De Osenvorenreeks, te vinden in de studiezaal van Historische Kring Kesteren en omstreken (HKKO), bevat een schat aan informatie voor genealogisch onderzoek. Hieronder wordt protocol 912 weergegeven uit dit Rechterlijk Archief Nederbetuwe. Deze uitgebreide akte gaat over het nalatenschap van Petronella Peters van Roothuijsen, de vrouw van Adriaen van Meerten en na zijn overlijden de vrouw van Cornelis (Dirckse) van der Sant.¹

De volledige transcriptie van dit protocol luidt:

”Copia. Aangesien Petronella Peters van Roothuijsen stervende heeft naargelaten een dochter genaemt Anneke van Merten, bij haar zaliger eerste man Adriaan van Merten wettelijk geprocreërt en bij haar twede of laatste man Cornelis Dirckse van de Sand dese vijff alsnoch onmundige kinderen genaemt Maria, Jantje, Peter, Dirck en Hadewig van de Sand, der voorschreven ses kinderen moederlijcke successie tot datum door haar gemelte schoonvader in gemeenschap gepossideert en onverdeijt genoten zijnde, soo is ’t tot voorkomingh van confusie en misverstand, dat dit volgende magescheijdt tusschen parthijen de meergemelte kinderen met haare wettige onderschreven momboiren geassisteert staat opgericht ende geslooten, te weten dat voorseijde schoonvader ende vader Van de Sand voor hem ende zijnen erven erffelijck sal behouden de samentlijcke boedels goederen, soo gerede als ongereede mitsgaders alle actiën, crediten en effecten geener exempt met alle desselfs lasten en schulden soo reeel als personeel mits bij Van de Sand verobligeert blijft eens aan de voorschreven kinderen te betalen eeen voor haar moederlijcke portie uijt te keeren de somma gelde van vierhondert carolusgulden daarvan aan Anneken van Merten sijn stiefdochter haar sesdepart, terstond off bij vertreck de interesse van haar quota tegens vijf ten hondert en dat ter tijd en wijlen ’t selve sal worden opgeëijscht, jaarlijcx te betalen, en de overige vijf deelen sijn voornoemde vijff onmundigen compterende, soo haast het jonghste daarvan haar na sijn staats gelegentheijt t’allimenteren, in kost en klederen en andere behoeftigheden t’onderhouden, te doen oeffenen in lesen en schrijven, de dochters daarneffens te doen leren naeijen en breijen, als sulcx een vader toestaat. Indien vader voorschreven inmiddels quam aflijvigh te worden, sullen de voorschreven vijff parten van vierhondert gulden terstond moeten uijtgekeert worden off verrenten jaarlijks als voore, soolange het momboiren sullen goetvinden. Voorts is wel expresselijk geconditioneert indien die voorschreven ses kinderen de genoemde vierhondert gulden niet en wilden genieten, dat zij in sulcken cas in plaatse van dat geld seecker sestehalf hond soo boomgaert als bouwland genaemt Weijmen Land gelegen in den kerspel Ingen ampte Nederbetuwe aan de dijck, ten oosten de erfgenamen van Adriaen Dirckse, suijden item westen Willem van Triest, noorden den Bandijck, van haar zaliger moders zijnde hercompstigh en dat vrij sonder personele en reeele laste welcke keuze bij meerderjarigheijt van ’t jonghste kind sal mogen gedaan worden, bij afsterven van een of meer kinderen, soos al de erffenis keeren na teneur der houwelicxe voorwaarde. Hiermede sullen parthijen deses aangaande gescheijden en gedeijlt zijn, sonder dat d’een tegens d’andere dieswegen eenige praetentie off actie is reserverende, onder verband als na rechten. Tot voldoeninge der kinderen moederlijck versterff in dese vermeld, soo hebben wij Cornelis Dirckse van de Sand en Maria van Merten eghteluijden cum tutore marito dat selvige verhypothequeert en speciaal veronderpand in de voorgemelte sestehalf hond boomgaart en bouwland genaemt Weijmenland in sijn bepalingh voor uijtgedruckt den kerspel van Ingen op Klinckenborgh of Harmoeskamp, ten oosten de gemeijne straat, westen en noorden de Commandurije van Ingen, zuijden Jacob van Merten en dan voorts ons respective personen en goederen geener uijtgesondert, omme bij faute van voldoening deser het defect mitsgaders kosten schade en versuijm, hieromme gedaan en geleden aan de gemelte onderpanden off tot keur van onse vordere goederen soo gerede als ongerede te verhalen. Ons tot dien eijnde submitterende de judicature des Hofs provinciaal van Gelderland, item de pandingh des landrechts van Nederbetuwe en voorts allen andere heeren, Hoven, rechteren ende Gerechten met renuntiatie van alle contrariërende exceptiën, ten oirconde soo zijn hier van twee alleensluijdende instrumenten bij ons Cornelis Dirckse van de Sand en Maria van Merten echteluijden ter eenre en Cornelis Marcelis en Jacob van Merten als momboiren van de vijf kinderen ende Jacob van Merten ter andere zijde beteijckent Ingen den 10e november XVI C en drie ’t negentigh, was onderteeckent: Cornelis Dirckse van de Sand, Maria van Meerten, Cornelis Marcelis, Jacob van Meerten, C.J. v. Homoet, me teste P. v. Westhrenen. Geregistreert den 2e april 1694.

#De ter zijde staande gesubvirguleerde 5½ hondt boomgaert ende bouwland sijn ontslagen door de respective momberen van de onmundigen vermogens acte van den 28e januarij 1696 staande onder het maaghgescheijt ende geteijckent bij Jacob van Meertten, C.J. v. Homoet ende Cornelis Marcelis.#”

Dit is een prachtig stukje tekst en geeft veel inzicht in de gezinssituatie van deze personen.² Adriaen van Meerten was eerst getrouwd met Anneke (Peters) van der Eem. Zij overleed vóór 1674. Adriaen hertrouwde met Petronella (Peters) van Roothuijsen. Hij overleed echter al vrij snel na het hertrouwen vóór 1677. Petronella bleef alleen achter met een dochter (Anneken). Zij hertrouwde met Cornelis Dirckse van der Sant. Met hem kreeg ze vijf kinderen. Toen overleed zij vóór 1693. Cornelis hertrouwde in 1693 met Maria van Meerten. Of Maria ook familie is van Adriaen weet ik (nog) niet. Het nalatenschap van Petronella aan haar kinderen wordt hierboven beschreven en veilig gesteld. Van de kinderen uit het eerste huwelijk van Adriaen lezen we nauwelijks in deze akte. De zullen bij het meerderjarig worden hun deel wel hebben gekregen. We zien wel dat Cornelis Jansen van Homoet betrokken is bij deze akte. Hij was getrouwd met Wilmken van Meerten (het derde kind van Adriaen en Anneke). De in de akte meerdere keren genoemde Jacob van Meerten was een broer van Maria. Of zijn vrouw Hendersken (Peters) van Roothuijsen een zus was van de overleden Petronella weten we (nog) niet maar dat zou heel goed kunnen. Er worden twee stukken land genoemd, deze zijn hierboven en hieronder uitgewerkt.

Voetnoten

1. Bron voor deze belofte: Osenvorenreeks, Nummer A229 (oktober 1997), Protocol van Bezwaar Kerspelen Ingen, Rechterlijk Archief Nederbetuwe, inv. 234, 1660-1738 (4^e deel 1692-1708), blz. 12-13. Te raadplegen in de studiezaal van de HKKO. Bezoektijden zijn hier te vinden: www.hkko.nl.
2. Als de Heere het leven en de gezondheid geeft hoop ik de tekst nog verder te beschrijven en uit te werken.