Home » Onderwijs » “Adam niet geleerd, Christus niet begeerd” – Interview met Gereformeerd Venster

“Adam niet geleerd, Christus niet begeerd” – Interview met Gereformeerd Venster

Eén van de redenen waarom Gereformeerd Venster in oktober 2020 is opgericht, is dat helaas ook de Bijbelse leer van de schepping in de gereformeerde gezindte niet meer overal vanzelfsprekend is. Jan van Meerten, één van onze lezers, was graag bereid om hierover een paar vragen te beantwoorden.1

Een ‘selfie’ bij de steilrand van Donderen. Foto genomen door Jan van Meerten op 23 oktober 2020.

Jan zet zich al jaren in voor het verdedigen van de Bijbelse scheppingsleer voor de redactie van Weet Magazine en voor het Logos Instituut. Ook organiseert hij jaarlijkse conferenties namens Fundamentum over geloof en wetenschap.2 Jan, kun je iets vertellen over je werk en je drijfveer?

Samenvattend zou je het werk kunnen omschrijven met één woord: apologetiek. Het verdedigen van het christelijk geloof en meer specifiek de historische betrouwbaarheid van de Bijbel, tegenover welwillende critici, sceptici en waarheidszoekers. In die hoedanigheid geef ik gastlessen op scholen en in kerken, worden er congressen en avonden georganiseerd en houd ik de website https://oorsprong.info bij. Het doel is zoveel mogelijk informatie verspreiden in de hoop dat kerken en scholen dit ook gaan gebruiken tijdens de catechisaties (of andere gemeenteactiviteiten) en in de lessen. Ik wil dus vooral toerustend en ondersteunend bezig zijn en niet vervangend.

Gebrek aan antwoorden voor jongeren?

Nogmaals bij de steilrand van Donderen. Foto genomen door Harold Jacobs op 23 oktober 2020.

Wat mij drijft? De gedachte dat Gods geboden goed zijn voor alle mensen. Dat iedere Nederlandstalige wereldbewoner gehoord heeft van God en Zijn schepping, zodat niemand te verontschuldigen is (Romeinen 1). Helaas verlaten verschillende jongeren de kerk omdat er (zo denken ze) een gebrek aan antwoorden is. De evolutietheorie en de miljoenen jaren klinken voor hen overtuigend en het gevolg is dat ze met het badwater het kind weggooien. Terwijl er wel degelijk oplossingen zijn voor deze kwestie. Hierbij kun je volledig geloven in God als Schepper en met open vizier wetenschap bedrijven. Hebben wij oog voor de vragen waarmee onze jongeren worstelen? Zijn wij bereid deze (soms moeilijke) vragen onder ogen te zien en met hen (en niet boven hen) op zoek te gaan naar antwoorden? Laat ze hun vragen maar stellen.

Wat is het belangrijkste argument dat je zou gebruiken om een atheïst die niet de Heilige Schrift als uitgangspunt neemt, te overtuigen van de schepping?

Een zesdaagse schepping is een geloofszaak. God heeft het geopenbaard in de Heilige Schrift. Ten minste drie keer geeft God, de Schepper, aan dat Hij Zijn werk in zes dagen voltooid heeft. Wie zijn wij om daaraan te twijfelen? Dit ‘presuppositionalisme’ (in deze methode van apologetiek is de Schrift het uitgangspunt) zal de atheïst verwerpen. Veel apologeten en christenwetenschappers gooien het daarom over een andere boeg om deze atheïsten te bereiken. Zij gebruiken het zogenoemde ‘evidentialisme’. Deze methode van apologetiek probeert vanuit het voor handen zijnde bewijsmateriaal te redeneren tot het bestaan van God. Zijn er aanwijzingen in de natuur die wijzen naar God de Schepper? We zien dit ook bij de apostel Paulus (Romeinen 1) en in de Nederlandse Geloofsbelijdenis (artikel 2).

Intelligent Design

Met een atheïst ga ik graag het gesprek aan over ‘Intelligent Design’ (intelligent ontwerp van het heelal en het leven). Dat gesprek zou ik starten bij de verwondering. Ook naturalistische (waaronder atheïstische) wetenschappers verwonderen zich uitermate over de complexiteit en schoonheid van onze werkelijkheid. Hierop doorsprekend zou ik dan wijzen op ‘ontwerpbewijzen’ in de natuur, deze natuur lijkt ontworpen. Tegelijkertijd zou ik erop wijzen dat de evolutietheorie op de vraag naar de ontstaanswijze van deze biologische systemen geen (goed) antwoord heeft. Al heb je miljarden jaren binnen de evolutietheorie, alsnog heb je veel te weinig tijd om deze complexe biologische systemen volgens neodarwinistische principes te laten ontstaan. Voor deze complexe systemen is ingewikkelde informatie nodig. Eenvoudig gezegd bestaat leven uit informatie en die vereist een Schepper of Ontwerper. Hier komen presuppositionalisme en evidentialisme bij elkaar. Het besef van de Ontwerper brengt ons bij de God van de Bijbel. Volgens de Nederlandse Geloofsbelijdenis gaat het ene niet zonder het andere.

De rivier Verdon en de ‘Gorges du Verdon’ in Zuid-Frankrijk. Bron: Wikipedia.

Welke elementen behoren tot een klassieke scheppingsleer en zijn voor wat jou betreft onopgeefbaar?

Dat zijn twee zaken:
1. Een goede zesdaagse schepping — omdat deze ook in Gods Wet (waarvan God zelf de auteur is) naar voren komt (Éxodus 20:11).
2. Een historische zondeval als verklaring van de herkomst van de zonde en het kwaad. Anders zou God de Auteur worden van de zonde en het kwaad. Zonder een goede leer over de zonde is er ook geen goede verlossingsleer en geen eeuwigheidsperspectief. Met andere woorden: Adam niet geleerd, is Christus niet begeerd. Uiteraard kunnen we dat verstandelijk wel belijden, maar dat is niet genoeg: het moet ook beleefd worden. Daarmee zijn schepping en zondeval niet alleen historische zaken, maar ook geestelijke zaken.

Ook in de gereformeerde gezindte is al openheid naar de theïstische evolutieleer of zelfs evolutieleer. Hoe schat jij deze ontwikkeling in en wat vind jij ervan?

Inderdaad zien we binnen de breedte van de gereformeerde gezindte — van PKN (Gereformeerde Bond) tot oudgereformeerd — verschuivingen. Binnen de orthodox-gereformeerde kerken — Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK), Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) (GKV) en diverse kerken in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) — is dit natuurlijk al enige tijd aan de gang.

Enquête over zesdaagse schepping

Voorpagina van het Nederlands Dagblad van 16 mei 2009 waar de in dit interview genoemde enquête onder predikanten werd gepubliceerd. Bron: Nederlands Dagblad

In 2009 voerde het Nederlands Dagblad een enquête uit onder predikanten.3 Binnen de NGK was 20% overtuigd van een zesdaagse schepping. In de CGK lag dit percentage ook op 20%. Binnen de GKV was dit helaas nog lager: 10%. Als we de stelling “Wel zes dagen maar geen 6×24 uur” (normale werkdagen) meerekenen dan komt NGK op 40%, de CGK en de GKV op 50%. Dat wil nog niet zeggen dat de overige predikanten allemaal achter (een vorm van) theïstische evolutie aanhobbelen, maar het is wel een zorgelijk beeld. De afgelopen twaalf jaar is het er niet beter op geworden in deze orthodox-gereformeerde kerken (ook ziende op het feit dat momenteel diverse behoudende predikanten de GKV verlaten).

Predikanten binnen de kleine orthodox-gereformeerde kerken — Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) en De Gereformeerde Kerken (hersteld) (DGKH) — verdedigen volgens mij allen een zesdaagse schepping en een historische zondeval.

Theïstisch-evolutionistische geluiden

Helaas klinken ook binnen bevindelijk-gereformeerde kerken theïstisch-evolutionistische geluiden. Er zijn binnen de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Gemeente wel enkele kerkenraadsleden en kerkgangers te noemen die neigen naar theïstische evolutie. Onder de predikanten van de Gereformeerde Bond is schepping of evolutie, mede door de discussie rond het boek En de aarde bracht voort van prof. dr. Gijsbert van den Brink, een heet hangijzer geworden.

Pleidooi voor zesdaagse schepping

Onder de predikanten van de overige bevindelijk-gereformeerde kerken (HHK, GG, GGiN, OGGiN en enkele vrije gemeenten) ben ik het theïstisch-evolutionistische gedachtegoed nog niet tegengekomen. Sterker nog, ik zie daar veelvuldig een pleidooi voor een zesdaagse schepping en een historische zondeval. Wanneer je een willekeurige catechismusverklaring van een predikant uit een van deze kerken ter hand neemt, kun je dat zien. Wanneer je doorbladert naar de behandeling van zondag 9 en 10 zie je vrijwel altijd dat ze wat positiefs zeggen over een zesdaagse schepping. Eigenlijk zou dat de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Ze staan hiermee in de lijn van de kerk van de Reformatie. Zie ook de verklaring van Hieremias Bastingius4 (1551–1595)5 of die van Petrus van der Hagen (1641–1671)6. Die laatste windt er geen doekjes om. Dat geldt overigens ook voor Johannes Calvijn (1509–1564) in zijn Bijbelverklaring.

Bloemen en vlinders laten de schoonheid van de schepping zien. Bron: Pixabay.

Veel ondersteuning vanuit gereformeerde gezindte

Toch wil ik niet in een mineur eindigen. Het is hartverwarmend hoeveel ondersteuning ik ervaar vanuit kerken uit de breedte van de gereformeerde gezindte. Van mensen die willen opkomen voor de waarheid van Gods Woord. Daaronder zitten ook tientallen zo niet honderden academici. We hebben elkaar hard nodig in allerlei vakgebieden (bijv. geologie, biologie en geschiedenis). Gods Woord en Gods Vinger spreken elkaar niet tegen. De Schrift en de werkelijkheid horen bij elkaar. Laten we elkaar blijven ontmoeten, opscherpen en bemoedigen.

Staan op de schouders van reuzen

We moeten onder ogen blijven zien dat we op de schouders staan van geestelijke reuzen. Alle vragen zijn al eens voorbijgekomen en met de wijze Sálomo kunnen we wel zeggen dat er niets nieuws onder de zon is.7 Ook varianten op het theïstisch-evolutionisme zijn al eeuwenoud en stevig bestreden. In de zeventiende eeuw werden theologische hypothesen van preadamieten nog gezien als ketters en werden boeken daarover zelfs gecensureerd omdat ze schadelijk waren voor het volk. Laten wij de argumenten van hun bestrijders, zoals Voetius en Maresius, nog eens goed doorlezen. Hoewel het zorgelijk is dat het theïstische evolutionisme ook in de gereformeerde gezindte oprukt8, zijn gelukkig veruit de meeste predikanten binnen de bevindelijk-gereformeerde kerken overtuigd van (de waarde van) een zesdaagse schepping en de leer van een historische zondeval. Als je de Bijbel onbevangen leest, dan kun je ook niet anders.

Wat zou je mee willen geven aan jongeren die door hun wetenschappelijke opleiding geconfronteerd worden met een hele andere niet-Bijbelse wereldbeschouwing?

Doe je uiterste best om de studie met een (zeer) goed resultaat af te ronden. Woon in Gods Woord. Zoek een mentor die net als jij het academische denkniveau begrijpt en ook doorstaan heeft. Dat kan bijvoorbeeld een gepromoveerde wetenschapper uit je gemeente zijn. Blijf niet zitten met vragen, maar spreek je twijfels uit en ga op zoek naar oplossingen. Vergeet daarbij niet om deze zorgen ook in gebed voor Gods aangezicht te brengen.9

© Gereformeerd Venster. Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit de digitale nieuwsbrief Gereformeerd Venster. Abonneren kan via info@gereformeerdvenster.nl of www.gereformeerdvenster.nl. Een abonnee op deze nieuwsbrief is gratis!

Voetnoten

  1. Zie https://www.rd.nl/artikel/881734-rondzendbrief-tegen-vervlakking-in-eigen-kring. Jan van Meerten woont in Randwijk in de Betuwe. Hij is (bijna) 35 jaar, getrouwd met Carolien en samen hebben ze drie kinderen (7, 6 en 1 jaar oud). Na de middelbare school deed hij de pabo (Driestar hogeschool) en werkte hij zeven jaar in het basisonderwijs. Intussen is hij bezig met een universitaire studie natuur- en milieuwetenschappen. Al ruim vijf jaar werkt hij bij Logos Instituut. Daarnaast is hij betrokken in de redactieraad van Weet Magazine.
  2. Dit jaar via de livestream op D.V. 26 juni 2021. Zie: https://oorsprong.info/congres.
  3. https://www.nd.nl/geloof/geloof/736879/diversiteit-in-visie-op-schepping-groot.
  4. Zijn naam wordt ook als volgt gespeld: Jeremias Bastingius.
  5. H. Bastingius, Verclaringe op den Catechisme der christelicker Religie, tweede editie, Dordrecht 1594.
  6. P. van der Hagen, De Heidelbergsche Catechismus Verklaert in twee-en-vijftigh Predicatien, Amsterdam 1676.
  7. https://logos.nl/komt-de-creationistische-schriftvisie-uit-de-twintigste-eeuw.
  8. Zie ter vergelijking het interview in het Reformatorisch Dagblad met Cees Dekker over zijn nieuwste boek Alle verstand te boven. Zie: https://www.rd.nl/artikel/930733-waarom-cees-dekker-zijn-tiende-boek-schreef.
  9. https://logos.nl/tien-tips-voor-als-je-gelooft-in-een-schepping-in-zes-dagen.