Het is volgende maand drie jaar geleden dat prof. dr. Dirk T. Ubbink zijn inaugurele rede (of oratie) uitsprak. Hij deed dat bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Evidence-Based Medicine and Shared Decision-Making aan de Universiteit van Amsterdam.¹ De rede werd uitgesproken op woensdag 21 november 2018 en is in die tijd aan mijn aandacht ontsnapt. Bijna drie jaar later wees een kennis mij via de e-mail op het bestaan van deze inaugurele rede en een bijzonder voorval daaruit. In deze rede wordt namelijk in één stelling een kort pleidooi gevoerd voor Goddelijk Ontwerp als drempelconcept. Intelligent Design als basis voor de biologie?

Oratie

In de oratie legt de geleerde uit wat de begrippen evidence-based medicine (EBM) en shared decision-making (SDM) inhouden. Daarnaast geeft hij aan waarom deze begrippen in de moderne gezondheidzorg essentieel zijn voor goede kwaliteit van zorg. In het algemeen een bijzonder lezens- of beluisterenswaardige oratie. Een pleidooi die bij de luisteraar het besef doet groeien dat deze begrippen uiterst belangrijk zijn voor de gezondheidszorg. Ook als dit uw achtergrond of specialisme niet is, is de oratie goed te volgen.

Drempelconcepten

Prof. Ubbink begint zijn oratie met de uitleg van een drempelconcept. Een drempelconcept legt de geleerde in navolging van Jan Meyer en Ray Land uit als ‘een poort die toegang geeft tot een nieuwe en voordien ontoegankelijke manier van denken, die noodzakelijk is om een vakgebied te doorgronden’. Of: ‘een principe dat je moet snappen om een vak (beter) te kunnen begrijpen en uit te oefenen’. Drempelconcepten hebben een aantal kenmerken, deze concepten zijn transformerend, onomkeerbaar, integratief en problematisch. Voor uitleg van deze begrippen leest u de oratie. Ubbink noemt verschillende drempelconcepten, maar deze valt extra op:

“En als laatste voorbeeld durf ik te stellen dat het accepteren dat er een Goddelijke designer bestaat van de aarde, het leven en het universum, i.p.v. een evolutietheorie, een enorme verrijking geeft van ons denken over, en inzicht in, ons bestaan.”

De hoogleraar ziet evidence-based medicine en shared decision-making ook als zulke drempelconcepten en werkt deze verder uit in het vervolg van zijn rede. Het vervolg laat ik aan de lezer. De oratie is hier te lezen en hier te beluisteren. Intelligent Design als drempelconcept, een waarheid als een koe. De geneticus Theodosius Dobzhansky zei het al, maar dan anders²: ‘Nothing in biology makes sense except in the light of Intelligent Design’. Niets in de biologie heeft betekenis behalve in het licht van Intelligent Design.

Voor een inleiding op het concept Intelligent Design is hier de lezing van wetenschapsfilosoof en geoloog Carel de Lange (MSc.) te bekijken. De presentatie van een onlangs verschenen paper over fine-tuning in de biologie (de uitwerking van het drempelconcept Goddelijk ontwerp) werd op hetzelfde congres gepresenteerd door de bioloog dr. ir. Erik van Engelen. Deze lezing is hier terug te kijken.

Voetnoten

1. Zie ook: https://www.uva.nl/content/nieuws/hoogleraarsbenoemingen/2018/04/dirk-ubbink-hoogleraar-evidence-based-medicine-and-shared-decision-making.html.
2. Zie hier voor de oorspronkelijke zin van Dobzhansky, die in zijn geval uiteraard gaat over de evolutietheorie: https://online.ucpress.edu/abt/article-abstract/35/3/125/9833/Nothing-in-Biology-Makes-Sense-except-in-the-Light?redirectedFrom=fulltext.