Home » Dierentuinen
Categorie archieven: Dierentuinen
Op zoek naar moraal in de dierentuin – Twee jonge chimpansees geboren in Burgers’ Zoo
Sinds het najaar van 2023 hebben we als gezin een abonnement op de dierentuin Burgers’ Zoo te Arnhem. Een dierentuin waar de verschillende aangelegde ecosystemen opvallend en indrukwekkend zijn. Deze dierentuin is absoluut een aanrader en de bestudering van het geschapene leidt tot verwondering. De dierentuin heeft ook een chimpanseegroep en daar zijn het afgelopen jaar twee jongen geboren. Deze groep werd bekend vanwege het onderzoek van dr. Frans B.M. de Waal en zijn boek ‘Chimpansee-politiek’.1
Twee jongen
Burgers’ Zoo doet met de chimpansees mee aan een Europees populatiemanagementprogramma. Ze willen met name met de West-Afrikaanse ondersoort gaan fokken, omdat dit ondersoort kritisch bedreigd is. Afgelopen jaar was het een bijzonder vruchtbaar jaar voor de dierentuin. Op 30 september 2023 werd er een mannetjeschimpansee geboren2 en op 28 oktober 2023 een vrouwtjeschimpansee.3 De chimpanseejongen zijn nu publiek te zien. Eén ervan hebben we zaterdag ook gezien. De geboorte van het laatste jong is bijzonder, omdat de moederchimpansee nog niet zo lang in de dierentuin is.4 Chimpansee Laura is afkomstig uit de Deense dierentuin van Aalborg. Een aantal individuen van deze groep zijn al hoogbejaard (boven de 35 of 40 jaar). Het babymannetje is een zoon van de wereldberoemde chimpansee Tushi. Deze chimpansee werd wereldberoemd nadat zij met een tak een drone uit de lucht had geslagen.5
Chimpanseemoraal?
Dierentuinen die in het bezit zijn van chimpansees of bonobo’s, kunnen het vaak niet laten om aan de aangeboden informatie over deze dieren, naturalistische natuurfilosofie over menselijke evolutie toe te voegen.6 Als zouden deze dieren een gemeenschappelijke voorouder hebben met mensen. Op de informatieborden bij deze dieren in Burgers’ Zoo is, bijzonder genoeg, geen dergelijke pontificale naturalistische natuurfilosofie te vinden. Er wordt feitelijke informatie gegeven en de borden geven zelfs aan dat al lijken ‘chimpansees (…) best veel op mensen’ er toch ook verschillen zijn. Op de website van de dierentuin wordt daar meer van zichtbaar. Zo wordt er aangegeven dat het DNA van chimpansees voor zo’n 98,5% overeenkomt met dat van mensen. Dat sommige creationistische genetici vraagtekens bij dit percentage zetten, daar lees je dan weer niets over.7 Daarnaast wordt beweerd dat chimpansees ‘dus ook nauwe familie van de mens, zelfs nauwer dan van de gorilla’ zijn.8 Uitgaande van de Schrift kunnen chimpansees (dieren) en mensen geen familie van elkaar zijn. De landdieren werden apart van de mens geschapen en de schepping van de mens (waarover te lezen is in Genesis 1 en 2) was een speciale scheppingsdaad van God. Vanwege deze basisovertuiging zullen creationisten deze evolutionaire voorstellen afwijzen, hoe sterk deze voorstellen ook kunnen overkomen. Helaas lees je nergens iets over het scheppingsalternatief voor dit evolutionaire verhaal.
Naast de bovenstaande evolutionaire informatie wordt er aandacht besteed aan het onderzoek van dr. Frans de Waal onder leiding van gedragsbioloog dr. Jan van Hooff.9 Dat is begrijpelijk want daardoor is deze chimpanseegroep wereldberoemd geworden. Zeker na verschijning van het boek ‘Chimpansee-politiek’ (geschreven door De Waal). Hij ontdekte, volgens een informatiebord, ‘in Burgers’ Zoo, dat chimpansees intelligent en empathisch genoeg zijn om zich na een ruzie met elkaar te verzoenen’. De Waal deed van 1975 tot en met 1981 onderzoek naar de chimpansees van Burgers’ Zoo.
Dr. Frans B.M. de Waal is etholoog en primatoloog. De geleerde heeft veel boeken geschreven over sociobiologie en evolutionaire ethiek.10 De Waal noemt zichzelf een apatheïst.11 Apatheïsme is een pragmatisch atheïsme waarbij het bestaan van God niet relevant wordt geacht.12 De Waal ziet religie daarom vooral als sociologisch verschijnsel.13 Moraal is daarom ook niet afkomstig van God, maar bestond in de evolutionaire geschiedenis al vér voordat de mens ten tonele verscheen. Door het bestuderen van bonobo- en chimpanseegroepen proberen deze gedragsbiologen ‘bewijs’ te vinden dat moraal zonder God kan bestaan. De Waal heeft daar ook over geschreven, bijvoorbeeld in de boeken ‘De aap en de filosoof’ (2009) en ‘De Bonobo en de tien geboden’ (2013). Het laatstgenoemde boek werd ook in de Gereformeerde Gezindte bekend doordat er over geschreven werd, bijvoorbeeld door theoloog en godsdienstfilosoof dr. Gert A. van den Brink.14 (Theïstische) evolutionisten waren not-amused en reageerden hierop. Hoewel bijvoorbeeld dr. Brent Cook15 en dr. Jerry Bergman16 wel eens geschreven hebben over het werk van dr. De Waal, is er geen officiële creationistische publicatie bekend die alle evolutionaire claims van De Waal weerspreekt. Het zou daarom goed zijn dat een creationair etholoog zich verdiept in de werken van dr. De Waal en deze werken weerspreekt in een zelfstandige publicatie (monograaf of boek).
Dr. Gert A. van den Brink schreef in 2013 naar aanleiding van ‘De Bonobo en de Tien Geboden’ een artikel in het Reformatorisch Dagblad. Van den Brink geeft in het artikel aan sciëntisme te zien bij De Waal. Alle vragen zouden volgens De Waal door de natuurwetenschappen beantwoord kunnen worden, zelfs religieuze en ethische. Het valt Van den Brink op dat er in de literatuurlijst geen enkel recent filosofisch of wijsgerig-theologisch te vinden is “De Waal kijkt naar zijn aapjes en hoeft de boeken niet meer te lezen.” De theoloog en godsdienstfilosoof geeft aan dat De Waal antropocentrisch naar dieren kijkt. “We zullen (…) per definitie nooit weten of dieren vanbinnen net zo in elkaar zitten als wij.” Dr. De Waal gaat daarmee a priori uit van de evolutionaire basisovertuiging. Hij poneert dit echter als vaststaand feit. Bovendien herdefinieert De Waal ‘moraal’. “Hij herdefinieert moreel goed gedrag (…) tot sociaal wenselijk gedrag.” Ten slotte versimpelt De Waal, volgens Van den Brink, ‘godsdienst tot een waarneembare religieuze praktijk’. Dat leidt tot een logische onmogelijkheid. “Van De Waal mag je God wel dienen als je maar niet gelooft dat Hij bestaat.” Het valt op dat De Waal de Tien Geboden noemt in de titel van zijn boek, ‘maar waar blijft de eerste tafel van de wet?’ Niet iedereen was gecharmeerd van de kritiek van dr. Van den Brink. Hij kreeg commentaar van de biologen Gert Korthof17 en dr. René Fransen18 en van theoloog en godsdienstfilosoof dr. Taede Smedes.19 Lezenswaardig is de uitgebreide Nederlandse discussiesamenvatting (breder dan de discussie met dr. Van den Brink) van filosoof Paul Delfgaauw.20 De (discussie over de) zoektocht naar moraal in de dierentuin is in ieder geval nog lang niet afgelopen.
Voetnoten
Dino’s in de Arnhemse dierentuin
Dinosauriërs spreken tot de verbeelding. Al jong kunnen kinderen helemaal weg zijn van deze imposante dieren. Zet dinosauriërs in bij een actie voor kinderen en je hebt gegarandeerd succes. En terecht! Veel van deze beesten zijn om van onder de indruk te raken. Het zijn indrukwekkende hoofdstukken uit het Scheppingsboek van onze Schepper. Afgelopen maand (oktober 2018) pakte de Arnhemse dierentuin Burgers’ Zoo ook uit met haar dino’s.1 Gisterenmiddag (25 oktober 2018) bezocht ik deze dierentuin om te kijken hoe er over de dino’s gesproken wordt.
Variatie
In Burgers’ Zoo worden de volgende dinosauriërs weergegeven: Brachiosaurus, Pachycephalosaurus, Ankylosaurus, Kosmoceratops, Tochisaurus, Therizinosaurus, Spinosaurus, Triceratops, Herrerasaurus, Stegosaurus, Velociraptor, Dromaeosaurus, Baryonyx, Tyrannosaurus, Dilophosaurus, Cryolophosaurus, Oviraptor, Carnotaurus, Shunosaurus en de Wuerhosaurus. Daarnaast zijn er enkele soorten die geen dinosauriërs zijn, namelijk de Pterodactylus, Dimetrodon, Confuciusornis en de Plesiosaurus. Hierdoor leren de kinderen bekende dinosauriërsoorten beter kennen. Al worden er in de dierentuin slechts een tiental dinosauriërs tentoongesteld, de kinderen krijgen wel een indruk van de rijke variatie die er onder de dino’s geweest is. Zo zien ze de verschillende variaties binnen het basistype van de tyrannosaurus. Ze komen daardoor meer onder de indruk van de Schepper en Zijn schepping. Vanuit het oergenoom kwam een rijke schakering aan eigenschappen tot uitdrukking. De dierentuin wil ook spannend avontuur bieden aan de kinderen en laat hen daarom ‘Gigantisch apenkooien tussen de dino’s’. Leuk om de kinderen daarmee bezig te zien. De reconstructies van de dinosauriërs zijn vermoedelijk afkomstig uit de tentoonstelling World of dino’s, die afgelopen zomer in de jaarbeurshallen gehouden werd.
Veren
In de dierentuin krijgt de Velociraptor mongoliensis veren op zijn kop. Bij dit beest is er geen direct bewijsmateriaal dat het dier veren heeft gehad.2 We moeten echter voorzichtig zijn en zolang er geen veren gevonden zijn ze niet op deze beesten plakken. Als ze wel gevonden worden (iets wat bij de velociraptor zeer goed mogelijk of zelfs waarschijnlijk is), moeten we niet langer in de ontkenningsfase blijven zitten maar de gegevens accepteren. Er worden verschillende dinosauriërs met veren gevonden, daar hoeven we niet om heen te draaien, maar als ze (nog) niet zijn gevonden moeten we ze er ook niet opplakken. Het feit dat sommige dinosauriërs veren hebben gehad zegt overigens niets over een mogelijke afstamming van vogels van dino’s. Er bestaat een discontinuïteit tussen de verschillende vogelgroepen enerzijds en de verschillende dinosauriërgroepen anderzijds.3 Gelukkig wordt de Tyranosaurus rex in deze dierentuin niet uitgebeeld met veren. De Dromaeosaurus albertensis krijgt in de dierentuin een harige vacht, terwijl het beest in andere reconstructies juist veren heeft.4 Het blijkt daarmee niet altijd even gemakkelijk om een waarheidsgetrouwe reconstructie te maken. Wees daarom voorzichtig met reconstructies en zie ze vooral niet als feitelijke weergave.
Volgens Burgers’ Zoo stammen de vogels overigens wel van de dinosauriërs af. Er wordt op het bordje bij de oervogel Confuciusornis geschreven dat ‘deze oer-vogel een afstammeling is van de dino’s. De hedendaagse vogels zijn heel nauw verwant aan dino’s.’ Hierboven verwees ik al naar de studie van McLain et al. dat laat zien dat er sprake is van discontinuïteit tussen de dinogroepen en de vogelgroepen.5 Hier presenteert de dierentuin een naturalistische vooronderstelling als feit. Tegenover onze kinderen is dat misleidend. Overigens laat de reconstructie ook hier te wensen over. We zien als reconstructie een megavogel met een spanwijdte van meer dan twee meter en een hoogte van op zijn minst 1,5 meter. Terwijl de Confuciusornis in werkelijkheid een spanwijdte van rond de 1 meter had en niet meer dan 1 kilo woog. Is de reconstructie bewust zo gemaakt om het voor kinderen aannemelijker te maken dat vogels afstammen van dino’s?
Opgravingen in de woestijn
In deze tijdelijke tentoonstelling vinden we geen verwijzing naar de naturalistische miljoenen jaren. Wel worden kinderen indirect met het naturalistische wereldbeeld geconfronteerd. Op het bordje bij de Dimetrodon staat bijvoorbeeld dat dit beest leefde ‘voor de tijd van de dinosauriërs’. Met de huidige kennis was het beter te zeggen dat dit beest niet voorkwam in het leefgebied van de dinosauriërs of dat de resten van dit beest (nog) niet samen gevonden zijn met de resten van de dinosauriërs. Er wordt op de bordjes bij de dinosauriërs ook gesproken over ‘tijdperk’ met erachter bijvoorbeeld ‘Laat-Krijt’. Als je voor ‘tijdperk’ en ander woord in gedachten houdt zoals ‘leefgebied’ of ‘aardlaag’ is er niets aan de hand. Dat ligt anders in het woestijnecosysteem van Burgers’ Zoo. Daar vinden we, in de hoek van het gebouw, de opgraving van een schedel van een Tyrannosaurus rex in de Amerikaanse woestijn. Het bord bij deze opgraving luidt als volgt: “De dinosaurus Tyrannosaurus rex leefde 70-65 miljoen jaar geleden in het gebied dat vandaag het Westen van de Verenigde Staten is. (…) Nog veel ouder zijn de stukken van versteende boomstronken aan de andere kant van het pad. Ze zijn van naaldbomen die 250-200 miljoen jaar geleden in Noord-Arizona groeiden. (…)” Deze jaartallen worden sterk in twijfel getrokken door creationisten. Allereerst worden er in dinosauriërsbotten zacht weefsel en eiwitten gevonden die onmogelijk miljoenen jaren bewaard kunnen blijven.6 Ten tweede zijn radiometrische dateringsmethoden niet betrouwbaar als het gaat om absolute leeftijden.7 Door deze tekst worden onze kinderen (maar ook hun ouders en/of opvoeders) op en dwaalspoor gezet.
We moedigen kinderen aan deze dino’s, waar ook tentoongesteld, te bekijken en er veel over te lezen. Er ligt daarbij een taak voor de ouders om met de kinderen de feiten te scheiden van de naturalistische interpretatie. Dinosauriërs zijn indrukwekkende dieren. Hoofdstukken in Gods scheppingswerk. Daar mogen wij van genieten en onder de indruk van zijn.8 Naturalistische natuurfilosofie is echter schadelijk voor onze kinderen en zorgt ervoor dat verwondering kan omslaan in ongeloof.
Voetnoten
Lot en Lu in de dierentuin en de geschiedenis van de zondvloed
Voor (kleine) kinderen is het altijd een feest wanneer de (groot)ouders of verzorgers hen meenemen naar de dierentuin. Vooral de aapjes zijn in trek, maar ook andere diersoorten worden bewonderd. Een dierentuin moet volgens de kinderen ook een speeltuin hebben anders is deze niet af. Helaas is het, wanneer we dit schrijven, niet mogelijk om een dierentuin te bezoeken vanwege coronamaatregelen. Geen nood! Dan kun je altijd nog een kinderboek over de dierentuin (voor)lezen en hopen op en bidden voor betere tijden.
Kinderboekenschrijver Kees van den End schreef voor zijn ‘Lot en Lu’-serie een boekje over de dierentuin. Het kinderboek verscheen vorig jaar bij de uitgeverij Gebr. Koster en is geschikt voor kinderen van 6/7 jaar. Het heeft een AVI-niveau van M3 en daarmee ideaal te gebruiken voor het beginnende leesonderwijs.
Inhoud
Het boekje gaat over de kinderen Lot en Lu die samen met opa en oma naar de dierentuin gaan. Het begint met de verjaardag van oma, daarna een schooldag en daarna op een vrije dag gaan de hoofdpersonen naar de dierentuin. We weten precies welke dierentuin de schrijver in gedachten heeft gehad toen hij dit boek schreef. Hij schrijft over tijgers in een grot, giraffen in een ander ‘hok’ aan de overkant, een aquarium onder de grond, de zeeleeuwenshow, ijsberen achter het glas, Ravot Apia (al noemt hij deze niet bij naam), Urucu, een papegaaienschommel waarbij je niet moet duwen maar moet trekken en het pandaverblijf met de panda’s Wu wen en Xing ya. Het gaat hier overduidelijk om Ouwehands Dierenpark.1 Een dierentuin die na de lockdown beslist de moeite waard is om te bezoeken. Leuk om met uw (klein)kind dit boek te lezen ter voorbereiding op een bezoek aan deze dierentuin.
De zondvloed
De schrijver besteedt uitgebreid aandacht aan de geschiedenis van de zondvloed. Dat komt omdat hij de juf in de klas hierover laat vertellen. De juf begint met aan te geven dat de mensen boos op elkaar en op God zijn. God wil dat boze wegnemen, maar Noach mag, door genade, blijven leven samen met zijn gezin. Noach moet een ark (gaan) bouwen. De mensen spotten met Noach! Toch blijft de straf niet uit. Als de ark klaar is komen er veel dieren naar de ark. Van sommige soorten is dat een paartje maar van de reine dieren zijn dat zeven mannetjes en zeven vrouwtjes. De Heere doet de deur dicht. De zondvloed is wereldwijd, alle hoge bergen stonden onder water. Alle mensen sterven behalve Noach en zijn gezin. Ongeveer een jaar moet Noach met zijn gezin in de ark blijven, maar mogen zij samen met de dieren weer uit de ark. De aarde wordt weer vol met beesten. “De aarde moet vol worden. Wat fijn, denkt Lu. Ik vind dieren zo lief! Er komen ook weer baby’s, vertelt juf. De Heere geeft nieuw leven. Want eens zal de Heere Jezus komen. Dat had God beloofd.” Bij deze geschiedenis heeft de tekenaar, Jakob Pasterkamp, ook tekeningen gemaakt. We zien op bladzijde 13 een robuuste ark die de golven trotseert. Fijn dat hier oog is voor de soberheid en er geen lachende, uit patrijspoorten kijkende, beesten en mensen afgebeeld worden.
Dit boekje is een aanrader om voor te lezen of de beginnende lezers zelf te laten lezen. Fijn dat Kees van den End een dergelijk boekje heeft geschreven. Heel goed dat hij oog heeft voor de vroegste geschiedenis en dit op een bijbelgetrouwe wijze aan de kinderen wil aanleren.
Het deeltje ‘Lot en Lu in de winter’ bevat ook een verwijzing naar onze vroegste geschiedenis (de zondeval). Een bespreking van dat boekje is hier te vinden.
Dit artikel werd geschreven in 2021.
Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’. Het boek is hier opgenomen in de lijst van gelezen kinder- en jeugdboeken.
Voetnoten
Ouwehands Dierenpark krijgt als eerste en (voorlopig) enige Nederlandse dierentuin koala’s
Koala’s! Ze staan hoog op het lijstje van iedere dierenliefhebber. Helaas zijn ze niet te vinden in de Nederlandse dierentuinen.1 Maar daar komt verandering in. De schattige buidelbeertjes worden na de zomer van 2023 D.V. verwacht in Ouwehands Dierenpark2 te Rhenen. Om hoeveel koala’s het gaat heeft de dierentuin nog niet bekendgemaakt.3
‘Australian Experience’
In december van dit jaar zal naar verwachting het ontwerp en de engineering van het verblijf rond zijn, zodat in januari 2023 D.V. wordt gestart met de bouw van het verblijf. De koala’s worden na de zomer van 2023 verwacht. De komst van deze buidelberen naar Rhenen maakt onderdeel uit van het Europese fokprogramma voor het behoud van bedreigde diersoorten (EEP)4. Het dierenpark wil met het fokken van koala’s bijdragen aan het gezond houden van de populatie. Maar de dierentuin wil met de komst van deze dieren ook bijdragen aan educatie van bezoekers. De dierentuin: “De dieren die in Ouwehands Dierenpark leven zijn een ambassadeur voor hun wilde soortgenoten. Bezoekers van de dierentuin leren over hoe bijzonder de diersoort is en wat er nodig is voor bescherming van de soort en zijn natuurlijk leefgebied.”5 Het project wordt intern ‘Australian Experience’ genoemd en zal een oppervlakte van ongeveer 1800 vierkante meter omvatten. De dierentuin: “De koala leeft solitair wat betekent dat elk dier een eigen binnen-, nacht- en buitenverblijf zal krijgen. Het leefgebied van de koala wordt zover mogelijk nagebootst. De bezoeker legt een reis af vanuit de droge woestijn van Australië naar een oase van groen. In het centrum van het gebouw bevindt zich straks een belevingsvolle binnentuin van ca. 170 m2.”6 Duurzaamheid speelt bij het project een belangrijke rol. “Het gebouw wordt voorzien van warmtepompen en zonnepanelen om het juiste klimaat te beheersen zonder fossiele brandstoffen.”7 Wanneer de koala in 2023 gearriveerd zal zijn, dan zal Ouwehands Dierenpark de eerste en voorlopig ook enige dierentuin in Nederland zijn die dit soort zal huisvesten. De dierentuin hoopt dat de zachte buidelbeertjes, net als de eerdere pandaberen, publiekstrekker zullen worden.
Koala
De koala komt alleen voor in Zuidoost-Australië en staat op de IUCN Rode Lijst als kwetsbaar.8 In Australië zelf wordt het dier vanaf 2012 gezien als bedreigd diersoort.9 De populatie koala’s gaat namelijk snel achteruit ten gevolge van bosbranden en overstromingen. Omdat ze een zeer eenzijdig eetpatroon hebben, koala’s eten bijna uitsluitend bladeren van de eucalyptusboom, zijn de buidelberen extra kwetsbaar. De beestjes zijn ongeveer 65 tot 75 centimeter lang en wegen tussen de acht en twaalf kilo. De koala of buidelbeer behoort tot de familie Phascolarctidae en is de enige nog levende soort binnen die familie.10 De familie Phascolarctidae bevat wel meerdere uitgestorven soorten. Het eerste fossiel van een koala-achtige dateert uit het late Oligoceen.11 Voor naturalisten is de evolutionaire afstamming van de koala’s, door gebrek aan fossielen, onbekend en daarmee niet verklaard. Voor creationisten is de paleobiogeografische verspreiding en evolutionaire ontwikkeling12 van de Australische buideldieren in het algemeen, en de koala’s in het bijzonder, een groot probleem. Geen enkele verklaring voldoet voor de paleobiogeografische verspreiding van de Australidelphia (waartoe ook de Diprotodontia, of klimbuideldieren behoren).13 Hoe hebben deze diersoorten zich verspreid vanaf de landingslocatie van de ark? Hopelijk is de komst van koala’s naar Nederland een stimulans voor Nederlandstalige creationisten om hier verder en dieper over na te denken.14
Voetnoten
Naar de dierentuin met een neutraal peuterboek – Bespreking ‘Bobbi naar de dierentuin’
Het valt tegenwoordig niet mee om een dierentuin te bezoeken zonder geconfronteerd te worden met Universele Gemeenschappelijke Afstamming (UGA) en miljarden jaren.1 Gelukkig verschijnen er nog steeds christelijke en neutrale kinderboeken waarin verhalen beschreven worden die zich afspelen in een dierentuin. ‘Bobbi naar de dierentuin’2 is zo’n neutraal kinderboek.3
Het boekje ‘Bobbi naar de dierentuin’ is geschreven door Ingeborg Bijlsma, getekend door Monica Maas en uitgegeven door Uitgeverij Kluitman te Alkmaar. Het boekje is geschikt om voor te lezen aan peuters. De kinderen kunnen dan aan de grappige tekeningen zien hoe het verhaaltje gaat. ‘Bobbi’ is een beroemdheid bij peuters. Het beertje maakt allerlei avonturen mee. In het boekje dat hier besproken wordt gaat Bobbibeer naar de dierentuin.
Door moederbeer wordt de tas ingepakt en daar gaan ze. Het kaartje wordt betaald en als ze binnen zijn gaat Bobbi als eerste naar de apen. Daarna bezoekt Bobbibeer de giraffen, de olifanten, de slangen, de pinguïns, de zeeleeuwen, de krokodillen en de leeuwen. Tussendoor is er nog tijd voor de speeltuin en als laatste zit Bobbi moe op de rug van vaderbeer. Bobbi beleeft allerlei grappige avonturen. Zo wordt hij natgespoten door de olifant. In ‘Bobbi naar de dierentuin’ gaat het niet over naturalistische natuurfilosofie, maar helaas evenmin over de schepping. Christelijke ouders kunnen het boekje prima voorlezen en daarna mogelijk nog vertellen aan de peuter dat de Heere al deze dieren mooi gemaakt heeft! In sommige peuter- en kleuterklassen wordt ‘Bobbi’ vaak als jaarthema gebruikt. Als subthema kan de juf (of meester) kiezen voor ‘Bobbi naar de dierentuin’ en daar dieren als schepsel van God te introduceren en centraal te stellen.
Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’. Het boek is hier opgenomen in de lijst van gelezen kinder- en jeugdboeken.
Voetnoten
Menselijke evolutie en miljoenen jaren in het hart van de Biblebelt (1): Inleiding van een vijfluik over menselijke evolutie in Ouwehands Dierenpark
In het hart van de Biblebelt, ook wel bijbelgordel of refoband genoemd, ligt een prachtige dierentuin: Ouwehands Dierenpark. Deze dierentuin heeft de meeste dieren wel die in standaard kinderboeken voor peuters en kleuters voorkomen. Zoals bijvoorbeeld de leeuw, de olifant, de giraf, de tijger en de gorilla. Een bezoek is beslist de moeite waard. Helaas wordt er, op de educatieve borden bij de nieuwe verblijven van de mensapen1, veel gesproken over menselijke evolutie over miljoenen jaren. Het alternatief, namelijk dat wij géén gemeenschappelijke voorouder hebben met de mensapen, ontbreekt. Dat is opmerkelijk voor een dierentuin in het hart van de Biblebelt. Daarom een vijfluik over menselijke evolutie en miljoenen jaren in Ouwehands Dierenpark.2
Biblebelt
Ouwehands Dierenpark ligt in de gemeente Rhenen. Een protestantse gemeente in het hart van de Biblebelt, een bevindelijk gereformeerde ‘gordel’ dwars door Nederland.3 Het christelijke gehalte van de Gemeente Rhenen komt onder andere tot uitdrukking in het aantal stemmers op SGP, CU, CDA. Maar liefst 36,9% van de stemmen is in deze gemeente naar deze drie christelijke partijen gegaan. Om de gemeente Rhenen heen liggen de protestante gemeenten Ede (39,7%), Neder-Betuwe (58,5%) en Veenendaal (43,7%). De andere gemeenten, Buren (21,3%), Utrechtse Heuvelrug (24%) en Wageningen (9,9%), kennen ook een grote groep protestanten.4 Met recht kan gezegd worden dat Rhenen in het hart van de Biblebelt ligt. Veel bevindelijk gereformeerde protestanten staan een klassiek scheppingsgeloof voor.5 Daarom is het opmerkelijk dat in Ouwenhands Dierenpark menselijke evolutie over miljoenen jaren wordt geleerd (voor de seculieren en naturalisten), terwijl een creationistisch alternatief ontbreekt. Tijdens de voorbereidingen voor een creationistische dierentuingids6 van Ouwehands Dierenpark viel op dat, vooral bij die verblijven die in het afgelopen decennium zijn gebouwd, op de educatieve borden menselijke evolutie over miljoenen jaren wordt gepropageerd.
Ouwehands Dierenpark
De mensapen zijn in Ouwehands Dierenpark goed vertegenwoordigd. De eerste mensaapen die we tegenkomen zijn de withandgibbons (Hylobates lar), in de buurt van het junglerestaurant. Na een flink eind door de dierentuin gelopen te hebben gelopen, komen we in de buurt van RavotApia de bonobo’s (Pan paniscus) tegen. Verderop is er ook een verblijf voor de westelijke laaglandgorilla’s (Gorilla gorilla gorilla). Terug naar de uitgang lopend komen we nog Borneose orang-oetan’s (Pongo pygmaeus) tegen, die soms letterlijk boven je hoofd slingeren. Het valt op dat alle hoofdgroepen van de mensapen vertegenwoordigd zijn. Uiteraard kan een dierentuin niet alle 17 soorten gibbons opnemen en één chimpanseeachtige is ook genoeg. Het laatste decennium zijn er twee soorten mensapen toegevoegd aan het dierenbestand van Ouwehands Dierenpark: (1) Gorilla Adventure werd op 28 maart 2013 geopend7, en (2) Salonga, ‘Rijk van de bonobo’s’ werd op 1 juni 2021 geopend8. Het valt op dat bij de oudere verblijven er niet gesproken wordt van menselijke evolutie over miljoenen jaren, maar dat dit juist wel het geval is bij de twee nieuwste verblijven. Van een verwijzing naar de schepping in zes dagen, zoals onder andere beschreven wordt in Genesis 1, ontbreekt ieder spoor. Terwijl je van een dierentuin in het hart van de Biblebelt minstens een tweemodellenvergelijking zou verwachten.9
Vijfluik
Om de bevindelijk gereformeerden en andere protestanten die een klassiek scheppingsgeloof voorstaan te helpen willen we graag in een vierluik het educatieve aanbod van Ouwehands Dierenpark aangaande menselijke evolutie over miljoenen jaren bespreken en indien nodig bekritiseren. Vanuit een klassiek scheppingsgeloof hoeven we immers niet alle data rond de vermeende menselijke evolutie over miljoenen jaren te verwerpen, maar kunnen we sommige data anders interpreteren dan naturalisten dat doen. Er wordt op de educatieve borden ook onjuiste data gepresenteerd, dit zullen we weerspreken. Bij ieder verblijf zal ook gewezen worden op alternatieven vanuit het klassieke scheppingsgeloof. Als we een educatief alternatief hebben kunnen we met een gerust hart onze kinderen mee naar deze dierentuin nemen. Dat zouden we zelfs van harte aanmoedigen. In Ouwehands Dierenpark zie je de rijke variatie en de ongelofelijke creativiteit die de Heere in Zijn schepping heeft gelegd. We hoeven ons niet te laten afschrikken door enkele educatieve borden waar anders gepropageerd wordt.
Dit artikel is het eerste deel van een vijfluik en geldt als algemene inleiding. Het tweede deel beschrijft de ‘Expeditie Aap Game’, een audiotour over de mensapen die in Ouwehands Dierenpark te vinden zijn.10 Via QR-codes op de borden kan meegedaan worden met deze audiotour. Het derde deel beschrijft en bekritiseerd ‘Salonga, Rijk van de bonobo’s’. Het vierde deel van beschrijft en bekritiseerd ‘Gorilla Adventure’. Het vijfde en laatste deel beschrijft de overige verblijven van mensapen en fungeert als uitleiding.
Tenslotte
We publiceren dit vijfluik op onze website niet om bezoekers te ontmoedigen naar Ouwehands Dierenpark te gaan. Integendeel! Maar we kunnen ons wel voorstellen dat sommige ouders moeite hebben om met hun kinderen langs de verblijven van de gorilla’s en bonobo’s te lopen. Het kind kan vragen stellen over de informatie op de borden en de ouder kan dan wellicht deze vragen niet goed beantwoorden. Wanneer ouders educatieve informatie aangereikt krijgen om hun kinderen toe te rusten met het scheppingsparadigma dan kunnen ze deze verblijven juist blijven opzoeken. Ook de gorilla of bonobo is een schepsel van God. Kinderen en jongeren kunnen bemoedigd worden om het scheppingsgeloof te belijden. Vanuit de Schrift geloven en belijden we dat de mens afzonderlijk door God is geschapen op de zesde dag. Dit klassieke scheppingsgeloof hoeft niet in strijd te zijn met gegevens uit paleoantropologie en genetica.
Voetnoten
Alle dierentuinen van Nederland en Vlaanderen
Een van de onderdelen van het meerjarenplan ‘Fundamentum 2022-2027‘ zijn digitale (creationistische) dierentuingidsen. Binnen dat project stimuleren we een bezoek aan Nederlandse en Vlaamse dierentuinen. Dit doen we door creationistische handvatten te geven bij het bezoek aan een dierentuin naar keuze. Vrijwel alle dierentuinen gaan helaas uit van het naturalistische perspectief op de werkelijkheid met miljarden jaren en universele gemeenschappelijke afstamming. Christenen hoeven echter daarom deze dierentuinen niet te mijden, maar wel dient de informatie (voor onze kinderen) in bijbels perspectief te worden geplaatst. Laten we ons verwonderen over de diversiteit en schoonheid die God de Schepper in Zijn schepping heeft gelegd!
Om inzicht te krijgen in de omvang van dit project heb ik hieronder alle dierentuinen proberen te verzamelen. Mocht ik een (kleine) dierentuin vergeten zijn dan kunt u deze naam doorgeven via ons contactformulier. We hopen het concept van de eerste dierentuingids in februari 2022 af te hebben. Allereerst een tabel met de dierentuinen die aangesloten zijn bij de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen, daarna een lijst met erkende Vlaamse dierentuinen en als laatste een lijst met dierentuinen met een Nederlandse dierentuinvergunning.1
Dierentuinen aangesloten bij de ‘Nederlandse Vereniging van Dierentuinen’
| Naam dierentuin | Plaats | Website |
| Apenheul | Apeldoorn | https://apenheul.nl/ |
| AquaZoo | Leeuwarden | https://www.aquazoo.nl/ |
| Artis | Amsterdam | https://www.artis.nl/nl/ |
| Burgers’ Zoo | Arnhem | https://www.burgerszoo.nl/ |
| DierenPark Amersfoort | Amersfoort | https://dierenparkamersfoort.nl/ |
| Dierenrijk | Eindhoven | https://www.dierenrijk.nl/ |
| Diergaarde Blijdorp | Rotterdam | https://www.diergaardeblijdorp.nl/ |
| GaiaZOO | Kerkrade | https://www.gaiazoo.nl/ |
| Ouwehands Dierenpark | Rhenen | https://www.ouwehand.nl/ |
| Safaripark Beekse Bergen | Hilvarenbeek | https://www.beeksebergen.nl/ |
| Vogelpark Avifauna | Alphen aan den Rijn | https://www.avifauna.nl/ |
| Wildlands Adventure Zoo | Emmen | https://www.wildlands.nl/ |
| ZooParc | Overloon | https://www.zooparc.nl/ |
Overige Nederlandse instanties met een dierentuinvergunning
| Naam instantie | Plaats | Website |
| Aeres MBO | Barneveld | https://www.aeres.nl/jaarimpressie/03-unieke-faciliteiten/dierentuin-bij-aeres-mbo-barneveld |
| Almere Jungle | Almere | https://almerejungle.nl/dierenpark/ |
| Animal Farm | Beverwijk | https://www.animalfarm.nl/ |
| Aquazoo Leerdam | Leerdam | https://www.aquazoo-leerdam.nl/ |
| Artisklas Haarlem | Haarlem | https://www.artisklas-haarlem.nl/ |
| Avonturia De Vogelkelder | Den Haag | https://www.de-vogelkelder.nl/ |
| Berkenhof Tropical Zoo | Kwadendamme | https://tropicalzoo.nl/ |
| BestZOO | Best | https://bestzoo.nl/ |
| Botanische Tuinen Universiteit Utrecht | Utrecht | https://www.uu.nl/botanischetuinen |
| Center Parcs Het Heijderbos | Heijen | https://www.centerparcs.nl/nl-nl/nederland/fp_HB_vakantiepark-het-heijderbos |
| Centrum voor Natuur- en Milieu Educatie | Amersfoort | https://nmegids.nl/amersfoort/ |
| Deltapark Neeltje Jans | Vrouwenpolder | https://www.neeltjejans.nl/ |
| DoeZoo Insektenwereld | Leens | http://doezoo.nl/ |
| Ecomare | De Koog | https://www.ecomare.nl/ |
Wordt vervolgd.
Meest recente berichten
-
‘Dinosaurs of Croatian carbonate platform’ – Rond de presentatie van dr. Marc Surtees (ICC), een drieluik
-
Amsterdam trekt eigen plan en wil inwoners gratis ‘geslachtswijziging’ in geboorteakte en BRP aanbieden
-
Motie met verzoek tot intrekken omstreden wijzigingsvoorstel Transgenderwet aangenomen – Minister Weerwind weigert de motie uit te voeren
-
Kaart van Blaeu uit 1645 laat zien hoe het leefgebied van de Betuwse Van Meertens er in die tijd uitzag
-
Kamervragen van mr. Diederik van Dijk inzake opgepakte wakers door ministers De Jonge en Yeşilgöz beantwoord