Home » Betuwse streekgeschiedenis » Het raadsel van kasteel Golstijn opgelost – Golstijn is hetzelfde als Hoekenburg, maar Stellingwerff tekende mogelijk huize Den Brakel

Het raadsel van kasteel Golstijn opgelost – Golstijn is hetzelfde als Hoekenburg, maar Stellingwerff tekende mogelijk huize Den Brakel

Door inBetuwse streekgeschiedenis, Genealogieop.

In het tweede nummer van het zevende jaargang van De Baron verscheen een artikel over het raadsel van kasteel Golstijn. We hebben daar een samenvatting van gemaakt, omdat er verwezen werd naar een akte van magescheid, gepubliceerd op deze website. In het derde nummer van hetzelfde tijdschrift wordt het raadsel opgelost. Daarnaast is er nog een tweede artikel verschenen met aanvullingen.1

Kasteel Golstijn in Rijswijk. Getekend door Jacobus Stellingwerff (1667-1727). Bron: Van Osnabrugge.

Huis de Hoekenburg

Het eerste artikel is van Rien Hoekenburg. Hij komt, na onderzoek, tot de conclusie dat het bij Golstijn en Hoekenburg om hetzelfde adellijke huis gaat. Waarom wordt er oostelijk van Rijswijk door de kaartenmakers dan toch een ander kasteel gelokaliseerd? “Om deze verschillen de begrijpen moet u zich voorstellen dat de kaartenmakers niet ter plaatse werkten maar op afstand.” Als de kaartenmaker dan niet de precieze locatie wist, dan projecteerde deze het huis op een plaats waar nog ruimte op de kaart was. Vervolgens werd dit overgenomen door andere kaartenmakers. Toch waren er schrijvers die Golstijn vereenzelvigde met Hoekenburg. Niet de bekende ds. Anspach was de eerste die dat deed, de auteur van het artikel laat weten dat dit al gedaan werd in 1741. De bron meldt: “Te Ryswyk is een Veer over den Ryn of Lek, (want hier verandert deeze naam) en een Heerenhuis, Hoekenburg, en in de Kaarten Golstein genaamd.” Dit wordt ook zo genoemd in een bron uit 1762: “Hoekenburg, in de Landkaarten Golstein genaamt, is een Heerenhuys, aan de Zuydzyde der Lek, (…)”. Hoe komt De Hoekenburg aan haar naam? Men meent dat het huis genoemd is naar Dirck de Houck. De auteur van het artikel meent echter dat het een erenaam is voor Anna Magdalena de Houck (dochter van Dirk), gegeven door Johan van Goltsteijn haar zoon of Willem van Goltsteijn haar man. Dirck was namelijk geen directe erfgenaam van het huis, wel zijn vrouw. De genoemde Willem was een zoon van Johan van Goltsteijn en Gertruida de Cock van Delwijnen, en een kleinzoon van Gijsbert de Cock van Delwijnen en Maria van Meerten.2 Het huis is niet altijd Hoekenburg genoemd, dit was pas het geval rond 1685 waar we lezen dat Johan Baptista Bartolotti van de Heuvel in plaats van zijn vrouw beleend wordt met het nalatenschap van Joost van Goltsteijn. Er staat dan: “met eenen bomgaert en de timmeragie daarop staende, op hede genoemt den Hoeckenborch”. In december 1719 wordt het goed door Geertruida Dorothea van Goltsteijn verkocht aan Matthias Blanken en verdwijnt het zo uit het geslacht Goltsteijn.

Niet alleen is er historische documentatie, volgens Hoekenburg (de schrijver) zijn er ook opgravingen gedaan die vroegere bewoning aan het licht brachten. De Kleuver meldt dat deze plaats al sinds 1350 bewoond is geweest. Mogelijk kan een bestudering en uitwerking van deze opgraving meer informatie bieden over de bewoningsgeschiedenis. Tenslotte geeft de auteur nog informatie over de eigenaren van een leenroerige akker bij het adellijke huis, van 1454-1722. Hier wordt vermeld dat de akker via Lodewijk van Montfoort en Anna Forters in bezit kwam van zijn dochters Adriana van Montfoort en Aleid van Montfoort. Laatstgenoemde is getrouwd met Dirck de Houck. Bij 29 oktober 1617 staat: “Willem van Goltsteyn voor Anna Magdalena de Houck ‘bij dode’ van Aleid van Montfoort, haar moeder. Boven naast geland de erfgenamen van juffrouw Anna Forters.”3

Willem van Goltsteijn

Het tweede artikel is van Joke Honders. Zij geeft aan dat de kaartenmakers wel de bel hebben horen luiden maar niet exact wisten waar de klepel hing. Daardoor zijn er fouten gemaakt. Honders sluit aan bij het vorige artikel en vereenzelvigt Golstijn nu ook met Hoekenburg. De prent van Stellingwerff, waar het mee begon, vertoont ‘geen enkele gelijkenis met het 18e eeuwse Huis Hoekenburg’. De auteur denkt daarom dat, of (1) het oude huis helemaal is afgebroken, of (2) de tekenaar heeft een oud kasteel in Rijswijk gezien en aangenomen dat het huize Golstijn was. Is dit het aloude kasteel Den Brakel? Dit was een Gaasbeekse leen ‘en wordt als eerste opgesomd bij de Gaasbeekse lenen in Rijswijk’. Als dat zo is dan is Golstijn identiek aan Hoekenburg, en gaat het hier om de woontoren Den Brakel. Honders weet nog te vermelden dat de eerste die zich heer Van Hoekenburg noemt Joost van Goltsteijn, de zoon van Willem van Goltsteijn is. Deze Willem is begraven in de kerk van Rijswijk en tot aan de Franse tijd hing daar een rouwbord.4 De auteur concludeert: “Met de veronderstelling dat de prent niet op de Hoekenburg slaat, maar op het kasteel Den Brakel, is mogelijk het raadsel opgelost.”5

Voetnoten

  1. Zie voor de eerdere samenvatting: https://oorsprong.info/het-raadsel-rond-kasteel-golstijn-magescheid-sluit-bezit-door-johan-van-goltsteijn-en-geertruida-de-cock-van-delwijnen-uit/.
  2. Het parenteel van dit echtpaar is hier te vinden: https://oorsprong.info/parenteel-van-maria-van-meerten-en-gijsbert-de-cock-van-delwijnen-1575/.
  3. Bron voor deze twee alinea’s: Hoekenburg, R., 2024, Adellijk Huis de Hoekenburg, De Baron 7 (3): 34-37.
  4. Honders verwijst nog naar ondertekende, die het rouwbord heeft uitgewerkt en op de website geplaatst: https://oorsprong.info/spitten-in-het-wapenboek-van-maximiliaan-louis-van-hangest-dyvoy-12-het-rouwbord-van-willem-van-goltsteijn-1610-1662/.
  5. Bron voor deze alinea: Honders, J., 2024, Meer over het raadsel Golstijn (II), De Baron 7 (3): 38-39.

Archieven