeroorlog in Mozambique van 1977 tot 1992 massaal op deze olifanten gejaagd. Het ivoor bracht geld op en dit werd gebruikt om wapens te kopen en de oorlog mee te financieren. Dit had gevolgen voor de olifantenpopulatie, maar ook voor het aantal olifanten met en zonder slagtanden.¹

Verloren slagtanden

Op de olifanten zonder slagtanden werd niet gejaagd. Deze hadden dus een natuurlijk voordeel en overleefden. Volgens biologen wordt tandloosheid veroorzaakt door een genetische mutatie op het X-chromosoom. Deze mutatie is in embryonale fase dodelijk voor olifantenstieren, maar vrouwtjes hebben twee X-chromosomen dus overleven deze mutatie vaak wel. Dit beschrijven de onderzoekers in het wetenschappelijke tijdschrift Science.² Dat is in dit geval een groot voordeel omdat de vrouwtjes daarmee de stroperij kunnen overleven. Ze gebruiken deze namelijk om wortels op te graven, schors van de bomen te halen en hun eigen terrein (territorium) af te bakenen en te verdedigen.³

Oertype

Naturalisten verbazen zich over de snelheid van deze olifantenevolutie. Binnen één generatie heeft zich dit voltrokken. Dit is een van de vele voorbeelden dat diersoorten zich kunnen aanpassen aan de omstandigheden en de omgeving.⁴ Overigens is dit nieuws niet zo nieuw meer, al eerder werd geschreven over het verliezen van slagtanden binnen een olifantenpopulatie door stroperij. Nu is dit door nog meer data bevestigd. Je zou deze aanpassing aan de omstandigheden evolutie kunnen noemen. Zelf denk ik in navolging van dr. Michael Behe eerder aan devolutie⁵, iets dat sommige creationisten ook wel degeneratie zouden noemen. Slagtanden hebben namelijk een belangrijke functie voor het verkrijgen van voedsel. Hoewel de vrouwtjes niet gelijk verhongeren verliezen ze toch deze functie. Biologen verwachten dat als de gevaren van stroperij geweken zijn de slagtanden weer terug zullen komen. Daarmee kun je het genoom ook wel vergelijken met een afstandsbediening, waarbij functies aan- en uitgeschakeld kunnen worden. Creationisten verbazen zich niet over de snelheid van de olifantenevolutie. Het basistype olifant kent grotere variatiesnelheden en -typen. Zo ontwikkelden zich na de zondvloed (in het zogenoemde Paleogeen en Neogeen) talloze vormen van olifanten, waarvan de meesten ook weer snel uitstierven. De Palaeomastodon beadnelli, waarvan fossielen gevonden zijn in Afrika en die geplaatst wordt in het Eoceen, kunnen we zien als een van de vroegste voorouders van de olifantachtigen. Hoewel deze het uiterlijk van een olifant had, had dit beest een korte slurf en uitstekende ondertanden. Uit dit of een gelijksoortig olifantachtig oertype is in een korte tijd een rijke variatie aan olifantachtigen ontstaan. We denken dan aan de Gomphotherium angustidens die zowel slagtanden onder als boven had. Of de Anancus arvernensis met grote uitstekende slagtanden. Maar ook de bekende wolharige mammoet (Mammuthus primigenius) met zijn harige vacht. Door critici wordt dit wel gekscherend ‘hyperevolutie’ genoemd, maar deze voorbeelden van snelle evolutie laten zien dat een voorstel van hyperevolutie zo gek nog niet is. Wat een rijke variatie heeft God in Zijn schepping gelegd, ondanks de zonde van de mens (want dat is het om een dier vanwege oorlog of anderszins tot (bijna) uitsterven te brengen), heeft dit diersoort toch het ingeschapen vermogen om zich aan te passen en zo te overleven.

Voetnoten

1. Met dank aan een biologiedocent die mij attendeerde op dit nieuws.
2. Campbell-Staton, S.C., Arnold, B.J., Gonçalves, D., Granli, P., Poole, J., Long, R.A., Pringle, R.M., 2021, Ivory poaching and the rapid evolution of tusklessness in African elephants, Science 374 (6566): 483-487.
3. Gebruikte bronnen voor dit stuk: https://nos.nl/artikel/2402646-olifanten-evolueren-razendsnel-door-stroperij-slagtanden-verdwenen, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5262061/ivoorjacht-stroperij-afrikaanse-olifanten-vrouwtjes-zonder, https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/stroperij-dwingt-afrikaanse-olifanten-tot-razendsnelle-evolutie-steeds-meer-vrouwtjes-zonder-slagtanden~b67c6a15/, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5262061/ivoorjacht-stroperij-afrikaanse-olifanten-vrouwtjes-zonder en https://www.nrc.nl/nieuws/2021/10/21/ivoorjacht-beinvloedt-evolutie-van-olifant-minder-vrouwtjes-met-slagtanden-a4062680.
4. Eerder schreef ik daar ook al over: https://oorsprong.info/column-evolutie-is-een-feit/.
5. Behe, M.J., 2019, Darwin Devolves: The New Science About DNA That Challenges Evolution (New York: HarperCollins).