In de voorlichting over prenatale screening, dat is onderzoek tijdens de zwangerschap naar de gezondheid van moeder en kind, kan het al snel gaan over het hoe van de test. ‘Maar het is veel belangrijker het waarom van de test uit te leggen en te bespreken.’

Het is belangrijk dat aanstaande ouders er op tijd over nadenken of prenatale screening bij hen past. Het zou daarom goed zijn als de voorlichting over deze screening niet meer alleen gaat over de medische en praktische informatie. Er moet in de voorlichting veel meer ruimte komen voor het gesprek over normen, waarden en wensen van ouders.

Zeker nu het voornemen is om vanaf volgend jaar naast de dertien- en twintigwekenecho ook de zogeheten NIPT volledig vergoed aan te bieden. (NIPT staat voor de niet-invasieve prenatale test, die je kunt doen vanaf een zwangerschap van elf weken.)

Gezondheid

Elke zwangere vrouw krijgt bij haar eerste bezoek aan de verloskundige of gynaecoloog voorlichting over prenatale screening. Onder prenatale screening vallen alle onderzoeken tijdens de zwangerschap die informatie geven over de gezondheid van moeder en kind. In dat eerste bezoek wordt apart gevraagd of ze ook wil laten onderzoeken of haar kindje een aangeboren aandoening heeft die niet te genezen is.

Een vrouw of stel kan bijvoorbeeld kiezen voor de NIPT om te weten te komen of haar kindje downsyndroom heeft. Zij kan ook kiezen voor de dertienwekenecho, of later in de zwangerschap voor de twintigwekenecho, om te weten te komen of er lichamelijke afwijkingen zijn zoals een open ruggetje.

Als uit zo’n prenatale screeningstest het vermoeden komt van een afwijking, kunnen aanstaande ouders besluiten of ze de zwangerschap willen afbreken. Of ze gebruiken de kennis om zich emotioneel en praktisch voor te bereiden op de komst van een kindje met een aandoening.

Niet verplicht

Voor deze vorm van prenatale screening geldt heel nadrukkelijk dat vrouwen zelf mogen kiezen wat ze daarin wel of niet willen. Het zijn geen verplichte testen of testen die het verbeteren van de gezondheid van het kind of de moeder op het oog hebben. Het is belangrijk dat te benadrukken. Ouders kunnen namelijk geconfronteerd worden met de wetenschap dat hun ongeboren kindje een afwijking heeft die mogelijk niet te behandelen is of waarvan de gevolgen ernstig zijn. Dat is ingrijpende informatie, die ouders voor moeilijke keuzes kan stellen.

De verwondering over nieuw leven kan zomaar ondergesneeuwd raken door zorgen over de zwangerschap en over het zorgen voor een kindje met een afwijking. Als ouders hechten aan deze onbevangen verwondering, is het belangrijk dat ze zich van tevoren realiseren dat prenatale screening ook deze nadelen kent.

In de voorlichting kan het al snel gaan over het hoe van de test. Maar het is veel belangrijker het waarom van de test uit te leggen en te bespreken. Willen alle ouders wel alle informatie over hun kindje weten? En weten ze ook wat ze met die informatie kunnen en willen? Zo kan het vinden van een afwijking bij de twintigwekenecho ook gebruikt worden om bijvoorbeeld de plaats van de bevalling te kiezen.

Nieuwe vragen

De impact van de uitslag is niet de enige reden om heel bewust om te gaan met prenatale screening. Het is belangrijk dat er ook rekening gehouden wordt met wat een bepaalde uitslag in de praktijk betekent, en in hoeverre die uitslag betrouwbaar is. Lang niet altijd kan uit de test duidelijk geconcludeerd worden hoe ernstig de gevonden aandoening is, en welke complicaties er zouden kunnen zijn, blijkt uit onderzoek.

Ouders kunnen vanuit prenatale screening verontrustende berichten krijgen die uiteindelijk mee blijken te vallen. Andersom gebeurt het dat ouders er onterecht van uitgaan dat er niks met hun kindje aan de hand is.

Bovendien kunnen ouders na prenatale screening vaak voor nieuwe keuzes komen te staan over vervolgonderzoek, in vaktaal: prenatale diagnostiek. Dat stelt hen opnieuw voor vragen: ‘Hoe kijken we aan tegen extra medische controles in de zwangerschap? En hoe wegen we de mogelijke gevolgen van diagnostiek voor de zwangerschap?’

Het is belangrijk dat aanstaande ouders zich van tevoren bewust zijn van de vragen bij prenatale screening en bij zichzelf nagaan of prenatale screening past bij hun morele waarden. Er zijn verschillende organisaties die hier informatie en begeleiding in bieden, ook vanuit een christelijke visie op het leven. Zo komen zij niet voor keuzes te staan die zij wellicht niet willen maken, niet alleen ten aanzien van het wel of niet afbreken van de zwangerschap, maar ook ten aanzien van vervolgonderzoek en intensiteit van medische controles.

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Nederlands Dagblad. De bronvermelding luidt: Heij R., 2022, Denk op tijd na over screening, Nederlands Dagblad 78 (21.106): 16 (artikel).