Home » 2022 » november (Pagina 4)

Maandelijkse archieven: november 2022

‘In het hart van het kalifaat’ en de oorsprong van het kwaad – Bespreking van ‘In het hart van het kalifaat’

19 november 2022

“’Het zijn allemaal moordenaars! Beulen! Ibrahim en Adiva waren niet schuldig aan overspel! Jullie zijn allemaal hetzelfde! Geboren om te doden! Gedreven door de haat!’ Rick hijgt. Alle woede en verdriet komen eruit. Het kan hem niets meer schelen. Hij zal hier toch niet meer levend uit komen. Quaddus pakt Rick bij zijn keel. ‘Pas op uw woorden, meneer Van Drimmelen. U vergeet dat u nu in mijn bezit bent!’ ‘Ik ben van niemand! Niet van u, niet van de Islamitische Staat en niet van die onmenselijke beulen!’ fluistert Rick. Quaddus haalt uit. Versuft voelt Rick aan zijn kaak. Hij veegt met de bovenkant van zijn hand langs zijn mond. Bloed.”

Het verhaal

Sahir, een jongen van 16 jaar wil Muhadjien voor Allah zijn. Hij woont in de stad Raqqah. Het hart van het kalifaat. Een van de ‘heldendaden’ die Sahir doet is een aanslag op een christelijke gemeente in die stad. Als blijkt dat na de ontploffing de bom niet helemaal de gewenste uitwerking heeft gehad, Saïd de voorganger van de gemeente, leeft nog. Sahir zoekt de voorganger thuis op en schiet hem neer. Wonder boven wonder overleeft de man deze aanslag. Enige tijd later hoort Sahir via via dat Saïd nog leeft. Sahir zoekt uit waar de man is gaan wonen, komt hem ‘toevallig’ tegen op straat en ‘neemt hem gevangen’. Met toestemming van de leider van IS, Abdul Quaddus, wordt Saïr uiteindelijk terechtgesteld. De moeder van Sahir blijkt ook christin te zijn geworden en ook zij wordt door Sahir aangegeven en terechtgesteld. Vreselijk als jongeren zo ver afgestopt zijn door indoctrinatie van geweld dat ze hun eigen moeder aangeven.

Parallel aan dit verhaal loopt nog een ander verhaal. De verhalen komen uiteindelijk bij elkaar. Het tweede verhaal gaat over verslaggever Rick van Drimmelen die er door de geheime dienst op uit gestuurd wordt om een journalistiek verhaal te maken over het leven in de ‘staat’ van IS. Hij krijgt een persoonlijke gids mee, Claire, die hem moet beschermen voor gevaar. De vertrouweling van de Nederlandse veiligheidsdienst woont in Raqqah en blijkt Saïd, de bovengenoemde voorganger te zijn. Uiteindelijk krijgt Rick het voor elkaar om Abdul Quaddus zelf te interviewen. Het lijkt erop dat hij dit met de dood moet bekopen. Gelukkig grijpt de veiligheidsdienst in en door een reddingsoperatie in de nacht wordt Rick (samen met Claire) bevrijd uit te gevangenis.

In het boek vinden nog meer gebeurtenissen plaats, maar daarvoor moet u het boek zelf maar lezen. Het boek ‘In het hart van het kalifaat’ verscheen in 2016 bij ‘Om Sions Wil’ en is geschreven door J. Kriekaard.1 Het is geschreven voor jongeren vanaf 14 jaar. Hoewel de ‘Islamitische Staat’ een groot deel van haar slagkracht is verloren is ze niet totaal uitgeschakeld. Goed dat dergelijke boeken geschreven zijn, opdat wij dit niet zullen vergeten.

Kwaad en de zondeval

Saïd, Rick en Claire worden ook beziggehouden met de vraag die Saïd stelt over IS: ‘Waar komt het kwaad in deze groep vandaan?’ Deze vraag blijven in de hoofden van Rick en Claire malen. Rick, die als christen is opgevoed gelooft niet meer in een persoonlijke God. Hij denkt op bladzijde 77: ‘Waarom zou hij ook? Hij gelooft niet in een God Die zoveel lijden toelaat’. Zo door het boek wordt duidelijk waar het (dit) kwaad vandaan komt. Op bladzijde 112 lezen we over een gesprek tussen Adiva (de moeder van Sahir), Rick en Claire over dit kwaad. Adiva: ‘Ik leerde (op de bijeenkomsten JvM) dat er in het hart van een mens allerlei kwaad leeft. Ik leerde dat wij als mensen geneigd zijn om God en elkaar te haten’. Wanneer Rick vraagt wat dan het kwaad is, antwoordt Adiva: ‘Het kwaad noemt Gods Woord: zonden. Jij en ik, Claire en Ibrahim, élk mens is vol van zonden’. Nu weten Rick en Claire wat het kwaad is, maar nog niet waar het kwaad vandaan komt. Op bladzijde 117 wordt dat duidelijk. Lees maar mee:

“’Ibrahim…’ Wat ongemakkelijk probeert Rick met zijn vragen voor de dag te komen. ‘Adiva vertelde laatst dat de zonde in elk mens woont. Hoe kan dat, Ibrahim? Ik pieker me suf, maar ik kan geen antwoord vinden.’ Ibrahim staat op en pakt de zwartleren Bijbel uit de kast. ‘Rick, heb jij wel eens gehoord van Adam en Eva?’ Rick knikt. Daar heeft hij wel eens van gehoord. ‘Adam en Eva hadden geen zonden, geen kwaad, Rick. Ze leefden voor God en met God. Maar toen hebben ze naar de duivel geluisterd en gegeten van de boom, waarvan ze wisten dat zij daar niet van mochten eten. Toen is het kwaad in het hart van de mensen gekomen’. Rick fronst zijn wenkbrauwen. ‘Maar wat heb ik daar nu mee te maken?’ Ibrahim vervolgt. ‘Weet jij hoe de duivel ook wel genoemd wordt?’ Rick kijkt Ibrahim vragend aan. ‘Mensenmoordenaar, Rick. De duivel wil niets liever dan mensen doden. Hij doet er alles aan om zoveel mogelijk mensen te doden.’ ‘Oké, ik denk dat ik begrijp wat je zeggen wilt, Ibrahim. Je wilt zeggen dat al deze strijders mensen zijn die werken voor iemand die duivel heet’. Ibrahim knikt. ‘Alleen, beste Rick, weet je nog wat ik tegen je gezegd heb laatst in de auto? Dat kwaad, de zonde, het zit ook in jouw hart, met dit verschil, dat het er niet uitkomt’. Rick piekert. Hij probeert de woorden van Ibrahim te plaatsen. ‘Je bedoelt dat het kwaad er nog niet uitstroomt?’ ‘Precies’, antwoordt Ibrahim. ‘En daarom ben je in jouw hart en ik in mijn hart, geen haar beter dan zij. Het is alleen genade van God dat wij voor zulke verschrikkelijke daden bewaard blijven. En daarom kon Saïd sterven. Hij wist dat hij geen haar beter was’.”

De vraag van Rick over het kwaad vindt hier een antwoord. Goed dat de auteur verwijst naar de paradijsgeschiedenis met Adam en Eva. Het was goed, het is slecht geworden door de zonde van de mens en de duivel en voor Gods kinderen wordt het later weer goed. Dat is de geschiedenis van het kwaad. Een spannend boek met een persoonlijke boodschap. Een aanrader om te lezen.

Dit artikel werd geschreven in 2021.

Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’. Het boek is hier opgenomen in de lijst van gelezen kinder- en jeugdboeken.

Voetnoten

Maaike en Marijke en verwondering over de schepping in Amerika – Bespreking ‘Maaike en Marijke naar Amerika’

19 november 2022

“O, verschrikkelijk, de kajak slaat om. De meisjes gillen het uit en ze komen onder de kajak terecht. Oom Koos en vader zijn het eerst weer boven water. Maar waar zijn de meisjes? Verschrikt kijken vader en oom Koos over het water of ze de meisjes ook kunnen zien. O, waar zullen ze zijn?”

‘Maaike en Marijke naar Amerika’ is een vervolgdeel op ‘Maaike en Marijke krijgen een brief’. De, in Reformatorische deel van Nederland, bekende ‘Maaike en Marijke’-serie werd geschreven door Jannie Koetsier-Schokker en dit deel verscheen in 1994 bij uitgeverij De Banier. Het deel is alleen nog tweedehands te verkrijgen.1 Er is wel een luisterboek verkrijgbaar met dit verhaal. Ook is het kinderboek in 2015 vertaald in het Engels onder de titel ‘Maaike and Marijke’s trip to America’ en uitgegeven door uitgeverij Om Sions Wil. Dit deel is nog steeds wel verkrijgbaar.

Verwondering

Maaike en Marijke gaan, met de ouders van Maaike, op vakantie naar Amerika en brengen een bezoek aan oom Koos en tante Annie. Ze beleven allerlei avonturen, zoals het omslaan van de kajak. Ze gaan ook op roadtrip en bezoeken daar allerlei bezienswaardigheden in de natuur: Columbia River, Multnomah Falls, Salt Lake, Snake River, Shoshone Falls en ze brengen een bezoek aan Arches National Park. Wanneer ze dit alles bezichtigen dan raken ze in scheppingsverwondering. Zo zelfs dat ze in Arches National Park gaan zingen uit de psalmberijming van 1773: Psalm 19:1.2

Het ruime hemelrond
Vertelt met blijden mond,
Gods eer en heerlijkheid;
De held’re lucht en ’t zwerk
Verkondigen Zijn werk,
En prijzen Zijn beleid.
Dus kan ons dag bij dag.
Tot roem van Gods gezag,
Zijn wonderen verhalen;
Dus weet ons nacht bij nacht
Zijn onbegrensde macht
En wijsheid af te malen.

Evaluatie

Heel mooi hoe de auteur de kinderen door middel van deze verhalen leert om zich te verwonderen over Gods schepping. Toch had er naast verwondering nog meer gezegd kunnen worden over Gods almacht. Bijvoorbeeld kan er bij Arches National Park gewezen worden op de zondvloed (of de turbulente periode er direct na). Recent werd er in het blad Weet Magazine nog een vertaling geplaatst van een artikel Michael Oard (MSc.) over deze natuurlijke bruggen.3Bron: Oard, M.J., 2018, Natuurlijke bruggen. Maak kennis met het raadsel van Amerika’s vrijstaande bogen, Weet 54: 16-20. Zie hier voor de pdf: https://weet-magazine.nl/wp-content/uploads/2019/11/Weet-54-natuurlijke-bogen.pdf.4 Inderdaad een prachtig gezicht en het brengt je in stille verwondering.

Dit artikel werd geschreven in 2021.

Deze bespreking is onderdeel van het project ‘Onderwijzen en opvoeden voor de toekomst – Leren over onze vroegste geschiedenis in 2022’. Dit opvoedings- en onderwijsproject is onderdeel van het jaarplan ‘Fundamentum 2022’. Het boek is hier opgenomen in de lijst van gelezen kinder- en jeugdboeken.

Voetnoten

‘Kerngroep Bezinning GKV’ haakt vanwege doorwerking van moderne hermeneutiek af – Zaterdag 19 november 2022 studiedag voor verdere bezinning

18 november 2022

Vorige week werd er door de synode van de nieuwe Nederlandse Gereformeerde Kerken vergaderd over een nieuwe kerkorde. Niet iedere kerkenraad of gemeentelid van de huidige Gereformeerde Kerken vrijgemaakt is het daarmee eens. Dat geldt bijvoorbeeld voor kerkenraden van Urk en Capelle aan den IJssel-Noord. Regio Ommen heeft scherpe kritiek op de kerkorde. Deze regio wil zelfs de complete kerkorde van tafel vegen. In dit artikel is het niet de bedoeling om de voors- en tegens te wegen, maar om de discussie te volgen dáár waar het gaat om Schriftgezag en hermeneutiek.1 Hoe lezen wij de Bijbel en is dat Woord in het geding? We maken hierbij gebruik van artikelen die verschenen zijn in het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad.

In de kerkorde wordt volgens de regio Ommen een ‘lossere binding aan de belijdenis’ voorgestaan. Deze regio maakt zich zorgen over kinderen aan het Avondmaal en dat niet-huwelijkse relatievormen worden gedoogd of zelfs de ruimte worden gegeven.2 Een lezer van het Nederlands Dagblad geeft aan dat de nieuw te vormen kerk, door de losse binding aan de kerkorde, een pluriforme kerk dreigt te worden. ‘Door landelijke ontwikkelingen’ zijn ‘de binding aan vaste kaders, Schriftuitleg, het belijden van de kerk en de kerkorde, steeds minder duidelijk geworden’. Deze lezer voorspelt een uittocht van leden van de GKv en de NGK. Dit komt niet omdat er ‘een of ander conflict’ zal zijn, ‘maar omdat de ruimte zo groot is geworden dat er niet eens een conflict kan ontstaan’. Hij geeft aan er een ‘Laodiceagevoel’ bij te krijgen ‘lauwheid in plaats van heet of koud’. 3

Urk

Van de kerkenraad op Urk is al langer bekend dat ze moeite hebben met de koers van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en het nieuw te vormen kerkverband. De kerkenraad maakt als sinds de synode van 2013 bezwaar tegen de koers van het kerkverband en heeft al een tijd een vorm van dolerende status. De Urkers hebben moeite met de openstelling van alle ambten voor vrouwen, dat kinderen aan het Heilig Avondmaal kunnen en dat er ruimte wordt geboden voor andere samenlevingsvormen naast het huwelijk tussen man en vrouw. Dat er ruimte is voor deze kwesties heeft volgens de kerkenraad te maken met ‘een nieuwe manier van bijbellezen en bijbeluitleg’. Tijdens een vergadering in oktober 2022 heeft de gemeente het standpunt ingenomen dat ze een confessioneel-Gereformeerde Kerk vrijgemaakt willen zijn en niet mee willen gaan met moderne gedachten. De gemeenteleden werden per brief op de hoogte gebracht en opgeroepen om zich achter de kerkenraad te scharen om zo trouw te blijven aan de Schrift en de belijdenis. De kerkenraad geeft aan dat predikanten ‘die Gods Woord en de gereformeerde belijdenis van harte liefhebben’ in de gemeente kunnen blijven preken.4

Capelle aan den IJssel-Noord en vrouwenvereniging Hanna te Assen

De kerkenraad Capelle aan den IJssel-Noord heeft, net als Urk, besloten niet mee te gaan met de fusie.5 Een vrouwenvereniging uit Assen (Hanna) heeft ook moeite met de ontwikkelingen binnen de GKv. In een briefje in het Nederlands Dagblad laat een lid van deze vereniging weten zorgen te hebben: “Met name ook over de ontwikkelingen wat betreft huwelijk en seksualiteit. Het huwelijk is een verbond tussen man en vrouw en alleen daar heeft seksualiteit een plaats. We vinden het moeilijk dat veranderde standpunten steeds meer ons kerkelijk leven binnensluipen.”6

Kerngroep Bezinning GKV

In week 45 (van 2022) trad ook de werkgroep ‘Kerngroep Bezinning GKv’ meer naar buiten. Deze groep gaat ervan uit dat er op 1 mei 2023 D.V. een groep vrijgemaakten, waarvan de omvang onbekend is, buiten het nieuw te vormen kerkverband zal komen te staan. Mogelijk zal deze groep aansluiting zoeken bij de eerder uitgetreden leden van de GKv. Deze eerder uitgetreden leden hebben twee kerkverbanden gevormd (nl. DGK en GKN), die momenteel zelf ook gesprekken voeren over eventuele fusie.7 De Kerngroep Bezinning GKv bestaat uit Wim Jol, Frans Pansier, mr. dr. Pieter Pel, Rufus Pos, Henk Room en Dick Slump.8 Op 10 november 2022 hadden twee leden van deze Kerngroep Bezinning GKv (mr. dr. Pieter Pel en ds. Henk Room) een interview met het Reformatorisch Dagblad. Hierin geven ze aan dat, als je werkelijk confessioneel-gereformeerd wilt zijn, je niet mee kunt gaan met de fusie. Predikant Room gaf aan dat het voor de kerngroep een gewetenskwestie is: “De ontwikkelingen in onze kerken gaan zo hard en zijn zo fundamenteel. In betrekkelijk korte tijd heeft een nieuwe omgang met de Schrift ingang gevonden bij voorgangers en in gemeenten. De Bijbel functioneert als een bron, maar is niet meer dé norm.” Mr. dr. Pel is het daar mee eens. “Die verandering in denken lijkt onder ons voortdurend sneller te gaan.” Als voorbeelden neemt hij het boek over homoseksualiteit van prof. dr. Ad de Bruijne (Verbonden voor het leven) en het boek van prof. dr. René Erwich en dr. Almatine Leene (Vuur dat nooit dooft). Deze twee uitgaven zijn volgens de geïnterviewden geen incidenten. “Daaronder ligt een nieuwe vorm van omgaan met de Schrift. Streefden we voorheen in onze exegese naar eenheid in uitleg, nu klinkt dat de Bijbel over één thema twee heel verschillende dingen kan zeggen, die ook eigenlijk onverenigbaar zijn. Dan moet jij als gelovige maar de uitleg kiezen die jou het meest aanspreekt.”

De kerngroep is er door zelfstudie én door lezingen van prof. dr. Henk van den Belt en dr. Gert van den Brink9 achter gekomen dat achter de nieuwe visie op ‘vrouw in het ambt’ een andere manier van denken schuilt. Maar ook een andere manier van bijbellezen’. “Hierbij verschuift het accent van de zeggenschap van de Bijbel naar de eigen uitleg van de lezer.” Volgens mr. dr. Pel is dit in strijd met de artikelen drie tot en met zeven van de Nederlandse Geloofsbelijdenis (NGB). De Schrift is haar eigen uitlegster. De kerkorde staat, volgens de geïnterviewden, dit moderne denken niet in de weg maar biedt daar juist ruimte voor. “De kerkorde bevestigt de toegenomen individualisering in de kerk. Om al dat soort redenen kunnen wij volgend jaar niet mee met de fusie.” Volgens de kerngroep dendert de trein met de nieuw te vormen Nederlandse Gereformeerde Kerken gewoon door en wordt er alleen nog marginaal aan de kerkorde gesleuteld. Als bezwaar maken geen nut heeft, waarom dat toch een kerngroep? “Wat ons als kerngroep nu te doen staat, is onze broeders en zusters in de GKV bewust te maken van wat er in en met hun kerk gebeurt en hen te waarschuwen voor de ontwikkelingen. (…) We heffen als het ware een banier op, en roepen tegen allen die net als wij verontrust zijn over de koers van ons kerkverband en over de komende fusie: “Verzamelen!” Om ons zo met elkaar te verbinden en om hierin samen verder op te trekken.” Pel voert daarbij aan dat de fase van advisering voorbij is, ‘nu het gezag van de Schrift zelf in het geding komt’. De bezinningsgroep wil vanaf heden meer kerkelijke richting gaan wijzen. Mogelijk door verbinding te zoeken met de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) en De Gereformeerde Kerken (DGK). Pel en Room zien de mensen in deze kerken als broeders en zusters ‘geënt op dezelfde historische wortels’. Maar ook willen ze open gesprekken voeren met de Hersteld Hervormde Kerk (HHK). De aanstaande fusie raakt de predikant en de kerkrechtjurist ook persoonlijk. Pel: “Maar het meest pijnlijke is dat het in de GKV niet meer veilig is en dat je tot deze keuze gedwongen wordt.”10

Het Woord in geding

De Kerngroep Bezinning GKv wil binnenkort een boek uitbrengen onder de titel Het Woord in geding.11 In het boek ‘Het Woord in geding’ worden een serie studies gepresenteerd rondom Schriftgezag en Hermeneutiek gepresenteerd. Volgens de website is er ‘aan deze uitgave (…) met zorg en passie gewerkt. De bijdragen in deze bundel gaan over actuele en wezenlijke zaken rond de uitleg van de Bijbel, die ook ons praktisch geloofsleven direct raken’.12

Veranderingen

De synodeleden van het nieuw te vormen kerkgenootschap Nederlandse Gereformeerde Kerken willen de bezwaarde leden van de GKv ‘vasthouden’. “We moeten er rekening mee houden, ook in onze bewoordingen, dat een aantal mensen veranderingen moeilijk kan meemaken.” Maar ‘we moeten proberen hen vast te houden, want we hebben iedereen nodig’. Een andere afgevaardigde gaf aan de ontwikkeling best wel te kunnen volgen. In het Reformatorisch Dagblad: “In dit licht noemde hij het begrijpelijk dat er nu zorgen bestaan, “omdat bezwaarden denken: Vroeger konden we elkaar in moeilijke situaties altijd nog ergens aan houden. Maar wat als ook dat gaat verdwijnen?”13 Op de synode worden de bezwaarden opgeroepen om ‘gewoon’ mee te doen. De bezwaarden zullen daar vast anders over denken.14 De besloten groepsbespreking liep in ieder geval uit op een groepsgebed voor de synodeleden én de bezwaarden. In het Reformatorisch Dagblad geeft journalist Addy de Jong aan dat er de laatste decennia een ‘een ware revolutie in denken en handelen’ plaatsvond binnen de GKv. “Wat vroeger in andere kerken scherp werd veroordeeld, werd nu in het eigen kerkverband gepropageerd en gepraktiseerd: de vrouw in het ambt, een nieuw denken over schepping en evolutie, een aanvaarding van homoseksualiteit, zoals recent door hoogleraar Ad de Bruijne.”15 Binnen de GKv zijn er, onder de predikanten die openstaan voor homoseksuele relaties, óók predikanten die aangeven te denken dat de nieuwe fusiekerk de Protestantse Kerk in Nederland op het punt van homoseksuele relaties op den duur links zullen inhalen.16  Synodelid Kars Veling is blij dat, met de nieuwe kerkorde, de autogordel wat losser zit. Hij geeft aan blij te zijn dat ‘er in onze kerken meer ruimte is gekomen voor het lezen van de Schrift op een wijze die, dat moeten we in alle eerlijkheid zeggen, wat afwijkt van hoe we dit vroeger deden’. Veling geeft wel aan dat we niet ‘alleen maar blij zijn dat autogordels wat losser zitten, maar ons ook blijven afvragen waar de chauffeur ons heen voert’.17

Studiedag

De Kerngroep Bezinning GKv belegt morgen, zaterdag 19 november 2022, een studiedag op Urk. Hier spreken ds. Jan Wesseling (predikant Veenendaal-West), dr. Bart van Egmond (predikant Capelle aan den IJssel-Noord) en kerkrechtjurist mr. dr. Pieter Pel.18 In het middagprogramma volgt een presentatie van ‘Kerkgroep Bezinning Gkv’. Uit deze presentatie moet duidelijk worden waar de werkgroep voor staat en welke perspectieven ze zien. Ook zal er aandacht zijn voor de nieuwe publicatie ‘Het Woord in geding’.19

Voetnoten

Congres over ‘Bijbel & Wetenschap’ 2022 – 10. dr. Matthew McLain – Mammal-like reptiles: Synapsids and the evolution of mammals, a different view

18 november 2022

Op 22 oktober 2022 organiseerden Fundamentum, Geloofstoerusting en Logos Instituut een congres over ‘Bijbel & Wetenschap’.1 Paleontoloog dr. Matthew McLain gaf een lezing met als titel ‘Mammal-like reptiles: Synapsids and the evolution of mammals, a different view’. Veel zegen bij het kijken en luisteren! Vragen kunnen gesteld worden via het contactformulier: https://oorsprong.info/contact/.

Voetnoten

NBV21 Wetenschapsbijbel met, qua oergeschiedenis, focus op theïstische evolutie en ‘Ancient Near East’-mythologie – Bespreking ‘NBV21 Wetenschapsbijbel’

17 november 2022

“De Bijbel is een oud boek – of eigenlijk een hele verzameling oude boeken – afkomstig uit lang vervlogen antieke culturen. Kan de Bijbel nog wel betekenis hebben voor hedendaagse lezers? Dat is een reële vraag. Toch beantwoorden talloos veel mensen die vraag volmondig met ‘ja’. Want hoeveel er ook verandert in de wereld om ons heen en in de manier waarop we die wereld interpreteren, sommige dingen zijn van alle tijden. Mensen zoeken bijvoorbeeld in alle tijden naar zin en betekenis, naar hun plek in de wereld. En velen vinden daarbij houvast in de Bijbelse boodschap. Bovendien: de God van wie de Bijbel getuigt blijft volgens diezelfde Bijbel door alle eeuwen heen dezelfde [sic], trouw aan zichzelf [sic] en zijn [sic] schepping.”1

Zo begint de inleiding van de zogenoemde NBV21 Wetenschapsbijbel. Overigens zou ik persoonlijk de volgorde omdraaien. Eerst God en Zijn Woord en dan pas de betekenisverlening door mensen. God en Zijn Woord blijven door de eeuwen heen onveranderlijk, wij mensen zijn zo veranderlijk als het weer. Maar de toon is gezet: de Bijbel is waardevol, ook in deze door Verlichting en Romantiek gestempelde tijd.2

Zucht

Toen deze NBV21 Wetenschapsbijbel aangekondigd werd moest ik toch wel even slikken. Ik dacht: is dit de zoveelste strategische zet van mensen die neigen naar theïstische evolutie? Niet dat alle auteurs van de bijdragen neigen naar theïstische evolutie, maar wel dat de meeste bijdragen die raakvlakken hebben met onze vroegste geschiedenis geschreven zijn door theïstisch evolutionisten, of door geleerden die in ieder geval geen moeite hebben met Universele Gemeenschappelijke Afstamming of die op z’n minst afwijzend staan tegenover het klassieke scheppingsgeloof.3 Ik kreeg van enkele medecreationisten de vraag wat wij vanuit het klassieke scheppingsgeloof tegenover deze NBV21 Wetenschapsbijbel (gaan) zetten.4 De beantwoording van deze vraag is niet zo moeilijk: niets, want er is al heel veel. In ieder geval de (bevindelijk-)gereformeerden onder deze creationisten hebben al eeuwen voorsprong. Eén van de bekendste Bijbel met kanttekeningen waarin het klassieke scheppingsgeloof wordt voorgestaan, is de Kanttekeningen bij de Statenvertaling die in 1637 verschenen. Deze kanttekeningen waren zo grondig dat er zelfs een Engelse (1657), Duitse (1665) en Franse (1669) vertaling van werd gemaakt.5 Een meer recente uitgave is de Bijbel met Uitleg die in 2015 verscheen.6 In deze Bijbel met Uitleg zien we een uitleg die volledig aansluit bij het klassieke scheppingsgeloof.7 De Bijbel met Uitleg wordt in veel reformatorische gezinnen gebruikt en ik weet van diverse mensen met een hervormde of evangelische inslag dat ze deze Bijbel met Uitleg ook waarderen. In dat opzicht lopen theïstisch evolutionisten in Nederland erg achter in het samenstellen van een Bijbel met kanttekeningen. Maar sinds dit jaar bestaat er nu dus een NBV21 Wetenschapsbijbel waarbinnen, als het gaat om onze vroegste geschiedenis, vooral de focus ligt op theïstisch evolutionisme en Ancient Near East-mythologie.

Theïstisch evolutionistische oorsprongslijn met focus op Ancient Near East-mythologie

Dat de bijdragen die raakvlakken hebben met de natuurwetenschappen een theïstische evolutionistische insteek zouden krijgen, lag in de lijn der verwachting. Systematisch theoloog prof. dr. Gijsbert van den Brink, die overigens sympathiek is in omgang, was één van de kartrekkers van de NBV21 Wetenschapsbijbel. Deze geleerde is een van de meest productieve verdedigers van het theïstische evolutionisme in Nederland en gaat erg strategisch te werk. Prof. dr. Van den Brink was betrokken bij de opleving van Intelligent Design (ID) in Nederland (zo rond 2005). Nadat de meeste betrokkenen bij deze ID-beweging verschoven waren richting theïstische evolutie verschenen er vanaf het Darwinjaar 2009 verschillende boeken vóór deze TE-visie.8 Bijvoorbeeld Gevormd uit Sterrenstof van bioloog dr. René Fransen.9 Veel ophef veroorzaakte10 het kinderboek Het geheime logboek van topnerd Tycho in 2015.11 In 2017 (op mijn verjaardag nota bene) verscheen het boek En de aarde bracht voort.12 Dit boek kan gezien worden als een in-depth verdediging van de theologische kant van het theïstische evolutionisme.13 Het boek van prof. dr. Van den Brink werd opgevolgd door een boek dat in 2019 verscheen onder de titel En God zag dat het goed was.14 Een vijf-en-twintigtal geleerden bespraken in dat boek de consequenties van het (theïstische) evolutionisme voor het christelijk geloof. Veruit de meeste auteurs zagen en hebben geen probleem met Universele Gemeenschappelijke Afstamming. In 2020 kwam met Oer een lekenversie op de markt van het theïstisch evolutionistische gedachtengoed.15 Dit boek werd maar liefst meer dan 10.000 keer verkocht.16 Het stopte daarmee niet! In 2021 werd er door prof. dr. Gijsbert van den Brink een serie bijbelstudies over geloof en wetenschap uitgegeven onder de titel Onderzoek alle dingen.17 Nu dus de NBV21 Wetenschapsbijbel waar inzake onze vroegste geschiedenis door dr. Van den Brink c.s. vooral het theïstische evolutionistische gedachtengoed wordt gepropageerd. We zien dat nu voor vrijwel elk intellectueel niveau en leeftijdsniveau theïstisch evolutionistisch materiaal beschikbaar is. Alleen verstandelijk gehandicapten of zwak begaafden, peuters, kleuters en leerlingen van de middenbouw in het basisonderwijs nog geen theïstisch evolutionistisch materiaal hebben. Maar mogelijk zijn daar ook plannen voor. Dat is, toegegeven, zeer strategisch!

In de NBV21 Wetenschapsbijbel staan ook bijdragen van oudtestamenticus prof. dr. Koert van Bekkum die raakvlakken hebben met Genesis. Dr. Van Bekkum, eveneens een sympathieke man in omgang, is voorzichtig richting het theïstische evolutionisme en ziet daar ook de nodige problemen in. Helaas voert hij in de NBV21 Wetenschapsbijbel óók geen warm pleidooi voor het klassieke scheppingsgeloof. De toelichting bij Genesis van zijn hand is kort maar kent mooie accenten.18 Als het gaat om onze vroegste geschiedenis dan zijn er vier bijdragen van zijn hand: Genealogie en familie, Kosmologie, Scheppingsdagen en Zondvloed. In de andere bijdragen staan uiteraard ook verwijzingen.19 Hoewel dr. Van Bekkum het een en ander voorzichtig wil verwoorden, zien we toch dat de ‘Ancient Near East’-mythologie sterke invloed heeft op zijn Genesisuitleg. Bij de bespreking van de zondvloedgeschiedenis richt hij zich bijvoorbeeld slechts op de Mesopotamische zondvloedmythen. En hoewel we erg voorzichtig moeten zijn met het klakkeloos, zonder diepgaand onderzoek, overnemen van wereldwijde vloedmythen is dat toch wel wat selectief.20 Het past wel in een trend die al meer dan anderhalve eeuw waarneembaar is onder verschillende oudtestamentici. Een trend waarbij Genesis dan (zij het soms aarzelend) gelezen wordt door de bril van de oermythen die in Mesopotamië circuleren. Dr. Van Bekkum zegt in zijn bijdrage Scheppingsdagen mooie dingen over de scheppingsgeschiedenis in Genesis 1 e.v., maar gaat daarbij kort-door-de-bocht als hij schrijft: “Maar uit dit Bijbelgedeelte concluderen dat hier zes historische dagen worden beschreven, gaat voorbij aan het kunstproza en de ordenende rol van het ‘zes plus één’.” Hier gaat dr. Van Bekkum voorbij aan het feit dat ‘het kunstproza en de ordenende rol van het ‘zes plus één’’ samen kan gaan met het zien van de scheppingsdagen als historische dagen. In kerken waar uitgegaan wordt van het klassieke scheppingsgeloof bestaan deze feiten naast elkaar.21 Hier creëert dr. Van Bekkum dus een vals dilemma en wordt kunstproza tegenover historiciteit gezet. We hoeven dit gelukkig niet tegen elkaar uit te spelen, maar kunnen het als complementair zien. De tekst krijgt hierdoor nóg meer waarde. Het gaat in Genesis namelijk niet alléén om geschiedenis, maar het gaat óók om geschiedenis. Dat een Bijbeltekst meerdere betekenissen en invalshoeken heeft werd al verdedigd door diverse kerkvaders, we noemen dat ook wel de meervoudige Schriftzin.22

Beproeft alle dingen

De bovenstaande kritiek wil niet zeggen dat er alleen maar theïstisch evolutionisten, of in ieder geval mensen die niet afwijzend staan tegenover Universele Gemeenschappelijke Afstamming, meegewerkt hebben aan de NBV21 Wetenschapsbijbel. Het wil ook niet zeggen dat alle bijdragen in deze NBV21 Wetenschapsbijbel waardeloos zijn. Dat is geenszins het geval! Van verschillende auteurs weet ik dat zij afwijzend staan richting het theïstisch evolutionistische gedachtengoed óf dat zij er op zijn minst stevig gefundeerde vragen bij hebben. Het zijn overigens niet alleen de bijdragen rondom onze vroegste geschiedenis waar ik mij niet zo goed in kan vinden. De manier van Bijbellezen in het stuk van dr. Marco Derks over Homoseksualiteit komt mij wel héél cultuurgebonden over en komt soms wat ‘cherry picking’ en als prekende voor eigen parochie.23 Maar gelukkig is de NBV21 Wetenschapsbijbel niet helemaal kommer en kwel. De bijdrage van prof. dr. Johan Graafland over het Jubeljaar is prachtig! Ook de bijdragen van bijvoorbeeld dr. Raymond Hausoul (Dieren en de Bijbel), prof. dr. ir. Henk Jochemsen (Het beginnend menselijk leven), dr. Emanuel Rutten (Beargumenteren dat God bestaat: kan dat?), dr. Arie Versluis (De ban) en prof. dr. René van Woudenberg (Toeval) zijn mooi opgezet. Zo zijn er nog meer bijdragen te noemen, om over de toelichtingen nog maar te zwijgen. Dat maakt het gebruik van de NBV21 Wetenschapsbijbel ook nuttig! Er zijn tientallen bijdragen en toelichtingen waar wat van te zeggen is. We hopen, als de Heere leven en gezondheid geeft, dit later meer in-depth te kunnen doen in een veelluik over deze Bijbel met kanttekeningen.

Literatuurlijst en registers

Wat de NBV21 Wetenschapsbijbel ook waardevol maakt is het register op onderwerp en de literatuurlijst. Verder wordt heel helder en duidelijk aangegeven wélke auteur wát geschreven heeft. De auteurslijst bevat voor mij veel bekende namen (zoals prof. dr. Cees Dekker), maar ook tot nu toe onbekende namen (zoals dr. Marco Derks). Het hoofdstuk ‘Studie- en werkmateriaal’ maakt van de NBV21 Wetenschapsbijbel ook een studiebijbel. De vragen bij ‘Bijbel en (natuur)wetenschap’ zijn met de focus op theïstisch evolutionisme en Ancient Near East-mythologie soms wat sturend. De literatuurlijst bij ‘Bijbel en (natuur)wetenschap’ bestaat helaas hoofdzakelijk uit theïstisch evolutionistisch materiaal (zoals bijvoorbeeld de boeken van dr. Rolie Barth24, prof. dr. Gijsbert van den Brink 25, dr. René Fransen26 en dr. Henk Geertsema27). Blij verrast was ik om toch nog twee boeken te ontwaren die uitgaan van het klassieke scheppingsgeloof. Het betreft het boek van dr. Hans Madueme et al. met als titel Adam, the Fall, and Original Sin28 en het boek van prof. dr. Mart-Jan Paul met als titel Oorspronkelijk.29 Het is goed dat de lezers ook van deze boeken kennisnemen. Om de leemte wat op te vullen wil ik graag van de gelegenheid gebruik maken om nog drie boeken toe te voegen:

  • Dam, C. van, 2021, In the Beginning. Listening to Genesis 1 and 2 (Grand Rapids: Reformation Heritage Books).30
  • Klingbeil, G.A. (ed.), 2015, The Genesis Creation Account and Its Reverberations in the Old Testament (Berrien Springs: Andrews University Press).31
  • VanDoodewaard, W., 2015, The Quest for the Historical Adam. Genesis, Hermeneutics, and Human Origins (Grand Rapids: Reformation Heritage Books).32

Deze registers en literatuurlijsten maken de NBV21 Wetenschapsbijbel gebruikersvriendelijk.

Ten slotte

De NBV21 Wetenschapsbijbel zie ik als volgende strategische zet van de theïstisch evolutionistische groep rond prof. dr. Gijsbert van den Brink. Zelf heb ik de voorkeur voor het gebruik van de Statenvertaling (met kanttekeningen) boven de NBV21. Dat heeft ermee te maken dat de kanttekeningen meer de geest van de (Nadere) Reformatie laten doorademen. Desalniettemin zijn veel bijdragen in deze NBV21 Wetenschapsbijbel de moeite van het lezen waard. De toelichtingen en bijlagen van deze NBV21 Wetenschapsbijbel zijn met een kritische bril goed te lezen en geven op bepaalde punten ook inzicht in de tekst en de cultuur waarin de bijbelboeken ontstonden. Daarom geldt hier: “Beproeft alle dingen; behoudt het goede” (1 Thessalonicensen 5:21, SV) . We hopen daarom de komende tijd, als de Heere leven en gezondheid geeft, een flink aantal diepteboringen te doen in deze NBV21 Wetenschapsbijbel.

Voetnoten

Geblokkeerd door theoloog dr. Marco Derks

17 november 2022

Als sinds deze website bestaat heb ik het standpunt verdedigd dat homoseksuele praxis zondig is. Mensen met homoseksuele gevoelens moeten we echter niet verstoten, maar in liefde omringen. Als voorbeeld heb ik verschillende keren Johannes 8 genomen. Waar de Heere Jezus enerzijds de mensen die veroordelen beschaamd gemaakt heeft, maar anderzijds ook gewaarschuwd heeft voor doorwandelen op het pad van de zonde.1 Het waarschuwen daartegen is dus geen liefdeloos en zelfverheffend gebeuren. “Want zij2 hebben allen gezondigd, en derven de heerlijkheid Gods;” (Rom. 3:23, SV).

Dat dit standpunt niet in dank afgenomen wordt en leidt tot uitsluiting daar kwam ik laatst achter. Wat was het geval? Onlangs verscheen de zogenoemde NBV21 Wetenschapsbijbel. Het gaat om een soort Bijbel met kanttekeningen en uitgebreidere artikelen als bijlage. Deze kanttekeningen en bijlagen werden geschreven door een zestigtal wetenschappers. Een van de redacteuren, dr. Koert van Bekkum, deelde via het sociale medium Twitter de lijst met auteurs. Graag wilde ik meer weten over de auteurs en hun achtergronden. Door het ‘taggen’ van de auteurs door Van Bekkum kon ik veel informatie vinden. Ik klikte ook op de verwijzing naar theoloog dr. M. (Marco) Derks.3 Dr. Derks is coördinator van de Nederlandse Onderzoeksschool voor Theologie en Religie (NOSTER). NOSTER werkt samen met verschillende Nederlandstalige universiteiten. Op NARCIS is te lezen dat de geleerde expert is in Augustijnse studies, christelijke ethiek, pastorale theologie, queertheologie, radicale theologie en religie en secularisme.4 Helaas kwam ik via Twitter niet ver, want Derks heeft mij geblokkeerd.5 Waarom? Dat weet ik niet! Er staat geen opgaaf van reden bij, al heb ik wel een vermoeden. Ik heb, bij mijn weten, nooit een Twitter-conversatie gehad met dr. Derks. Maar ziende op zijn bijdrage in de zogenoemde NBV21 Wetenschapsbijbel (die gaat over Homoseksualiteit) en zijn expertise in de christelijke ethiek en queertheologie denk ik dat dit komt door mijn standpunt in het genderdebat en mijn visie op homoseksuele praxis.6 Blokkeren zonder ooit iemand gesproken te hebben is wel erg radicaal, het is ook jammer want had veel vragen naar aanleiding van zijn bijdrage Homoseksualiteit in de NBV21 Wetenschapsbijbel. Een gesprek daarover blijkt nu, in ieder geval via Twitter, onmogelijk!

Voetnoten

Augustinus wijst de mens zijn plaats als schepsel

17 november 2022

„God wil dat aan zijn gerechtigheid wordt voldaan.” Is zo’n zin niet typisch voor de traditie van Anselmus en Calvijn, waarin sterk in juridische termen gedacht wordt over de relatie God-mens. Zou dat nu niet anders moeten?

Het denken over de relatie tussen God en mens in rechtstermen is stevig verankerd in de theologie van de Vroege kerk. Hiermee richtte de kerk zich tegen de gnostiek. Dit kan inzichtelijk worden gemaakt aan de hand van Augustinus’ discussie met de manicheeërs, een gnostische sekte waar hij zelf een lange tijd bij hoorde.

Volgens de manicheeërs zijn goed en kwaad twee substanties die eeuwig tegenover elkaar staan. Onze wereld is ontstaan doordat de kwade natuur tegen de goede god in opstand kwam. De stoffelijke wereld zoals wij die kennen, is kwaad, maar in alles zitten stukjes van god opgesloten. Dat geldt ook van de mens. Zijn ziel is een deel van god dat gevangen zit in een lichaam dat zelf hoort bij de kwade natuur. En in hem strijden die twee naturen steeds om de voorrang. De mens is ten diepste goddelijk, maar lijdt voortdurend onder de slechte invloed van externe krachten.

Augustinus ziet, op grond van de Bijbel, God als de almachtige Schepper en de wereld en de mens als zijn schepselen. De wereld is niet het product van een kosmische strijd tussen twee machten, maar het maaksel van de goede Schepper. Deze Schepper regeert zijn schepselen volgens zijn wet. Zijn schepselen zijn geroepen Gods wet te gehoorzamen. De zon, de maan, de planten en de dieren doen dat vanzelf; zij functioneren volgens hun aard. Maar mensen en engelen schiep God met een vrije wil. Zij moesten er bewust voor kiezen om God te gehoorzamen. God zou gehoorzaamheid belonen en ongehoorzaamheid straffen. Augustinus ziet de schepping als een rechtsstaat, die onderhouden en geregeerd wordt door een rechtvaardige én genadige koning.

Tegenover de manicheeërs benadrukt Augustinus dat het kwaad geen substantie is, evenmin iets buiten de mens dat hem overkomt. Het is allereerst de keuze van de mens zelf om zijn Schepper ongehoorzaam te zijn.

Het kwaad is allereerst zonde. Omdat God rechtvaardig is en rechtvaardig handelt, reageert hij op de zonde door die te straffen. Die straf bestaat in de ”corruptie” van de menselijke natuur naar ziel en lichaam. Door de zonde van Adam is geen mens meer in staat om het goede te willen en te doen, en bovendien krijgt hij een sterfelijk lichaam. Zijn lichaam gehoorzaamt niet meer aan zijn ziel. Omdat zijn ziel zijn meester (God) ongehoorzaam was, wordt nu de knecht van de ziel (het lichaam) diens meester ongehoorzaam.

Verlossing

Wat leren we voor vandaag van het verschil tussen Augustinus’ visie op het kwaad en die van de manicheeërs? Het manichese mensbeeld is vooral tragisch. De mens is zelf ten diepste goddelijk, maar zijn goddelijke kern wordt onderdrukt door machten van buiten. Die onderdrukking is het kwaad in zijn leven. Verlossing is dat de mens bevrijd wordt van die macht. Zolang die macht zijn innerlijke kern in de weg staat, kan hij zich niet ontplooien.

Bij Augustinus is het kwade allereerst zonde. Een daad van de mens tegenover God, waardoor hij Gods straf over zijn leven afgeroepen heeft. Verlossing betekent vooral dat de mens weer in de rechte verhouding tot God komt te staan, en daardoor van Gods straf wordt bevrijd.

Mijn indruk is dat christenen vandaag veel kunnen hebben aan Augustinus’ anti-manichese theologie. Onze cultuur wordt ook gekenmerkt door een grote verering van de subjectiviteit van de mens. Het innerlijk krijgt haast een goddelijke status, net zoals de ziel in de gnostiek. Je bent pas echt vrij als je uiting kunt geven aan je eigen ”ik”. Externe krachten die dat in de weg staan, zijn daarmee automatisch kwaad.

Christenen krijgen van deze kijk op de mens gemakkelijk een tik mee, juist omdat zowel het manicheïsme als het moderne liberalisme aansluiten bij de oerzonde van de mens: zich gelijk stellen met God. God wordt de grote bevestiger van ons eigen ”ik”. Of God ligt in elk geval in het verlengde van onze goede bedoelingen. Het onderscheid tussen God en ons verdwijnt in feite. Woorden als wet en gehoorzaamheid worden irritant, omdat ze eraan herinneren dat je als mens onder God staat en Hij geen verlengstuk van ons is (of wij van Hem).

Evangelie

De polemiek van Augustinus tegen de manicheeërs herinnert ons eraan dat de mens onder God staat en geschapen is in een rechtsrelatie tot Hem. Ook de leer van de verlossing staat in dat kader. Dat is geen uitvinding van Anselmus of Calvijn, maar behoort tot de antignostische erfenis van de kerkvaders. God de Schepper heeft recht op onze liefde en gehoorzaamheid, en wij zijn verplicht Hem die te geven, om te kunnen leven. En het Evangelie is nu dat Hij zelf de gerechtigheid aan ons geeft die Hij van ons eist.

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Egmond, B. van, 2019, Augustinus wijst de mens zijn plaats als schepsel, Reformatorisch Dagblad 49 (196): 26-27 (artikel).

Op weg naar de maan en verder – Lancering Artemis 1 van NASA

16 november 2022

Vandaag, woensdag 16 november 2022, is een belangrijke stap genomen in de Artemis-1-missie van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. NASA wil uiteindelijk met de Artemis-missies weer mensen naar de maan brengen. De laatste bemande vlucht naar de maan was in 1972 (Apollo 17). In 2019 werd het Artemis-programma gestart. Na veel opstartproblemen de afgelopen maanden kan er, met de lancering van de raket, nu eindelijk een begin gemaakt worden aan de uitvoering van het programma. Het gaat met Artemis 1 om een onbemande vlucht die zo’n 26 dagen zal duren. Het doel van de missie is om het Space Launch System (SLS) en de Orion Ruimtecapsule te testen. De vlucht gaat om de maan heen en dan weer terug.1 Met Artemis 3 wil NASA mensen op de maan zetten, dit zal op z’n vroegst in 2025 gebeuren. Met dank aan NASA en het YouTube-kanaal VideosfromSpace voor het delen van deze video.

Voetnoten

Congres over ‘Bijbel & Wetenschap’ 2022 – 9. dr. Todd Wood – A creationist biosystematic method: The current status of baraminology

16 november 2022

Op 22 oktober 2022 organiseerden Fundamentum, Geloofstoerusting en Logos Instituut een congres over ‘Bijbel & Wetenschap’.1 Bioloog en biochemicus dr. Todd Wood gaf een lezing met als titel ‘A creationist biosystematic method: The current status of baraminology’. Veel zegen bij het kijken en luisteren! Vragen kunnen gesteld worden via het contactformulier: https://oorsprong.info/contact/.

Voetnoten

Heel de Bijbel had voor Luther onfeilbaar gezag

15 november 2022

Wie zich op Luther wil beroepen om de moderne Schriftkritiek te legitimeren, behandelt de reformator niet fair. Voor de Bijbel dient men te buigen en alle bezwaren van het verstand te laten varen, luidde zijn visie.

Het artikel met als kop ”Het gevaar van Luthers stoerheid” van dr. C. P. de Boer (RD 29-10) riep bij mij vragen op. Allereerst de vraag of Luther met zijn ”was Christum treibt” een heldenstatus wilde creëren? De kop lijkt op het eerste gezicht die indruk te willen wekken. Luthers uitspraak „Wij voeren Christus aan tegen de Schrift” komt flink, sterk en onverschrokken over. Zo suggereren sommigen ook dat Luther op de Rijksdag van Worms bewust een publieke stunt wilde uithalen met zijn „Hier sta ik, ik kan niet anders”, enzovoorts.

Wilde Luther stoer doen, shockeren, met zijn bewering dat elke Bijbeltekst waarin hij Christus niet vond voor hem van minder waarde was dan de woorden waarin Hij helder straalt? Dr. De Boer zelf zegt dat niet met zoveel woorden. Hij schrijft alleen dat het „vandaag stoer klinkt”! Ja, maar voor wie? Bedoelt hij de theologen van gereformeerde origine die op de hermeneutiek van de confessie zijn uitgekeken? Wordt Luther nu de vaandeldrager van nieuwe hermeneutische inzichten? Ja, dat is inderdaad riskant. Voor henzelf en voor de gemeenten die zij dienen. Het slot van het artikel lijkt die kant op te gaan.

Ik veronderstel dat dr. De Boer wil zeggen dat hedendaagse exegeten en hermeneuten van reformatorische origine Luther goed denken te kunnen gebruiken als baanbreker om ruimte te maken voor vernieuwende inzichten, in de trant van: ”Kijk maar, Luther slikte ook niet alles wat hem in de Bijbel voorgeschoteld werd. Hij had de moed om Christus zo nodig tegen de Schrift uit te spelen.”

Vrolijke ruil

Zij die Luthers werk als vrijbrief voor moderne Bijbeluitleg denken te kunnen gebruiken, moeten wel eerst bedenken wat de reformator bewoog om uitspraken te doen als: „Wij voeren Christus aan tegen de Schrift.” Het ging Luther om het Evangelie van de vergeving van de zonden. De rechtvaardiging van de zondaar. Dat was voor hem de kern van heel de Bijbel. Hét Woord van God is de belofte van onvoorwaardelijke vrijspraak van de zondaar die door de genade van het geloof Christus aangrijpt en zodoende bevrijd wordt van schuld en eeuwige straffen. De zondaar geeft zijn zonden aan Christus en krijgt Zijn gerechtigheid ervoor terug. Ja, de ”vrolijke ruil” noemde Luther dat.

Door die persoonlijke ontdekking was Luther inderdaad zo vrolijk, dat hij in heel de Bijbel die ruil terug wilde vinden. Dit Evangelie was voor hem hét Woord van zijn God. En zij die dat hebben ervaren, weten wat hij bedoelt.

Geen heilige

Dat Luther soms onbehoorlijk kon doorslaan, is alom bekend. Zijn onstuimige boekje ”Von den Juden und ihren Lügen” zou niet voor de Nobelprijs voor de vrede in aanmerking komen. Luther zelf zou overigens geen moete hebben gehad met mensen die hem niet als een heilige en perfecte gelovige en exegeet vereren. Van Lutherverering was hij niet gediend: „Christus is heilig, ik niet.” En wij vergeven hem zijn tirade tegen Jakobus, die ons volgens Luther in zijn brief te veel werk en te weinig genade en geloof laat lezen. In zijn latere werk matigde hij trouwens zijn kritiek op Jakobus.

Voorkeuren

Eén ding is zeker: Luthers moeite met bepaalde passages in de Bijbel betreft niet de geloofwaardigheid van de Bijbel zelf. De Duitse theoloog Paul Althaus, die persoonlijk de historische kritiek op de Bijbel accepteert, heeft dat in zijn belangrijke boek ”Die Theologie Martin Luthers” duidelijk gemaakt. Luther speurde in de Schrift naar zijn lieve Jezus Christus, maar vond Hem niet altijd zo gauw als hij verlangde. „Nur da, wo Luther Verdunkelung des Evangeliums in der Schrift findet, bestreitet er den Charakter als Wort Gottes”, aldus Althaus. Maar dat de Bijbel als geheel het betrouwbare Woord van God is, daar twijfelde hij niet aan: „Das Wort sollen Sie stehen lassen!”

Luther doolde als een speurhond over Gods wegen in de Bijbel om de reuk van Christus en Zijn genade te ervaren. Hij had voorkeuren, jazeker. De Bijbel bevatte voor zíjn beleving niet op elke plaats even veel karaat goud. Maar ondanks zijn voorkeur voor het Evangelie van Johannes en vooral voor de brief van Paulus aan de Romeinen bestreed hij niet het gezag van de Bijbel als geheel.

Althaus onderstreept dat in zijn boek over Luthers visie op de Schrift. De Schrift is voor hem boven alles het door de Heilige Geest opgestelde Boek en als zodanig van onfeilbaar gezag. Voor dat Boek dient men te buigen en alle protesten en bezwaren van het verstand te laten varen.

Tijdgeest

Luther is geen baanbreker voor de 18e-eeuwse Verlichting, die de Bijbel, met zijn ”onbegrijpelijke” teksten over wonderen, verzoening, opstanding, verkiezing en voleinding, de oorlog verklaarde. En wat er verder volgde. Nee, Luther is zeker geen vader van de historisch-kritische hermeneutiek. Zijn heel persoonlijke christocentrische benadering van Bijbelteksten is van een radicaal ander gehalte dan het loslaten van de onstabiele tijdgeest op Gods openbaring in de Bijbel.

Bij Luther vindt het omgekeerde plaats. Hij gaat juist heel flink en onverschrokken met de Bijbel op de tijdgeest af en laat er niets van heel. Want het is een geest die de eigen vroomheid boven Christus verkiest. De tijdgeest heeft geen verstand van de ”vrolijke ruil”. Toen niet en nu ook niet.

Moderne exegeten en hermeneuten willen Luther voor hun karretje spannen, maar Luther leent zich daar niet voor. Hij trekt dat niet, om zo te zeggen. Moderne exegeten zijn Luthers vrienden juist niet, omdat zij, anders dan de reformator uit Wittenberg, de confrontatie ontlopen. Zij trekken Christus steeds weer de modieuze kleren van hun eigen tijd aan en maken van Hem een herkenbare en acceptabele moraalridder. De eindeloze aanpassingen aan de smaak van het publiek getuigen niet van moed. Ze bieden ook geen uitkomst. Het gevolg is de ontkerstening van Christus en daar moet je bij Luther niet mee aankomen.

Wie met een beroep op Luthers vermeende stoerheid uitdraagt dat actuele filosofische en psychologische inzichten in de hermeneutiek de dienst moeten gaan uitmaken, moet Luther met rust laten. Die tapte echt uit een ander vaatje.

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Meij, L.W. van der, 2022, Heel de Bijbel had voor Luther onfeilbaar gezag, Reformatorisch Dagblad 52 (189): 38-39 (artikel).

Bericht navigatie

← Oudere berichten Nieuwere berichten →

Archieven