Op 21 januari 2021 schreef ing. Stef Heerema in het Reformatorisch Dagblad een artikel over het uitblijven van het terugveren van de Friese bodem.¹ Naar aanleiding van dit artikel stelde politicus drs. Henk Nijboer (Partij van de Arbeid) Kamervragen aan de minister van Economische Zaken en Klimaat, Bas van ’t Wout.² Afgelopen week beantwoordde de minister deze vragen.³

Antwoord

Bas van ’t Wout, minister van Economische Zaken en Klimaat, heeft antwoord gegeven op Kamervragen van drs. Henk Nijboer van Partij van de Arbeid.⁴ De minister geeft aan dat hij bekend is met het artikel in het Reformatorisch Dagblad aangaande zoutvloei. Op de vraag of hier verkeerde aannames werden gedaan antwoordde de minister:

“Het klopt niet dat er van een verkeerde aanname is uitgegaan. Het staat vast dat in de diepe ondergrond aanwezig zout –vanwege zijn natuurlijke ‘stroperige’ eigenschappen- vanzelf stroomt in de richting van de holtes (cavernes), die door de oplosmijnbouw zijn gecreëerd. Dat dit in de praktijk ook is gebeurd, blijkt uit het feit dat het totale volume van het aan de ondergrond onttrokken zout veel groter is dan het volume van de ondergrondse caverne.

Het verschil tussen het volume van het gewonnen zout en het volume van de holte wordt het convergentievolume genoemd. Dit volume manifesteert zich aan het oppervlak als bodemdaling. Zolang de winning voortduurt, blijft de bodemdaling toenemen. Zodra de winning wordt gestaakt en de druk in de cavernes wordt verhoogd, stopt de bodemdaling. Dit is ook waargenomen met de GPS-meting op de Barradeel I locatie alwaar de winning is gestopt.

Mogelijk zal het centrum van de bodemdalingskom na enige tijd iets omhoog komen. Of dit ook daadwerkelijk zal gebeuren – en in welk tempo – is onderwerp van voortgaande analyse van de monitoring gegevens. Dit mogelijke ‘terugveer’- effect is geen onderdeel van de in de vergunning gestelde eisen omtrent de maximale bodemdaling. Dat betekent dat er bij de berekening van de maximaal toegestane bodemdaling geen rekening wordt gehouden met de mogelijkheid dat de bodem terugveert en de bodemdaling daardoor op termijn zou kunnen verminderen.”

Op de vraag of de minister door ‘deze nieuwe inzichten’ van plan is om de zoutwinning in dit gebied te heroverwegen gaf de minister het volgende antwoord:

“Nee, de berichtgeving geeft mij geen nieuw inzicht en ook geen aanleiding voor een heroverweging. De conclusies in het bericht komen niet overeen met het wetenschappelijke feit dat zout in de diepe ondergrond (onder invloed van druk en temperatuur) vloeit.”

Welke gevolgen de bodemdaling heeft voor de inwoners van Friesland en of hier een vergoeding tegenover staat zijn ook nog te lezen in de vraagbeantwoording. De minister wil in ieder geval niet ‘dat de bewoners blijven zitten met schade ten gevolge van bodembeweging door mijnbouw’ en de Commissie Mijnbouwschade zal op korte termijn ‘meldingen over schade door zoutwinning gaan behandelen’.⁵

Discussie

Het artikel van Heerema leidde in het Reformatorisch Dagblad ook tot discussie. Volgens geologiestudent Willem Jan Blom, structureel geoloog Nico Hardebol en mijnbouwkundige Jan van Herk zou ontkenning van zoutvloei het debat over geloof en wetenschap niet verder helpen.⁶ Daarop reageerde Stef Heerema weer dat hij zoutvloei niet wil ontkennen, maar dat dit alleen tijdens de zondvloed voorkwam, daarna is het steenzout ‘keihard’ geworden. Volgens Heerema ondermijnen ‘deze [d.w.z. die van zoutvloei-accepterende geologen, JvM] geologische denkbeelden de fundamenten van de samenleving’.⁷ In de rubriek ‘Opgemerkt’ reageerden Blom, Hardebol en Van Herk tenslotte met de opmerking dat een andere visie op zoutvloei niet ‘de autoriteit van Gods Woord’ ondermijnt.⁸ Hiermee is de discussie in de krant afgesloten. Naast deze discussie in de krant schreef Blom nog een artikel waarin hij de argumentatie van Heerema onder de loep neemt⁹ en reageerde Heerema op Family7¹⁰ en op het Logoscongres¹¹ op de discussie.

Dit artikel werd eerder geplaatst op de website Hongarije Geologie. Het originele artikel is hier te vinden.

1. Heerema, S.J., 2021, Friese bodem veert niet meer op na ondergrondse zoutwinning, Reformatorisch Dagblad 50 (246): 15. Dit artikel verscheen ook op de website van Logos Instituut: https://logos.nl/friese-bodem-veert-niet-meer-op-na-ondergrondse-zoutwinning/.
2. Zie mijn artikel voor meer informatie: https://oorsprong.info/kamervragen-naar-aanleiding-van-artikel-over-zoutvloei-in-het-reformatorisch-dagblad/. Hoewel ik een andere visie dan Heerema heb op het (ontstaan van) steenzout is een creationistische hypothese die de Tweede Kamer haalt toch een nieuwswaardig feit!
3. https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/bas-van-t-wout/documenten/kamerstukken/2021/03/05/beantwoording-kamervragen-over-niet-terugverende-friese-bodem-na-ondergrondse-zoutwinning.
4. https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/bas-van-t-wout/documenten/kamerstukken/2021/03/05/beantwoording-kamervragen-over-niet-terugverende-friese-bodem-na-ondergrondse-zoutwinning.
5. https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/bas-van-t-wout/documenten/kamerstukken/2021/03/05/beantwoording-kamervragen-over-niet-terugverende-friese-bodem-na-ondergrondse-zoutwinning.
6. Blom, W.J., Hardebol, N., Herk, J. van, 2021, Ontkenning zoutvloei helpt geloof en wetenschap niet, Reformatorisch Dagblad 50 (264): 14-15. Dit artikel is te lezen via de website van Reformatorisch Dagblad: https://www.rd.nl/artikel/913767-ontkenning-zoutvloei-helpt-geloof-en-wetenschap-niet.
7. Heerema, S.J., 2021, Zoutvloei kwam alleen in het verleden voor, Reformatorisch Dagblad 50 (269): 24-25. Dit artikel is ook verschenen op de website van Logos Instituut: https://logos.nl/zoutvloei-kwam-alleen-in-het-verleden-voor/.
8. Blom, W.J., Hardebol, N., Herk, J. van, 2021, Zoutvloei, Reformatorisch Dagblad 50 (275): 25.
9. https://willemjanblom.wordpress.com/2021/02/23/zoutvloei-in-het-reformatorisch-dagblad/. Naar aanleiding van het eerste artikel schreef Blom deze blog: https://willemjanblom.wordpress.com/2021/01/27/zoutwinning-in-friesland-toont-zoutvloei/.
10. https://logos.nl/stef-heerema-over-bewijs-voor-zondvloed/.
11. Deze lezing is op de website van Logos Instituut terug te kijken: https://logos.nl/logoscongres-2021-ing-stef-heerema-geologie-ondermijnt-fundamenten-samenleving-over-bodemdaling-en-onzingeving/.