In het genealogische werk Van Abcoude van Meerten samengesteld door Johan Louis van Abcoude van Meerten (1641-?) wordt ook geschreven over het echtpaar Ernst van Abcoude van Meerten (1595-1657) en Gerardina van Waenroij (1614-1639). Johan Louis schrijft: “Errenst van Abcoude van Merthen (…) is voor de twede rijse hertrout met sijn nichte jofferou Gernardina van Wanrooi van Uijtenham”.¹ Op welke wijze is Gerardina de nicht van Ernst?

Het familieverband is niet via het geslacht Van Abcoude van Meerten, maar via het geslacht Splijtloff. Hoe is het familieverband? Ernst was een zoon van Piter van Abcoude van Meerten (?-1599) en Anna Splijtloff (?-1598). Moeder Anna was een dochter van Helmich Splijtloff (?-1575) en Maria van Renesse van Wulven (?-1571).² Gerardina was de dochter van Dirck van Waenroij Utenhamme en Maria Helmich van Welle. Moeder Maria was een dochter van Splinter Helmich van Welle (1545-1589) en Herberta Splijtloff (1560-1626). Herberta was een dochter van Helmich Splijtloff (?-1575) en Maria van Renesse van Wulven (?-1571).³ Herberta hertrouwde in 1592 met Geerlich Doys, burgemeester van Deventer. Anna en Herberta waren zussen. Johanna (?-1637) was ook een zus, daarnaast hadden zij nog vier zussen.⁴ In het Archief van de familie Cousebant wordt meer informatie gegeven over de familie Splijtloff.⁵ In feite was Gerardina de dochter van de nicht van Ernst: Maria Helmich van Welle. Gerardina was dus naast de tweede vrouw van zijn vader Ernst, ook de achternicht van Johan Louis van Abcoude van Meerten. Hieronder het hierboven opgeschreven verband nog eens uitgetekend in een stamboom.

Voetnoten

Op 6 december 2024 verscheen op de website van de Gereformeerde Gemeente, www.gergem.info, een publicatie van de Commissie Schriftgezag met als titel ‘Het verstaan van de Schrift’.⁶ Naar aanleiding van deze publicatie verscheen er gisteren in het Nederlands Dagblad een interview met een van de commissieleden, Jonard Roukens (MA). Omdat we al vaker geschreven hebben over dit Studiesecretariaat een korte samenvatting van het interview.⁷

Het Studiesecretariaat Schriftgezag heeft mandaat gekregen van de Generale Synode van de Gereformeerde Gemeenten om de onderwerpen Schriftgezag en hermeneutiek te bestuderen. Maar ook een handreiking te doen naar de verschillende gemeenten. Oppervlakkig beschouwd lijkt er binnen de Gereformeerde Gemeente weinig te veranderen. Er worden nog steeds conservatieve standpunten gehuldigd inzake de vrouw in het ambt, schepping en evolutie of homoseksualiteit. Toch zijn er ook zorgen. “Ook onder ons zijn er duidelijke symptomen die erop wijzen dat Gods Woord niet langer het einde van alle tegenspraak is.” ND-journalist Maaike Legemaat interviewde theoloog en docent Jonard Roukens (MA). Binnen het kerkverband zijn er mensen die nauwelijks de Bijbel lezen, en aan de andere kant zijn er kerkenraden die menen dat er binnen het kerkverband geen vragen zijn rondom het Schriftgezag. Maar dat laatste is helaas toch wel waar binnen de Gereformeerde Gemeente. ‘Ook binnen de gereformeerde gezindte zie je verschuivingen in het denken, bijvoorbeeld over de vrouw in het ambt, theïstische evolutie en homoseksualiteit’. Mensen denken al snel postmodern: iedereen moet het zelf weten. Volgens Roukens zit daar een andere manier van Schriftverstaan achter. Dit wil het studiesecretariaat helder maken.

Christelijke vrijheid

De journaliste vraagt of deze veranderingen wel een probleem zijn. Is het geen christelijke vrijheid? Roukens geeft aan niet over de harten te willen oordelen, maar christelijke vrijheid wordt wel erg snel aangewend om de deur open te zetten ‘voor van alles en nog wat’. Het gaat daarbij niet om middelmatige zaken, maar over dingen waar ‘door de kerk eeuwenlang hetzelfde’ is gezegd. Uitgangspunt moet zijn: de Schrift heeft gezag. Is het niet, zo vraagt de journaliste, ‘uw interpretatie van de Schrift heeft gezag’. Dat is een gedachte die sinds de negentiende eeuw opkomt. Roukens: “We moeten het Woord van God niet lezen als het etiket van een pindakaaspot, maar een brief die mij schuldig verklaart en vrijspreekt van straf”. Je ketent God en verabsoluteert je eigen bril als je meent mijn interpretatie kan vertroebelen wat God zegt. “Het is een hermeneutische theorie waarbij je in je eigen spiegelbeeld zit te kijken. Alsof de Heilige Geest de Bijbel niet kan gebruiken in iedere tijd en iedere plaats.” Het staat of valt met het Schriftgezag. Zijn de woorden uit de Schrift menselijke woorden of hebben deze Goddelijk gezag?

Praktijk

Het gaat niet alleen over hete hangijzers, maar ook over de praktijk van het leven. Onder de preek zitten kan een ‘vorm van sterven aan jezelf (…) zijn’. Het moderne gevoel is dat je het in deze wereld moet maken. Dit moderne gevoel sluipt ook de kerk binnen. Als studiesecretariaat wil men laten zien hoezeer ons denken beïnvloedt is door wereldse zaken. ‘De Bijbel gaat gigantisch in tegen mijn zelfverstaan’. Hoewel de vragen over homoseksualiteit Roukens aan het hart gaan, zegt hij toch dat de waarheid vrijmaakt. “De grootste pijn zit hem niet in de theologie, maar in het feit dat er over mensen wordt gepraat in plaats van met hen”. Een ander leerpunt is dat we de waarheid van de Bijbel en de waarheid van het hart (bevinding) niet te ver uit elkaar moeten trekken. Bevinding moet altijd opkomen vanuit Gods Woord.⁸ “‘Wat in de Bijbel staat is waar, maar het moet wel waar worden in je hart’, wordt weleens gezegd. Maar omgekeerd is het ook waar. Jezus kan wel in je hart geboren zijn, maar als Hij niet in Bethlehem geboren is, heeft dat toch geen zin gehad. We moeten in de reformatorische traditie de heilsfeiten niet relatieveren.”⁹ Hier geldt ook dat de Schrift nodig is om ons te verlossen, ‘in plaats van dat wij de Schrift moeten verlossen van problemen’. Wij staan als zondaren tegenover God, wanneer je elk vraagstuk rationeel wil oplossen dan ‘ga je alsnog de scepter zwaaien over de Schrift’. Zoals sommige theologen in verleden en heden weleens zeggen: niet wij moeten de Schrift lezen, maar de Schrift moet ons lezen.

Voetnoten

Het lidmatenboek 1638-1669 van de Nederduitsch Gereformeerde Gemeente te Buren bevat verschillende namen van mensen uit het geslacht ‘Van Meerten’. Hieronder doorzoeken we het lidmatenregister op ‘Van Meertens’.¹⁰

Het lidmatenregister begint bij scan 57. Burens predikant Johannes Hermanus Ribbius (±1610-1657) heeft daarin de namen opgetekend ‘die ick aldaer in dienst komende hebbe gevonden’. Op de linker bladzijde houdt hij de mansleden bij, de rechter bladzijde bevat de vrouwelijke leden. Hieronder slechts de namen van mensen uit het geslacht ‘Van Meerten’ of aanverwant.

De eerste twee namen, hierboven weergegeven, die genoemd worden in het register zijn Neesken Aerts en Jenneken Aerts. Neesken Aerts is de (schoon)moeder van Jan van Meerten. Zij is gestorven. Jenneken is de huisvrouw van Jan van Meerten. Voor haar naam staat ‘obijt’. Beiden zijn overleden, vermoedelijk is dit erachter gezet toen het register in 1669 gesloten werd.¹¹ Er wordt ook nog een Griet Aerts genoemd, die overleden is. Of zij familie is van de bovengenoemden is de auteur (nog) niet duidelijk.

Vanaf scan 63 wordt door ds. Ribbius opgeschreven welke leden zijn aangenomen en overgekomen onder zijn dienst in Buren. Ook hier worden de mansleden en de vrouwelijke leden afzonderlijk genoemd. Op 25 april 1641 is Jan van Meerten aangenomen als lid. Voor zijn naam staat ‘obijt’.¹²

Vanaf scan 71 gaat het over de lidmaten die tijdens de dienst van ds. M. van Middelhoven (?-1652) zijn aangenomen en overgekomen. Op 22 december 1651 werden zeven nieuwe lidmaten aangenomen door ds. Pauwelen Colonius, in presentie van de ouderlingen Jan van van Woudenberg en Jan van Meerten. De zeven nieuwe leden zijn: Ewalt van der Lingen, Jan Gerritss van Maurick, Jan van Lith (raijmaker), Huijbert Janss (als moeren), Cantis Huijberts (sijn dochter), Cornelisken Jans en Gerrit Dirckss.¹³

Op 23 december 1655 is Ernst van Meerten (een enkele keer Aris genoemd) aangenomen als lid. Hij was een zoon van de hierboven genoemde ouderling Jan van Meerten.¹⁴ Daarnaast werd op dezelfde datum Jan (Jansz.) van Meerten, mogelijk een broer van Ernst, aangenomen als lid.¹⁵

Op 2 april 1656 wordt Lijsbeth (Jans) Verbeeck, de eerste vrouw van Ernst van Meerten, aangenomen als lid.¹⁶

Voetnoten