Op 24 juli 2023 is de wetenschapshistoricus dr. Ronald L. Numbers op 81-jarige leeftijd overleden. De geleerde is o.a. bekend geworden door zijn boek ‘The Creationists: The Evolution of Scientific Creationism’. Dit boek verscheen in 1992. In 2006 werd een ‘revised and expanded’ edition gepubliceerd.

Dr. Ronald Numbers is een voormalige Zevendedags Adventist (ZDA), maar omschreef zich later als agnost op het gebied van de scheppingsleer. Hij studeerde aan Southern Missionary College en verkreeg zijn mastergraad aan de Florida State University. In 1969 promoveerde Numbers op een wetenschapshistorisch onderwerp aan de University of California, Berkeley. De titel van zijn dissertatie was: ‘The Nebular Hypothesis in American Thought’. Een bewerking van zijn dissertatie verscheen in 1977 als boek: ‘Creation by natural law: Laplace’s nebular hypothesis in American thought’. Hij was, samen met dr. David Lindberg, redacteur van de achtdelige serie Cambridge History of Science. Hij lag regelmatig in de knoop met de geloofsgemeenschap waar hij uit kwam. Dat begon al in 1976 ná de publicatie van zijn boek ‘Prophetess of Health’ (over Ellen G. White een van de grondleggers van de ZDA). In die tijd was hij docent aan de Loma Linda University. Hij vertrok na alle ophef en werd een bekend wetenschapshistoricus.¹ Zijn bekendste wetenschapshistorische werken zijn, naast bovengenoemde, ’God and Nature: Historical Essays on the Encounter between Christianity and Science’, ’Galileo goed to jail and Other Myths about Science and Religion’ en ‘Newton’s Apple and Other Myths About Science’. Op 24 juli 2023 overleed hij in de leeftijd van 81 jaar. Een medecreationist, die hem ontmoette op de herdenkingsbijeenkomst van Scopes Trial, gaf aan dat Numbers in omgang een aardige en joviale man was naar iedereen.²

Karikatuur

Het is spijtig om te noemen, maar dr. Ronald Numbers droeg met zijn werk over creationisten (wellicht onbewust) bij aan de karikatuur, dat het klassieke scheppingsgeloof en het daarop voortbordurende scheppingsparadigma ‘een Amerikaanse bizarriteit’ is (in de woorden van de paleontoloog dr. Stephen J. Gould). Of een mildere variant: dat het zogenoemde creationisme vooral ontstaan is onder de Amerikaanse Zevendedags Adventisten en dat dit pas later als Amerikaans exportproduct overgewaaid is naar andere delen van de wereld. Ook in Nederland wordt deze zienswijze verdedigd, zelfs door zeer geleerde heren zoals dr. Rik Peels³ en dr. Taede Smedes⁴ Dit is op z’n minst historisch revisionisme, maar in fermere bewoording kunnen we het ook geschiedvervalsing noemen. Dr. Ronald Numbers heeft prachtig werk verricht door het moderne Amerikaanse creationisme te beschrijven, maar hij heeft té weinig onderzoek gedaan naar en daardoor ook té weinig kennis van het klassieke scheppingsgeloof buiten Amerika. Helaas hebben Nederlandstalige ‘leerlingen’ van Numbers, zoals dr. Ab Flipse⁵ en dr. Stefan Blancke⁶, dit karikatuurbeeld overgenomen.⁷ Wie zich, voor wat betreft de Nederlandse situatie, verdiept in de stromingen van bijv. Nadere Reformatie, Reveil en Afscheiding (maar ook wel in Hervormde kring) ziet dat scheppingsgedachten (en gedachten over zondeval en zondvloed), zoals die er in het Amerika van vóór de Eerste Wereldoorlog waren, toen óók in Nederland verdedigd werden.⁸

Dr. Numbers leeft niet meer, zijn werk zal nog veel gelezen worden en dat is terecht. Hij heeft veel goed werk verricht en ik hoop dat promovendi zijn werken zullen gebruiken als springplank om nog meer wetenschapshistorische informatie boven tafel te krijgen. Als deze promovendi verlost worden van een karikatuurbeeld over creationisten, zal dit wetenschapshistorische werk alleen maar in waarde toenemen.

Voetnoten

1. Zie ook: https://spectrummagazine.org/news/2023/ronald-numbers-historian-science-and-ellen-white-dies-81. Met dank aan dr. René Fransen die in een Facebook-groep verwees naar dit artikel.
2. De Engelstalige Wikipedia heeft een uitgebreide pagina over hem: https://en.wikipedia.org/wiki/Ronald_Numbers.
3. https://oorsprong.info/komt-de-creationistische-schriftvisie-uit-de-twintigste-eeuw/.
4. https://uitgeverijmaatkamp.nl/andrews/tas.pdf.
5. Zie bijvoorbeeld dit korte artikel: https://oorsprong.info/het-scheppingsparadigma-een-recente-ontwikkeling-oudere-reactie-2012-op-een-artikel-over-het-werk-van-ab-flipse-in-het-reformatorisch-dagblad/.
6. Ooit was ik in Antwerpen om een lezing van Blancke over creationisten te beluisteren. Dat was toch wel een tenenkrommende ervaring. Toen de lezing afgelopen was, was er gelegenheid tot het stellen van vragen. Heb Blancke toen gevraagd hoe Numbers objectief te noemen is als het gaat om de oorsprong van het klassieke scheppingsgeloof en het daarop voortbordurende scheppingsparadigma. Ik herinner mij dat Blancke min-of-meer bevestigde, dat Numbers, vanwege zijn achtergrond als voormalig Zevendedags Adventist, niet als ultieme objectieve bron op dit punt genomen kan worden. Voor degenen die Blancke niet kennen, hij schreef voor de Universiteit van Gent een wetenschapshistorisch en -filosofisch proefschrift over creationisten.
7. Ook andere Nederlandstalige theïstisch evolutionistische geleerden verdedigen dit. Onlangs had ik nog een discussie met de promovendus Matthijs Schuurman. Een repliek op de bezwaren van deze Hervormde predikant heb ik hier geschreven: https://oorsprong.info/feedback-vragen-2022-is-het-aanwijzen-van-een-doorgaande-historische-theologische-lijn-in-het-klassieke-scheppingsgeloof-een-anachronisme/. Schuurman heeft daar weer op gereageerd, maar gaat in zijn reactie nauwelijks op mijn tegenwerpingen in, ik heb het daarom even laten rusten om herhaling van zetten te voorkomen.
8. Als de Heere de gezondheid en het leven geeft hoop ik dit najaar dat onderzoek weer op te kunnen pakken. Zie: https://oorsprong.info/bouwen-aan-een-creationistisch-wereldbeeld-literatuuronderzoek-ter-onderbouwing-van-een-bijbelgetrouw-standpunt/.