In 2007 promoveerde dr. Peter D. Spies aan de Theologische Universiteit Apeldoorn op een belangrijke studie naar de classis van Tiel. De titel van zijn proefschrift luidt ‘De classis van Tiel 1579-1816: De gereformeerde kerk in de Nederbetuwe in het spanningsveld van politieke machten en maatschappelijke veranderingen’.¹ Daarna heeft dr. Spies ook niet stilgezeten en heeft hij diverse gerichtelijke transcripties en ander transcriptiewerk uitgegeven. Zo ook de ‘Serie Gerichtelijke Transcripties Nederbetuwe’. We hopen de komen de tijd, als de Heere het leven en de gezondheid geeft, deze transcripties door te nemen op zoek naar stamgenoten. Het betreft vooral individuen met de achternaam ‘Van Meerten’ of aangetrouwde leden van deze familie. Als het gaat om de vrouwelijke lijn nemen we, gewoontegetrouw, alleen de kinderen en aan die kinderen aangetrouwde gezinsleden (dus man of vrouw) mee. Na verloop van het genealogisch onderzoek is het mogelijk dat dit artikel wijzigingen ondergaat, bijvoorbeeld als wordt ontdekt dat naam X of Y ook tot (afstammelingen van) dit geslacht behoort. Hieronder de bestudering van het veertiende deel.²

Volgens dr. Spies is het gerichtsboek zeer onvolledig en sluit het bovendien niet aan bij het dertiende deel. Hij vermeldt ook dat het een dik boek is, ‘waarvan slechts een klein gedeelte is beschreven en de rest (…) blanco’ is. Waarom dit het geval is, weet dr. Spies niet. “Gelet op de inhoud lijkt het meer op een boek voor de landschrijver om de zaken goed bij te kunnen houden dan dat er sprake is van een vervolg op het voorgaande. Het is dus de vraag of hier wel sprake is van een gerichtssignaat of dat er beter kan worden gesproken van een rolboek.” Er staat weinig informatie over de Van Meertens in.

Dirck van Meerten

De naam Dirk komt voor tijdens de ‘ordinaire gerightsdagh van den Kesterense banck gehouwden binnen Tiel den 25,26 en 27 junij 1737’. Ik citeer van bladzijde 85:

”Theodora en Lijsbeth Francken, meerderjaerige kinderen van wijlen Rutger Francken, cum tutore en Jan Gerritse van Ommeren, als oom en bloedtmomboir van Dirck Francken, onmundige soon van de gemelte eghteluijden, aenleggeren tusschen besaet en ontsaeth spreecken aan met reght Dirck van Meerten, in huwelijck hebbende Geertje Coninck voormaals weduwe van gemelte Rutjer Francken, pro ut in scriptis.
#Geeft sigh geëijscht#”

Op bladzijde 99 gaat het nogmaals over dit echtpaar en wordt er onder het kopje ‘Quij[t]dinge’ het een en ander geschreven:

”Theodora en Lijsbeth Francken cum tutore en Jan Gerritse van Ommeren als oom en bloedmomboir en Dirk Francken, nog minderjarigh, naargelaate kinderen van Rutger Francken en Caatje Teunisse van Ommeren in leven egteluijden, aanleggerenop den 25 junij 1737 geëxhibeert hebbende schriftelijcke aanspraak cum annexis tegen Dirck van Meerten als in huwelijck hebbende Gerritje de Coningh, eertijds weduwe van gemelte Rutger Francken en door denselve Dirck van Meerten niet gedient sijnde van schriftelijcke antwoort, soo word aan seijde der aanleggeren versoght, in gevolge den 10 titul articul 20 van ’t locaele landtreght versteck van antwoort en dat op de ingecome aanspraak in contumaciam magh worden reght gedaan, idque cum expensis.”

Op bladzijde 100 tenslotte komen de bovenstaande gezinsleden opnieuw uitgebreid aan de beurt. Het gaat om een Sententie op donderdag 6 november 1738.

”Gesien bij den hoogadelijcke gerigte van Nederbetuwe de schriftelijcke aanspraak van Theodora en Elisabeth Francken, meerderjaerige dogteren en susteren cum tutore, en Jan Gerritse van Ommeren als oom en bloedtmomnoir van Dirck Francken, alsnog onmundige naergelaeten kind van Rugter Francken en Caetje Teunisse van Ommeren gewesene egteluijden, tusschen besaet en ontsaet aanleggeren ter eenre op ende tegens Dirk van Meerten, als in huwelijck hebbende Gerritje de Koningh, eertijdts weduwe van gemelte Rugter Francken, verweerd eren in hetselfde cas ter andere seijde, waertegens in gevolge de verklaeringe des landtschrijvers niet is gedient van antwoordt, daarop gelet, mitsgaeders op alle bijgevoegde schijn en beschijt, alsmeede op ’t dictamen ter rolle gedaen, voorts waar in deesen op eenigsints te letten stonden, haar hoogwelgebooren doen regt, verclaaren door den aanlegger een goed besaet en daertegens door verweerder qualitate que een quaad ontsaet gedaan te sijn. Condemneerende dienvolgens den verweerder in sijn qualite om aan de aanleggeren in promptis op te leggen ende te voldoen haar voornoemde moeders versterf bij maegeschijt van den 24 februarij 1721 aan den aanleggere beweesen, en dus aan ider eenne summa van hondert en sestigh gulden una cum interesse a die morae, neffens ’t geene haer verder bij ’t gemelte maegscheijt is besprooken, onder afslagh nogtans van alle daerop gedaene bewijsselijke betaelinge en uijtkeeringen. Verclaarende daarvoor ’t gelibelleerde onderpant van huijs, hoff en boomgaerd onder Ommeren excutabel te sijn. Condemneerende de verweerderen meede in de costen hierover gevallen ter taxatie en moderatie van haar hoogwelgebooren.
Den 6 november 1738.”

Het gaat dus om de erfenis van Rutger Francken en Claartje (Teunisse) van Ommeren, zoals vastgelegd in de magescheid van 24 februari 1721.³ Rutger en Claartje kregen drie kinderen waarvan er één nog minderjarig is. Zij heten Theodora, Elisabeth (of: Lijsbeth) en Dirck. Het is bijzonder dat Jan van Ommeren een oom is van Dirck. De vader van Claartje lijkt immers Teunis te heten. Het zou kunnen zijn dat Jan een neef is van Claartje en dat Teunis en Gerrit (de vaders van resp. Claartje en Jan) broers zijn. Rutger is na het overlijden van Claartje hertrouwd met Gerritje Koning. Gerritje is op haar beurt na het overlijden van Rutger weer hertrouwd met Dirck van Meerten. Rugter is overleden vóór 1734.⁴

Voetnoten

1. Het voornemen ligt er om dit proefschrift in een drieluik te bespreken voor deze website.
2. Bron: Spies, P.D., 2019, Ambt Nederbetuwe Gerichtssignaat Bank Kesteren 1733-1738. Serie Gerichtelijke Transcripties Nederbetuwe deel 14 (Pumbo.nl).
3. Het is mij nog onbekend of dit magescheid ergens bewaard is gebleven.
4. Dirck was een zoon van Jacob van Meerten en Hendersken van Roothuijsen: https://oorsprong.info/parenteel-van-jacob-van-meerten-1648-en-hendersken-van-roothuijsen/.