Noot van de auteur: Finetuning. Dit overzicht wordt de komende maanden tot jaren, als de Heere leven en gezondheid geeft, nog verder aangevuld met nieuwsitems over de kwestie. Mochten er Staphorster ex-raadsleden zijn die meer informatie hebben dan verzoek ik hen deze informatie te versturen naar info@oorsprong.info of via ons contactformulier zodat er een eerlijk en evenwichtig beeld ontstaat van deze kwestie, die tot voorbeeld dient van andere christelijke gemeenten in de Biblebelt.

Dat verzoeken in raadsvergaderingen soms meer ophef veroorzaken dan van te voren gedacht is inmiddels bekend. Ook raadsleden de SGP en de ChristenUnie (CU) van de Gemeente Staphorst hebben dat ervaren toen zij een verzoek deden om de ‘jonge aarde’-visie in een archeologisch rapport op te nemen. ANP maakte er een nieuwsbericht van en direct daarna ging het viral en wist heel Nederland ervan. Wat gebeurde er meer dan tien jaar geleden in Staphorst? Vandaag het eerste deel: raadstukken en nieuwsberichten. In het tweede deel hopen we als de Heere het geeft te reageren op het commentaar van Geenstijl, Freethinker, Maroc en Sterrenstof. In het derde deel hopen we het rapport zelf vanuit een kritische jonge-aarde blik te beschouwen.¹

Archeologische verwachtingskaart

Gemeenten zijn verplicht een archeologische verwachtingskaart op te stellen. Deze kaart maakt melding van welke mogelijke archeologische vondsten er te vinden zijn op diverse locaties. Op basis van deze verwachtings- en beleidskaart kan men dan besluiten nemen en de archeologische waarden al in een vroeg stadium bij de planvorming te betrekken. Dit besluit is landelijk vastgesteld op 1 september 2007 in de ‘Wet op de Archeologische Monumentenzorg’ van. Het onderzoeks- en adviesbureau BAAC werd ingevlogen en deze maakte uiteindelijk in februari 2011 het definitieve rapport op onder de titel: ‘Gemeente Staphorst: Een archeologische inventarisatie, verwachtings- en beleidsadvieskaart’.²

Voorwoord

In het hierboven genoemde rapport gaat men uit van de naturalistische chronologie met een miljarden jaren oude aarde. Al komt dat overigens niet tot uitdrukking in het rapport zelf.³ Daar spreekt men maximaal van de voorlaatste ijstijd, het Saalien, zo’n 370.000 tot 130.000 voor Christus. Een groot deel van de Staphorster bevolking zal hier moeite mee hebben. Een groot deel gaat namelijk uit van een véél jongere aarde. Daarom hebben de fracties van ChristenUnie en SGP verzocht om het rapport aan te passen. Klaas Harke (CU): “Wij gaan samen met een groot deel van de bevolking in deze gemeente uit van een jongere aarde. Waarom zou dat niet in een gemeentelijk rapport verwoord worden?” In het voorwoord werd uiteindelijk met een paar ‘mooie volzinnen’ hier naar verwezen.

Niet aan de grote klok gehangen

De fracties hebben dit verzoek overigens niet de grote klok willen hangen, maar hun verzoek netjes (?) uitgesproken op de gemeenteraadsvergadering. Omdat de documenten waaruit het verzoek blijkt mij op dit moment ontbreken, zal ik een reconstructie moeten maken op basis van de overgeleverde informatie.⁴

Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 26 januari 2010 kwam het, volgens de Meppeler Courant, in de Gemeenteraad van Staphorst tot een botsing toen een medewerker van het adviesbureau BAAC de archeologische kaart toelichtte. De concept-nota meldde namelijk dat sommige objecten meer dan tienduizenden jaren oud kunnen zijn. Daarmee gaan gevonden zaken uit de steentijd verder terug dan zesduizend jaar. Voor de BAAC medewerker is dat geen probleem, maar veel mensen uit Staphorst geloven dat de schepping zo’n zesduizend jaar geleden plaatsvond. Dat vondsten ouder zijn dan zesduizend jaar is daarmee onmogelijk. Omdat een groot deel van de Staphorsters deze scheppingsvisie aanhangen en de gemeente dit rapport betaalt is het op z’n minst nodig dat er een passage over de schepping moet worden opgenomen. Daarom verzochten CU-raadslid Klaas Harke en SGP-raadslid Arie den Ouden of er een passage in het rapport opgenomen kon worden die verwijst naar de Bijbel. Na het verzoek van de fracties CU en SGP beloofde wethouder mr. dr. Sytse de Jong⁵ dat hij het rapport zou laten aanpassen. Volgens De Jong is het ondoenlijk om bij elke melding die ouder is dan zesduizend jaar een bijbelse verklaring te geven, maar dat voorin de nota een dergelijke tekst zou kunnen. BAAC-medewerker gaf wel aan dat deze werkwijze ‘vrij ongebruikelijk is’.

Op de vergadering van 9 februari 2010 (zie ook hieronder) werd uitgebreid hierover doorgesproken. De Meppeler Courant deed verslag. Volgens de Gemeentebelangen-VVD en de PvdA gaat het hier om een ‘non-discussie door de media in een onjuist kader geplaatst’. SGP’er Arie den Ouden gaf aan dat het goed is dat de discussie gevoerd is, volgens hem is het goed dat christenen opkomen voor hun geloof en mening. Is er een botsing geweest tussen Bijbel en wetenschap in het rapport. Zelfs de betrokken medewerker dr. ir. Leo Tebbens van BAAC vond dat niet.⁶ De passage komt in het voorwoord te staan en maakt geen deel uit van het rapport zelf. Tijdens de vergadering ontstond er ook een discussie over de scheiding tussen kerk en staat. Deze discussie is in de gemeenteraad van Staphorst er een van alle tijden. Henk Messchendorp (PvdA) maakte duidelijk dat hij het niet vindt kunnen dat ‘in een nota van de overheid een passage wordt opgenomen die verwijst naar de Bijbel’. De SGP en CU vinden echter dat deze paar zinnen in een voorwoord wel kunnen. Volgens de hierboven genoemde Den Ouden heeft dit niets met het in geding zijn van de scheiding tussen kerk en staat te maken. Den Ouden: “Wetenschap gaat uit van vooronderstellingen. Er zijn ook mensen die uitgaan van andere vooronderstellingen en daar moet ruimte voor zijn.” Volgens de SGP’er is er een verschil tussen inmenging van een kerk in de staat én door de Bijbel geïnspireerde politiek. Hij verwees naar de Bijbel die in de Staphorster raadzaal staat en diverse verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen in Staphorst.

In deze commissievergadering kwam wethouder De Jong tot een compromis: Een volzin in het voorwoord. In deze volzin wil de gemeenteraad opmerken dat er ook andere opvattingen zijn over de leeftijd van de aarde. De Jong wil daarmee enerzijds recht doen aan de gevoelens van de raad en anderzijds de inhoud van het rapport overeind houden. Volgens Harke is dit compromis te ‘mager’ en ook Den Ouden gaf aan dat er wel méér dan één zinnetje aan het orthodoxe standpunt gewijd mag worden. Uiteindelijk gingen de raadsleden toch akkoord met het voorstel.

Gemeentebelangen-VVD vroeg nog aan de wethouder of het mogelijk is om te vermelden dat een deel van de raad andere uitgangspunten heeft dan in het voorwoord genoemd. PvdA en Gemeentebelangen-VVD denken immers heel anders over de schepping. Volgens wethouder De Jong was dat niet mogelijk, omdat als de gemeenteraad beslist het een democratisch besluit is door de gehele raad genomen.

De (concept) besluitenlijsten

De (concept) besluitenlijst van de openbare vergadering van de raad van de gemeente Staphorst van 9 februari 2010 is digitaal na te lezen. Daar staat tussen punt 5 en 6: “Ten aanzien van pt. 7 volgt een mededeling van wethouder De Jong. Op 27 januari jl. is een gesprek gevoerd met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te Amersfoort waarin begrip werd getoond voor wederzijdse standpunten. Vandaag is in de terugkoppeling de goede toonzetting bevestigd, hoewel de RCE nog niet helemaal overtuigd is over de keuze die de raad zal maken.”⁷ De (concept) besluitenlijsten van de vergaderingen van 12 en 26 januari 2010 maken geen melding van deze kwestie. De rest van het jaar is in deze besluitenlijsten ook niets te vinden hierover. Pas in de (concept) besluitenlijst van de vergadering van 11 januari 2011 lezen we opnieuw iets van de archeologische beleidsnota. Helaas gaat het om een opiniërend gedeelte waarvan geen verslag wordt gegeven.⁸ In de (concept) besluitenlijst van de vergadering van 25 januari 2011 lezen we opnieuw iets over het archeologisch adviesbeleid. Op deze vergadering dient de heer La Roi (van de CU) mede namens de SGP en PvdA een amendement in ten aan zien van het voorwoord van het rapport. Dit amendement wordt unaniem aanvaard. Met algemene stemmen wordt besloten om ‘(1) De ingediende zienswijze van wijlen dhr. J. de Wolde te Staphorst gegrond te verklaren, (2) de archeologische beleids- en adviesnota vast te stellen met de in de bijlage 1 opgenomen en door de raad vastgestelde voorwoord, en (3) het beleid te gebruiken als bouwsteen voor de actualisering bestemmingsplannen’.⁹ SGP en CU hadden met resp. 6 en 4 zetels in 2010 een meerderheid in de raad van 17 zetels. Andere partijen waren CDA (3 zetels), PvdA (2 zetels) en Gemeentebelangen (2 zetels).

Bijdrage Den Ouden

Hierboven zien we dat op de raadsvergadering van 25 januari 2011 werd besloten tot de aanvaarding van het rapport van BAAC met toevoeging van het voorgestelde voorwoord. Op de vergadering van 11 januari 2011 leverde Arie den Ouden (SGP) een bijdrage aan de discussie. Deze bijdrage is nog terug te lezen op de website van de SGP Staphorst en wil ik hieronder samenvatten.¹⁰

Volgens Den Ouden is het beleidsveld archeologie een wettelijke taak van de gemeente. Het raadslid geeft aan dat hij tevreden is met de verwerking van de gegevens van wijlen de heer J. de Wolde. Om welke gegevens het hier gaat wordt niet vermeld. Bij de behandeling van het concept in de commissie is besloten een verstoringsdiepte aan te houden van 50 centimeter en een oppervlakte van 100 vierkante meter. “Als daarbij archeologische resten ongezien verloren gaan, betreuren we dat enigszins, want hier geldt: weg is weg.” Anderzijds komt dat de werkbaarheid wel ten goede, daarom stemt de SGP hiermee in. Den Ouden vraagt zich nogmaals af of er ook rekening gehouden is met zijn vraag over diep geploegde aarde. Hierbij zijn archeologische resten al verstoord. Worden deze percelen van een beschermde status ontheven?

Na deze korte technische opmerkingen gaat Den Ouden verder in op de verhouding tussen geloof en wetenschap. Volgens de SGP’er heeft de Heere de aarde door wijsheid gegrond en de hemelen door verstandigheid bereid. Hij verwijst hierbij naar Spreuken 3:19-20. “We stellen vast dat velen deze waarheid niet willen geloven. Het merkwaardige is dat deze mensen de uitkomsten van de seculiere wetenschap als onomstotelijk bewezen achten. Dat is echter niet zo! Als we één kernwoord moeten noemen om de seculiere wetenschap te karakteriseren, dan is dat het woord: hypothese (om van het woord reductie nu maar te zwijgen). Er wordt aangenomen…! En dat wordt dan wel geloofd. Het is dus geen geloof tegenover feit, maar geloof tegenover geloof.” Den Ouden geeft aan dat creationistische wetenschappers steeds meer, met de feiten in de hand, aantonen dat de schepping en de zondvloed realiteiten zijn geweest. “Het blijkt dat het ontstaan van zoutlagen, fossiele brandstoffen, de scheiding van werelddelen en de vorming van grillige aardlagen alleen door enorme krachten en hoge temperaturen in relatief korte tijd ontstaan zijn. Ook radiometrische metingen blijken te falen.”

Den Ouden verdedigt naast dit creationistische onderzoek een volwassen schepping. “En heel eenvoudig: toen op de derde dag ‘gras, kruid en bomen’ geschapen werden, waren dat gewoon volwassen bomen, met de jaarringen erin. De leeftijd is in deze bomen meegeschapen, zoals met de gehele schepping.” Bovendien is de wetenschap nog zeer jong en heeft het gewoon nog wat meer tijd nodig.

Het raadslid vat zijn verhaal nog eens samen: “Wij gaan uit van het Bijbelse gegeven dat de aarde ca. 6.000 jaar oud is, en we wijzen het hypothetische uitgangspunt van de evolutionistische wetenschap ondubbelzinnig af. Mitsdien nemen we de datering van de aarde en de daarbij behorende archeologische periodisering zoals in dit rapport neergelegd, voor kennisgeving aan. Dat laat onverlet dat we de feitelijke gegevens die vanuit het bodemarchief tot ons komen, van waarde achten. We stemmen daarom in met de bescherming van het bodemarchief binnen de grenzen van onze gemeente zoals dat vastgelegd is in deze nota.”

Daarna stelt hij namens de SGP-fractie een voorwoord voor. Met daarin de vertolking van het SGP -strandpunt in deze kwestie. Alleen de centrale as citerend: “Als raad van de gemeente Staphorst geven we aan ons uitgangspunt te nemen in het Bijbelse gegeven dat de aarde ca. 6.000 jaar oud is. Het hypothetische uitgangspunt van de evolutionistisch georiënteerde wetenschap wordt door ons niet gedeeld. Daarom wordt de datering van de aarde en de daarbij behorende archeologische periodisering zoals neergelegd in deze nota, door ons voor kennisgeving aangenomen.” Daarmee sloot Den Ouden zijn bijdrage af.

Bijbelse visie versus naturalistische visie

De fracties gaven dus aan dat er ook de Bijbelse visie op de leeftijd en het ontstaan dan de aarde moet worden verwoord. Met de Bijbelse leeftijd doelde men op de creationistische zienswijze dat de aarde maximaal zesduizend jaar oud is. Dit verzoek is, volgens raadslid Klaas Harke (CU), niet vreemd omdat in het Darwinjaar 2009 ook aandacht was voor beide visies. Deze bijbelse visie, naast de naturalistisch-wetenschappelijke visie, gaat volgens het CU-raadslid ook niet tot praktische problemen of een intern conflict leiden: “De plaatsen Staphorst en Rouveen zijn na het ontstaan ervan meerdere keren verplaatst. Naar die vroegere lintbebouwing moet mogelijk onderzoek worden gedaan. Dat gaat misschien 1400 jaar terug, maar over die periode verschillen we absoluut niet van mening.” Hoeveel onbegrip er is over de geloofsuitspraak dat de aarde niet meer dan zesduizend jaar oud is blijkt wel uit een uitspraak van Messchendorp (PvdA): “De wetenschap gelooft in een aarde van 5 miljard jaar oud en sommige christenen hebben het over zesduizend jaar. Dat ligt zover uit elkaar dat ik daar niet eens serieus op in wil gaan.” Hoewel wetenschappers uitgaan van een miljarden oude aarde, geloven de CU en SGP op grond van bijbelse uitgangspunten dat de aarde ongeveer 6.000 jaar oud is. Hoewel CU-raadslid Klaas Hanke zich daar niet helemaal op vast wil pinnen: “Schattingen over de leeftijd van de aarde lopen in christelijke kring uiteen van zes- tot twaalfduizend jaar.”

Zelfs de toenmalige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dr. Ronald Plasterk (PvdA) liet van zich horen in deze kwestie. De geleerde gaf aan dat volgens hem ‘de aarde (…) vijf miljard jaar oud’ is. ‘En dat is helaas niet onderhandelbaar.’ Toch wilde hij op 30 januari 2010 nog niet oordelen over een gemeentelijk rapport waarin óók de bijbelse visie op de leeftijd en het ontstaan van de aarde wordt verwoord. “Dat wil ik eerst zien.” Hierboven zagen we dat bodemkundige Leo Tebbens tijdens zijn presentatie zich geconfronteerd zag met de wens van de gemeenteraad. Tebbens gaf tegenover NRC aan dat hij bereid is om ‘bij de dateringen een paragraaf in te lassen waarin gewezen wordt op het bestaan van andere standpunten hierover’. In de formulering van wethouder De Jong dat er andere visies mogelijk zijn, kan Tebbens zich niet vinden. “Nee, het woord ‘mogelijk’ is een brug te ver. We zijn bereid feitelijk vast te stellen dat er andere visies zijn. Maar wat ons betreft is het niet mogelijk de leeftijd van de aarde op zesduizend jaar te stellen.”

Dinosaurus in het bos?

De Stentor bevroeg de CU- en SGP-fractie over deze kwestie. De verslaggever vroeg zich af: Stel dat er in het Staphorster bos resten worden gevonden van dinosauriërs, resten die volgens wetenschappers miljoenen jaren oud zijn, zouden deze resten dan niet echt kúnnen zijn? Niet echt kunnen zijn, omdat de aarde nog niet zo lang bestaat. Volgens Harke en Den Ouden gaat zou het hier dan wél om echte vondsten gaan, alleen zouden deze vondsten dan vanuit een ander perspectief (of vanuit andere vooronderstellingen) worden bekeken. Den Ouden: “En ook als hier een vuistbijl uit de steentijd gevonden wordt, gooien we die niet bij de vuilnis. In onze visie zijn die resten wel minder oud. Maar of scherven nou 3.000 of 30.000 jaar oud zijn, ze blijven waardevol.” De raadsleden hadden liever gezien dat het complete rapport van BAAC herschreven zou worden. Harke: “Maar ik zie ook wel in dat dat niet haalbaar is.” Harke geeft aan dat de kans op een dinosaurus in het bos niet groot is. “Vooral de linten waar Staphorst en Rouveen vroeger lagen, vormen een belangrijk onderdeel van het rapport. Die bebouwing gaat hooguit 1000 jaar terug en over die periode verschillen de standpunten niet.”

Bijbel tegenover wetenschap?

In de nieuwsberichten wordt een valse dichotomie (valse tweedeling) voorgesteld. In deze Staphorster kwestie gaat het niet over de Bijbel tegenover de wetenschap, maar de creationistische wetenschapsbeoefening tegenover de naturalistische wetenschapsbeoefening. De eerste houdt rekening met Gods openbaring (de Bijbel) als kennisbron, de tweede niet. De kop van De Telegraaf, namelijk ‘Staphorst kent geen Steentijd’ dekt de lading ook totaal niet. Het gaat de CU en SGP-fractie er niet om dat de ‘Steentijd’ weggepoetst moet worden, maar dat dit tijdvak anders gedateerd en geïnterpreteerd moet worden (namelijk in een korte chronologie).¹¹

Ten slotte

Het is bemoedigend dat er mensen zijn in politiek Nederland die op willen komen voor de creationistische visie. Het zou mooi zijn als er rapporten verschijnen waarin ten volle rekening wordt gehouden met de bijbelse chronologie van een zesdaagse schepping, kosmische zondeval, wereldwijde zondvloed en een verspreiding van de mensheid ná de torenbouw van Babel en de spraakverwarring. We hopen dat er rekening gehouden wordt met deze visie in geologische en archeologische rapporten. Vooral in Nederlandse gemeenten waar deze visie door een groot gedeelte van de bevolking gedeeld wordt. Je zou het kunnen vergelijken met de tweemodellenvergelijking die door creationisten voorgestaan wordt in het Nederlandse onderwijssysteem. Het gaat dan niet om primair de creationistische visie, maar om de creationistische en naturalistische visie naast elkaar te zetten.

Voetnoten

1. De verschijning van het tweede en derde deel kan nog wel een geruime tijd duren. Uiteraard ook in dit geval: als de Heere het leven en de gezondheid geeft.
2. Het uiteindelijke rapport is hier te downloaden: https://epos.staphorst.nl/archeologische-inventarisatie-verwachtings-en-beleidsadvieskaart.
3. Slechts bijlage 1 laat één getal zien van 2.600.000 jaar geleden, maar dat is immers nog geen miljarden jaren.
4. Mocht die informatie wel beschikbaar komen, of in mijn bezit komen, dan zou het kunnen dat ik deze reconstructie wat zal moeten bijstellen óf uitbreiden.
5. Mr. dr. Sytse de Jong studeerde tussen 1989 en 1995 Nederlands Recht en Juridische Bestuurswetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Van 1995 tot en met 2006 was hij als journalist werkzaam bij het Reformatorisch Dagblad. Vanaf 2006 tot en met 2018 was hij wethouder in de Gemeente Staphorst namens de SGP. Daarna verliet de politicus de SGP om zich aan te sluiten bij Forum voor Democratie. De Jong is nu betrokken bij de nieuwe politieke partij JA21. In 2012 promoveerde De Jong aan de Rijksuniversiteit Groningen op een proefschrift met als titel ‘De identiteitsgebonden werkgever in het arbeidsrecht‘.
6. Dr. ir. Leo A. Tebbens studeerde van 1986 tot en met 1993 bodemkunde en fysische geografie aan de Wageningen Universiteit. Hij promoveerde in 1999 aan dezelfde universiteit op een proefschrift met als titel ‘Late Quaternary evolution of the Meuse fluvial system: A reconstruction based on bulk sample geochemistry and forward modelling‘. Vanaf 2004 is hij als senior adviseur archeologie werkzaam bij BAAC.
7. Deze (concept) besluitenlijst is hier te vinden: https://staphorst.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Document/63b08e90-030b-41a5-a888-dff4c0b9e940?documentId=ca9349c3-1b7c-4e62-a850-da82397b11dd&agendaItemId=25b573c5-d31f-4912-bfdc-75272f06766e.
8. Zie: https://staphorst.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Document/22743ab5-0742-48ef-9f7a-7460f4d87539?documentId=e3a565ba-2b5b-43de-addf-d0448e5550c7&agendaItemId=bdeac3cd-be19-4a17-97a9-020f39fefdc1.
9. De (concept) besluitenlijst is hier te vinden: https://staphorst.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Document/9519a79f-e7c8-47fc-ac5e-c2847848cf31?documentId=effe88ae-7172-48c9-8b62-1c3552d62ca7&agendaItemId=3acab9be-7716-4216-894c-bba19a3057c1.
10. Zie: https://www.sgp-staphorst.nl/archief2011.htm#120111-archeologie.
11. Gebruikte nieuwsberichten en berichten van andere ‘nieuws’kanalen: https://www.trouw.nl/nieuws/bijbel-tegenover-wetenschap-in-raad-staphorst~beccb920/, https://www.rd.nl/artikel/336782-staphorst-zet-creationisme-in-document, https://www.parool.nl/nieuws/bijbel-tegenover-wetenschap-in-raad-staphorst~bbdb3cf8/, https://www.destentor.nl/overig/bijbel-tegenover-wetenschap-in-raad-staphorst~a572b7b8/, https://www.bndestem.nl/overig/bijbel-tegenover-wetenschap-in-raad-staphorst~a7979af8/, https://www.sgp-staphorst.nl/archief2010pers.htm, https://digitalehofstad.wordpress.com/2010/01/30/geert-wilders-islam-versus-biblebelt-deel-2/, https://meppelercourant.nl/?n_id=130459&s_id=692&autostart=1, https://goedgelovig.wordpress.com/2010/02/02/staphorst-kent-geen-steentijd/, https://www.sgp-staphorst.nl/archief2011pers.htm, http://www.nrc.nl/binnenland/article2471995.ece/Staphorst_wil_in_bodemrapport_bijbelse_visie_op_aarde, http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Wetenschap/257027/Staphorst-mist-Bijbelse-versie-in-archeologisch-rapport.htm, http://headlines.nos.nl/forum.php/list_messages/18799 en http://www.volkskrant.nl/binnenland/article1343584.ece/Bijbel_tegenover_wetenschap_in_raad_Staphorst.