Het rampjaar 1672 staat in het geheugen van de Nederlanders gegrift. Een Nederlands gezegde luidt: ‘de regering radeloos, het volk redeloos en het land reddeloos’. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd van alle kanten aangevallen.¹ De Betuwse inwoners leden een hoop schade ten gevolge van de Franse bezetting. Komen er ook nog ‘Van Meertens’ voor onder deze inwoners?

Rampjaar 1672

Op 8 mei 2023 gaf Jan Hogendoorn een lezing voor de Historische Kring Kesteren en Omstreken over het Rampjaar 1672. Ben daar zelf niet geweest, dus kan over zijn lezing niets vertellen. In de aankondiging van zijn lezing in De Baron vallen twee zaken op. Allereerst de ernst van de geleden schade. Hogendoorn schrijft: “De ellende die de Fransen in 1672-1673 over het bezette gebied brachten, stelt de Duitse bezetting in de Tweede Wereld in de schaduw.”. Ten tweede de bewaard gebleven inwonerslijst met de schade per individu of gezin. Hogendoorn schrijft: “Gelukkig zijn van verschillende dorpspolders, zoals Ingen, Maurik, Meerten en Aalst lijsten bewaard gebleven met de schade die de inwoners geleden hadden ten gevolge van de Franse bezetting.”² Laatst kwam ik deze inwonerslijsten op het spoor. In die lijsten ben ik op zoek gegaan naar ‘Van Meertens’. Hieronder wordt dat uitgewerkt.

De schade van Arien van Meerten

In het document ‘Inwonerslijsten van 20 plaatsen in de Nederbetuwe 1634-1723’ getranscribeerd door de ‘Historische en genealogische werkgroep voor de Betuwe en Bommelerwaard’ vinden we vanaf pagina 50 de lijst met inwoners en hun geleden schade vanwege het Rampjaar 1672. Het document is te raadplegen via de website ‘Ons Voorgeslacht’.³ In de ‘Lijste waar naar de naarbestaande inwoonderen ende geerfdens van Ingen hebben aangebragt haare geleden schade ende interesse als volght’ wordt Arien van Meerten genoemd. Deze Arien is een tijdje ouderling geweest in de Nederduitsch Gereformeerde Gemeente te Ingen.⁴ Hij werd door de Fransen gevangen gezet. Zijn rantsoen bedroeg 133 gulden, 0 stuivers en 0 penningen. Arien heeft ook veel schade geleden vanwege ‘plonderinge van peerde, beesten, schapen, varkens, verdervinge van koorn, gewasschen ende berovinge van meubels, etc.’. Van hem hebben zij aan geld meegenomen 100 gulden, 0 stuivers en 0 penningen. De Fransen hebben van Arien ‘alles genomen wat hij hadde’, een schadepost van 525 guldens, 0 stuivers en 0 penningen. Daarnaast hebben de plunderaars veel koren ‘afgemayt’, bij elkaar een bedrag van 150 guldens, 0 stuivers en 0 penningen. Bij elkaar dus 775 guldens, 0 stuivers en 0 penningen. Testor Van Westrhenen heeft deze geleden schade in kaart gebracht en de lijst op 11 juli 1672 ondertekend.

Arbeider Jan van Meerten

De genoemde bron bevat nog één Van Meerten. Deze inwonerslijst heeft niets met de Franse bezetting van de Betuwe te maken. Voor de volledigheid wordt hij toch weergegeven. In de inwonerslijst van de ‘Heerlickheijt Lienden en Buerschappen Meerthen ende Aelst’ van 30 maart 1693 komt arbeider Jan van Meerten voor. Vermoedelijk was dit dezelfde als degene die getrouwd was met Marritje van ’t Hoof. Samen hadden ze ten minste vier kinderen: Klaas, Jan, Anneke en Engel. Mogelijk komen er meer ‘Van Meertens’ voor, maar omdat veel namen weergegeven zijn als ‘Claes Jansz.’ o.i.d. is dat nog niet duidelijk.

Voetnoten

1. Op de bekende internetencyclopedie Wikipedia is meer informatie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Rampjaar_1672.
2. Bron voor deze citaten: Redactie, 2023, Lezingen HKK&O. Jan Hogendoorn, Het rampjaar 1672-1673 in de Neder Betuwe, De Baron 6 (1): 36.
3. https://www.onsvoorgeslacht.nl/wp-content/plugins/typify-databank/download.php?item_id=1997.
4. Het gaat om Adriaen van Meerten, zie hier zijn parenteel: https://oorsprong.info/parenteel-van-adriaen-van-meerten-en-anneke-van-der-eem/.