Er zijn ethische kanttekeningen te maken bij de wens van ouders om te selecteren op geslacht. Daarom is wetgeving nodig die dit inperkt.

Toenemende mogelijkheden van echo’s tijdens de zwangerschap leiden in Nederland tot abortus vanwege het geslacht van het kind. Dat blijkt uit een enquête van het programma Koningswens (EO) van 6 februari.¹⁴ Van de ruim vijftig geënquêteerde verloskundigen meldden er vijftien dat ze weleens hebben meegemaakt dat er voor abortus werd gekozen vanwege het geslacht van het kind. De uitkomsten van dit journalistieke onderzoek zijn om meerdere redenen belangrijk genoeg om uitgebreid bij stil te staan.

Genderselectieve abortus kan een nieuwe dynamiek brengen in het Nederlandse abortusdebat. De abortuswet schrijft een noodsituatie voor de vrouw voor als grond waarop een abortus mag plaatsvinden. Dat roept de vraag op: weegt teleurstelling over het geslacht –die is vaak tijdelijk maar moet wel serieus genomen worden– op tegen het doden van nieuw menselijk leven? In Aziatische landen worden vooral meisjes geaborteerd. Wie strijdt tegen discriminatie in het algemeen en gendercide (uitroeiing of discriminatie van mensen op basis van geslacht) in het bijzonder, zouden we vanaf nu kunnen verwachten in het kritische gesprek over abortus.

Griekse oudheid

Het verlangen om in te kunnen grijpen in het geslacht van het kind is niet nieuw. In de Griekse oudheid geloofde men dat, als het op de voortplanting aankwam, de testikels van de man een specifieke rol hadden: de linker testikel zou meisjes voortbrengen, de rechter jongens. Aristoteles trok daaruit de conclusie dat, als mannen een zoon wilden, zij hun linker testikel moesten afbinden tijdens de geslachtsgemeenschap.

Het selecteren en aborteren op basis van geslacht verbinden we snel aan landen als India en China. Zonen vormen in China immers een bron van financiële en sociale zekerheid in het gezin. Het eenkindbeleid in China leidde met behulp van westerse echografische technieken tot zo veel abortussen van meisjes dat de samenleving in onbalans is geraakt. Daardoor is er onder meer een toename van mensenhandel en prostitutie en is er een groeiende groep van gevaarlijk instabiele mannen die geen partner kunnen vinden.

Ook Amerika heeft een tolerant beleid op genderselectie. Dan heet het ”familybalancing”, een term die impliceert dat stellen een inherent recht hebben op een bepaald aantal jongens en/of meisjes. Anders dan in Aziatische landen willen ouders in Amerika vooral meisjes. Uit onderzoek in Californië bleek dat tien van de twaalf ouders meisjes willen, om redenen die cirkelen rond ”haarspeldjes en roze jurken”. Een 24-jarige vrouw die geslachtsselectie overwoog, zei: „Ik ga geen tasje voor een jongen kopen en ik ga niet met hem winkelen voor kleren.”

Breed wettelijk verbod

Voor selecteren op geslacht hoef je niet naar de andere kant van de wereld. Het kan ook in Nederland. Door abortus, zoals dus recent bleek. Maar er zijn ook technieken voor genderselectie waarbij geen abortus nodig is. Bij ivf, bevruchting in het laboratorium, is het mogelijk om embryo’s te diagnosticeren en te selecteren. Dit wordt de Pre-implantatie genetische test (PGT) genoemd. Het kan zelfs nog eerder in het zwangerschapsproces, bijvoorbeeld met de Microsort-methode. Dit is een methode om spermacellen met X-chromosoom (dat een meisje voortbrengt) te scheiden van spermacellen met Y-chromosoom (dat een jongetje voortbrengt). Na selectie van de zaadcellen kan een eicel worden bevrucht en als embryo in de baarmoeder worden geplaatst.

Volgens de embryowet is selecteren op geslacht om niet-medische redenen in Nederland niet toegestaan. De overheid zou er goed aan doen als ze één lijn trok en ook abortus op basis van genderselectie zou verbieden. Deze denkrichting wordt ondersteund door een resolutie van het Europees Parlement over ”Gendercide: ontbrekende vrouwen?” (8-10-2013). De lidstaten worden hierin opgeroepen tot een verbod op abortus op basis van het geslacht.

Ethische bezwaren

Vanwege ethische kanttekeningen die zijn te maken bij de wens van ouders om te selecteren op geslacht is wetgeving nodig die dit inperkt. Allereerst is er zoiets als een natuurlijk orde. De natuurlijke geslachtsverhouding is 105 jongens op 100 meisjes. De Duitse Johann Peter Süssmilch verklaarde in de achttiende eeuw al dat deze extra 5 procent een compenserende werking heeft voor „de grotere verliezen van mannen als gevolg van de roekeloosheid van jongens, uitputting, gevaarlijke taken, oorlog, zeilen en emigratie, waardoor het evenwicht tussen de seksen behouden blijft…”

In China is dit evenwicht ernstig verstoord, met 121 jongens per 100 meisjes. Zo’n vaart zal het in Nederland natuurlijk niet lopen. Maar als we de wetmatigheden van de natuur verstoren, al is het op kleine schaal, dan moeten we ons er niet over verbazen wanneer dit als een boemerang terugkomt.

Daarnaast blijft het de gouden regel van de christelijke ethiek dat we het leven zien als een geschenk. Als een gave die van elders komt en daarmee zeer beperkt maakbaar en kneedbaar is. We worden in het leven geroepen met een onvervreemdbaar recht op leven. Genderselectie (via abortus of andere technieken) is strijdig met het concept van menselijke waardigheid en moet daarom worden afgewezen. Laten we onze armen en harten openen voor het leven, zowel voor jongetjes als voor meisjes.

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Alderliesten, A., 2025, Selecteren op gender is slecht voor samenleving, Reformatorisch Dagblad 54 (276): 20-21 (artikel).

Voetnoten