Kennis is een verhandelbaar product geworden – Bevrijding uit de geldverslaving is, volgens Huybregts, nodig binnen de wetenschapsbeoefening

Deze week schreven dr. Tomas Knapen en dr. Yaïr Pinto een uitgebreid opiniestuk in De Volkskrant over dat het roer om moet als het gaat om de organisatie en financiering binnen de wetenschapsbeoefening.¹ Vandaag stond er in dezelfde krant een reactie van Johan Huybregts op dit opiniestuk. Hij meent dat geldverslaving hét probleem is. Hieronder een korte samenvatting, met aan het slot een enkele aantekening van mij.²

Johan Huybregts is co-auteur van het boek ‘Een wereld zonder geld en bezit – Model van een echte SAMENleving‘. Het probleem binnen de wetenschapsbeoefening is, volgens Huybregts, dat kennis een verhandelbaar product is geworden. Dit is gekomen doordat kennisinstituten steeds meer afhankelijk geworden zijn van geld en er een hevige concurrentiestrijd is om aan subsidies te komen vanuit overheden of commerciële geldschieters. De uitkomst hiervan is niet een gewaardeerd of gewenst product, zelfs niet een ‘vanwege patentrechten en intellectueel eigendom, een alom beschikbaar product’. Vaak zit er namelijk een terugverdienmodel aan vast, om investeringen terug te verdienen. Daarmee heeft geld een averechts effect. Huybregts wijst erop dat er binnen de wetenschapsbeoefening ‘een maatschappijbrede geldverslaving‘ heerst, ‘die iedereen dwingt te opereren volgens steeds weer dezelfde, hoogst onoriginele marktwetten van vraag en aanbod‘. Heeft Huybregts ook een oplossing voor dit probleem? “We moeten toe naar een wetenschap die alle vrijheid krijgt om bij te dragen aan de beantwoording van democratisch geformuleerde vragen en (technologische) ontwikkelingen die mensen kunnen bijbenen en toejuichen. Excellentie én originaliteit komen daarbij goed van pas. Soms ook enige competitie.” Naast deze geldverslaving wordt de wetenschapsbeoefening ook overheerst door naturalistische dwang. Dit leidt óók tot tunnelvisie en exclusie van andere gedachten over deze werkelijkheid. Het zou goed zijn als óók daar verandering in zou komen. In ieder geval goed dat er overdacht wordt hoe de organisatie en financiering van wetenschappelijk onderzoek verbeterd kan worden.

Voetnoten

1. Van het artikel heb ik hier een samenvatting gemaakt: https://oorsprong.info/wetenschap-gedijt-niet-bij-conformiteit-maar-bij-ruimte-voor-twijfel-experiment-en-afwijking-twee-academici-reageren-in-de-volkskrant-op-huidige-wijze-van-organiseren-en/.
2. Bron: Huybregts, J., 2025, Wetenschap, De Volkskrant Zaterdag 104 (30.809): 18.