Dit artikel is geschreven samen met dr. Marc J. de Vries.
De hoogleraar Cees Dekker en schrijfster Corien Oranje leggen in een kinderboek uit dat de schepping door evolutie tot stand is gekomen. Dit boek helpt jongeren vast om te begrijpen hoe er in de natuurwetenschap wordt gedacht. Maar helpt het hen te begrijpen wat de Bijbel zegt?
De auteurs hebben grote bewondering voor Gods scheppingswerk, schrijven over de liefde van God voor mensen en geloven in de opstanding van Jezus Christus. Maar er verschuift tegelijkertijd ook veel. Er wordt aan kinderen uitgelegd dat de mens is ontstaan vanuit voorafgaande organismen en dat apen ‘neven’ van de mens zijn. Er wordt uitgelegd dat er veel is dat niet in Genesis 1 en 2 is opgeschreven — en dat vele is voor moderne mensen nu juist het eigenlijke verhaal. Er wordt uitgelegd dat de dood er al was, ook in Gods goede schepping.
Het is de intentie van de auteurs dat jongeren die op school of aan de universiteit te maken krijgen met de evolutietheorie hun geloof niet verliezen als ze de Bijbel lezen. Die intentie delen we. Het is goed als met jongeren wordt gesproken en het is waar dat geloof en wetenschap verbonden kunnen worden. Die verbinding zoeken wij ook in ons werk. Maar in de verbinding die hier wordt gemaakt, worden natuurwetenschappelijke theorieën en hypothesen bepalend voor de manier waarop Gods scheppingswerk wordt gezien. Het helpt jongeren niet als ze moeten leren om het verhaal van de Bijbel aan te passen aan de uitkomsten van natuurwetenschappelijk onderzoek. Het doet iets met hun houding tegenover de tekst van de Bijbel als blijkt dat er iets anders in gelezen moet worden dan er staat.
Bakens worden verzet
Het theïstisch evolutionisme, dat via dit kinderboek aan kinderen wordt uitgelegd, verzet de theologische bakens, en vrij grondig ook. Is er nog wel een eerste mensenpaar, geschapen door Gods hand? Hoe kan Paulus een beroep doen op het gegeven dat Adam eerst geschapen is en daarna Eva als die volgorde helemaal niet bestaan heeft? Hoe moet de dood als straf op de zonde worden geduid als de dood er al was voor de schepping van de mens? Waarvoor stierf Jezus Christus dan precies? Wat betekent de belofte dat de dood er niet meer zal zijn op de nieuwe aarde? Als God dat belooft, wordt daarmee een vloek en een kwaad weggenomen. In de evolutietheorie is de dood een ‘natuurlijk’ verschijnsel, noodzakelijk zelfs voor het verbeteren van de soort en niet per definitie een kwaad in de wereld. Waarom wordt deze belofte dan gedaan?
Ook vanuit wetenschappelijk oogpunt zijn er serieuze vragen te stellen. Het theïstisch evolutionisme bouwt voort op waarnemingen van het verschijnsel evolutie. Maar het is niet geoorloofd om die waarnemingen door te trekken tot een alomvattende theorie over het ontstaan van de soorten en dan te beweren dat ze ‘bewezen’ is. Het evolutieverschijnsel kan worden waargenomen, maar al die stukjes waarneming samen bewijzen nog niet een evolutionair ontstaansproces van alles wat bestaat. Wie dat beweert moet heel wat sprongen maken in z’n denken en interpreteert vanuit een hypothese naar de waarnemingen.
De kritiek op creationisten was altijd dat zij het scheppingsverhaal wetenschappelijk wilden bewijzen. De kritische reflectie op de aard en de grenzen van de wetenschap ontbrak bij hen. Maar die reflectie lijkt ook in het theïstisch evolutionisme te ontbreken. De wetenschap krijgt de stem van de beslissende autoriteit. Wij vinden het belangrijk onze voorstellingen primair te blijven voeden door wat de Bijbel zegt over de schepping van mens en dier en wereld. Daarbinnen plaatsen en toetsen we uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Waar ons dat kan brengen weten we niet. Ieder geloof leidt tot inzicht en vermeerdert het.
Dit artikel is overgenomen met toestemming van de auteurs. Bron: Vries, M.J. de, Kuiper R., 2015, Kinderboek over evolutie verzet de theologische bakens vrij grondig, Nederlands Dagblad 72 (19043): (Artikel).
