Home » Betuwse streekgeschiedenis » ‘Van Meertens’ in het archief van de Heren en Graven van Culemborg – Een inventarisatie

‘Van Meertens’ in het archief van de Heren en Graven van Culemborg – Een inventarisatie

Door inBetuwse streekgeschiedenis, Genealogieop.

’Het Archief der Heeren en Graven van Culemborg’ wordt beschreven in drie delen van Mr. A.P. van Schilfgaarde.1 Dit is verder uitgebreid op de website van het Gelders Archief. Het digitale archief van de heren en graven van Culemborg is gigantisch groot en bestaat uit duizenden stukken. Soms zijn deze stukken gedigitaliseerd. Soms zijn de stukken alleen in het archiefgebouw te raadplegen. Hieronder doe ik een inventarisatie van de stukken die gaan over telgen uit het geslacht ‘Van Meerten’. Als de Heere het leven en de gezondheid geeft hopen we de originele stukken nog een keer te vinden en te publiceren.

De inventarisatie heb ik vooral gedaan door in het archief te zoeken op de trefwoorden ‘Meerten’, ‘Meerthen’, ‘Merthen’ en ‘Merten’. Het archief omvat meer dan 10.000 stukken en is een goudmijn voor historici die zich verdiepen in de Culemborgse en Betuwse streekgeschiedenis. Het digitale archief is te vinden onder code 0370. Het dateert van 1241-1810. Na de beschrijving van de kenmerken wordt een inleiding geschetst waarin aandacht is voor de geschiedenis. De inventaris wordt onderverdeeld in vier delen: (1) Het archief van de Heeren en Graven van Culemborg, (2) De archieven van geestelijke stichting in het Graafschap Culemborg, (3) Varia, en (4) Regesten. Vooral de eerste en het laatste deel bevatten informatie van telgen uit het geslacht ‘Van Meerten’.2

Ernst van Meerthen

In het archief van de heren en graven van Culemborg komen rekeningen van de schout Ernst van Meerthen voor.3 Deze rekeningen beslaan twee delen en loopt van 1533-1539. Dit archief is nog niet gedigitaliseerd. Het gaat om ‘2954 1ste rekening over 1533-1538, afgehoord 1538 Februari 28, 1533-1538 1 deel’4 en ‘2954a Rekening 1538/1539, afgehoord 1540 Mei 26, 1538-1539’.5 Dezelfde Ernst komt ook nog voor in archiefstuk 6454. Het gaat om een ‘uitspraak van den heer en de vrouwe van Culemborg in een geschil tusschen Ernst van Meerten en het kapittel van Oudmunster over een uiterwaard bij Hagestein’. Het stuk dateert van 1536-1537 en bevat 1 charter en 1 omslag.6

Jerephaes van Meerten

In stuk 4844b komt Jerephaes van Meerten voor. Het betreft een proces ‘tegen Jan van Eck over een leengoed’. Het stuk dateert van 1548 en bevat 1 omslag.7

Agniet van Oostrum

Stuk 6051 gaat over Agniet van Oostrum, weduwe van Jan van Meerten.8 Het stuk is gedigitaliseerd en gepubliceerd in dit archief. Het zijn stukken betreffende ‘de geschillen tusschen den heer van Culemborg en Agniet van Oostrum, weduwe van Jan van Meerten, over den eigendom van een zand in de Lek’. Het moet een flink geschil zijn want de digitalisering betreft 179 scans. Het was ook een geschil van lange adem, want de datering is 1515-1541. Alles wel samengevoegd in 1 omslag.9

Jan van Meerten

Nummer 480b maakt melding van Jan van Meerten, richter in de Nederbetuwe. “Jan van Meerten, richter in Nederbetuwe, oorkondt, dat heer Arnt, heer tot Leyenbarch, overdraagt aan Steven van Oemeren 7 hont land onder Riiswiick.” De datering van dit stuk is 30 november 1405 (‘op sunte Andries’ dach’). Erbij staat ‘afschrift in Inv. no. 1787, fol. 112’.10

Ott van Meerten

Stuk 1517 gaat over Ott van Meerten. “Johan van den Steenrots, richter in Nederbetu, oorkondt, dat de buurmeesters in de maalschap van Meerten de goederen aan de heerlijkheid Lienden en van der Lede in die maalschap, bewoont door Ott van Meerten, gerichtelijk doen verkoopen aan Johan van Lienden joncker Dircks bastaard.” Het stuk dateert op 22 februari 1457 (‘op sunte Petersdach ad cathedram’). Erbij staat ‘oorspr. (Inv. no. 5996), met fragmenten van de zegels van den oorkonder en van den gerichtsman Henrick van der Moelen; het zegel van den gerichtsman Gherit van Groetfelt is verloren’ en ‘afschrift in inv. no. 1788, fol. 37 verso’.11

Johan, Frederick en Cornelis van Meerten

In de regesten komen diverse stukken over ‘Van Meertens’ voor. Nummer 2675 gaat over Johan en Frederik van Meerten.12 “Goessen van Kuyck en Cornelis die Man, schepenen van Culenborch, oorkonden, dat Johan en Frederick van Meerten, mede namens hun broeder Cornelis, in erfhuur geven aan Jaspar, heer tot Culenborch, 6 en 5 morgen land op de Roll, hun door Jaspar verkocht, en geven hem tevens het recht van wederinkoop.” Het stuk dateert van 22 februari 1500 (‘op sinte Petersdach ad cathedram’). Erbij staat ‘Oorspr. (Inv. no. 4721), met de geschonden zegels van de oorkonders’ en ‘Afschrift in Inv. no. 1787, fol. 56’.13 Bij stuk S53 komt het drietal opnieuw voor. “Melchior van Culenborch, bastaard, richter te Culenborch, Dirck Coppier, Geryt Geryt Melisz., Cornelis die Man en Dirck van Koten, schepenen aldaar, oorkonden, dat Zwader van Esschesteyn, hofmeester, en Prederick van Meerten, mede voor Johan en Cornelis van Meerten, gebroeders, allen erfgenamen van Hubert van Culenborch, bastaard, de rente, vermeld in de brief van 1480 november 25 (reg. nr. 2261), waar deze doorgestoken is, overdragen aan Geryt van LymebEck.” De datering van dit stuk is 14 september 1508. Erbij staat ‘Oorspr. (inv. nr. 177), met geschonden zegels van de oorkonders’.14

Johan Bor van Meerten

In stuk 2398 komt Johan Bor van Meerten, de tijnsmeester, voor. “Johan Bor van Merten, tynsmeester, beleent, na opdracht door Johan van Triest Claesz., heer Johan Block ten behoeve eener vicarie met 14 hont land, geheeten Neermeyen.” Het stuk dateert op 29 augustus 1486 (‘op sunt Johansdach Decollacio’). Erbij staat ‘oorspr. (inv. no. 7975), met geschonden zegel van den oorkonder’.15

Gevert van Meerten

In stuk 2493 komt Gevert van Meerten voor. “Alart van Ingen en Jan van Kuyck, schepenen te Culenborch, oorkonden, dat Jan van Kuyck vnd., zijn broeders Sweder, Goessen, Giisbert en Anthonys, en hun zwagers Gevert van Merten en Willem Zuermont erkennen schuldig te zijn aan het kapittel van Culenborch een rente van 1 oud schild ’s jaars, gaande uit 6 morgen land op Zoechwiick.” Het stuk dateert op 7 maart 1491. Erbij staat ‘oorspr. (inv. no. 7884), met het zwaar geschonden zegel van den 2den oorkonder; het zegel van den anderen oorkonder is verloren’.16

Bertelmeus van Meerten Ottensz.

In stuk 2447 van 14 februari 1489 (‘op sunte Valentiinssdach’) komt in het bijschrift Bartholomeus van Meerten Ottensz. voor. Het betreft een stuk over Henrick van Mourick en zijn vrouw Swane van Eck. Er staat: ‘oorspr. (inv. no. 5889), met het geschonden zegel van de verkoopster; de zegels van den verkooper en van den borg Bertelmeus van Merten Ottensz. zijn verloren’.17 In dit regest zou Frederik van Meerten ook voor komen, maar dat is online niet terug te zien.

Dirck Jansz. van Meerten

Volgens de drie delen van Mr. A.P. van Schilfgaarde komt Dirck Jansz van Meerten voor in Regest 2106. Dit stuk dateert op 21 oktober 1475 (‘opten Elffdusent Meechdendag’). Zijn naam is online echter niet terug te zien.18

Gerit van Meerten

In stuk 2102 komt Gerit van Meerten, gerichtsman te Ommeren, voor. Het stuk dateert op 11 oktober 1475 (‘den Guensdages nae sente Vicoersdach’). Het gaat om een stuk van Adam van Lookhorst waarin wordt aangegeven dat Peter van Olmen gerichtelijk wordt gezet in het landgoed ‘de Enge’ te Ommeren. Erbij staat ‘oorspr. (inv. no. 6045), met de geschonden zegels van den oorkonder en den gerichtsman Gerit van Meerten; het zegel van den gerichtsman Hubert Vonck is verloren’.19 Dezelfde Gerit komt, samen met Reyner van Meerten, opnieuw voor in een stuk van Adam van Lochorst. Het stuk is gedateerd op 3 januari 1478 (‘des Saterdaiges nae Nyenjaersdaige’). Erbij staat ‘oorspr. (inv. no. 5999), met de geschonden zegels van den oorkonder en van de gerichtslieden Geryt Aerntsz. en Reyner van Meerten’. 20 Zowel Geryt als Reyner worden gezien als gerichtslieden.

Willem van Meerten

In regest 2133 komt Willem van Meerten voor. “Wyllem van Merten Jansz. erkent in erfpacht genomen te hebben Everwiin, broeder tot Culenborch, een hofstad land te Mauderic.” Het stuk dateert van 1 juli 1476 (‘op onser Liever Vrouwenavont Visitacio’). Erbij staat ‘oorspr. (inv. no. 5893); het zegel van den oorkonder is verloren’, ‘afschrift in inv. no. 1788, fol. 173’ en ‘afschrift (inv. no. 4469)’.21

Voetnoten

  1. Bron: Schilfgaarde, A.P. van, 1949, Rijksarchief in Gelderland. Het Archief der Heeren en Graven van Culemborg (’s Gravenhage: Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen). Met dank aan Bertus Barendrecht voor het sturen van scans die mij inspireerde om het archief op de website van het Gelders Archief te bestuderen
  2. Het gehele archief is hier te raadplegen: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&mizk_alle=0370%20%20%20Heren%20en%20graven%20van%20Culemborg&micode=0370.
  3. Het gaat hier op schout Ernst van Abcoude van Meerten. Hij was getrouwd met Geertruijt Bilwijk: https://oorsprong.info/transcriptie-boek-genealogie-van-abcoude-van-meerten-pagina-103/.
  4. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2588426.
  5. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2588427.
  6. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2592368.
  7. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2590588.
  8. Net als hierboven gaat het hier opnieuw om een Abcoude van Meerten. Johan van Abcoude van Meerten was getrouwd met Angenita van Oostrum. Zie: https://oorsprong.info/transcriptie-boek-genealogie-van-abcoude-van-meerten-pagina-95/.
  9. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2591925.
  10. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2594805.
  11. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2595898.
  12. Dit zijn de broers Cornelis, Johan en Frederik, zonen van Ernst van Abcoude van Meerten en Bertha van Culemborg.
  13. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2597130.
  14. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2597319.
  15. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2596831.
  16. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2596933.
  17. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2596883.
  18. https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2596527.
  19. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2596523.
  20. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2596607.
  21. Bron: https://www.geldersarchief.nl/bronnen/archieven?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miview=inv2&milang=nl&micode=0370&minr=2596554.

Archieven