Ieder moet op seksueel gebied zichzelf kunnen uitvinden, is het heersende ideaal. Daartegenover moet de kerk de deugd van zelfverloochening stellen en helder spreken over Bijbelse waarden rond seksualiteit.

In onze maatschappij wordt de natuurlijke man-vrouwverhouding omgekeerd. Mannen beperken zich niet meer tot wat Bijbels gezien de rol van de man is, en vrouwen niet meer tot die van de vrouw. Het huwelijk is niet langer een levenslang verbond tussen één man en één vrouw. Seksualiteit is losgekoppeld van het huwelijk, en niet meer primair gerelateerd aan voortplanting, maar aan genot. Het biologisch geslacht wordt ook niet meer gezien als bepalend voor het ”werkelijke” geslacht.

De laatste ontwikkeling betekent een nieuwe fase van de seksuele revolutie, die veel verder gaat dan de acceptatie van homoseksualiteit. Men ziet gender steeds meer als iets waarbij er tal van varianten zijn, die bovendien veranderlijk kunnen zijn. Dit leidt tot de opvatting dat kinderen genderneutraal dienen te worden opgevoed en dat de samenleving zich moet instellen op genderneutraliteit, om te voorkomen dat mensen in een keurslijf gedwongen worden. Wanneer mensen niet ”zichzelf” kunnen zijn, zou dat onderdrukkend zijn.

De achtergrond hiervan ligt in het ideaal van zelfverwerkelijking, waar het in onze maatschappij om draait. De samenleving is daarbij zeer individualistisch ingesteld geworden. De theoloog Carl Trueman noemt dat in navolging van de Canadese filosoof Charles Taylor ”expressief individualisme”. Een mens vindt zingeving door gestalte te geven aan de eigen gevoelens en verlangens. Ieder mens moet zijn ”zelf” vinden en uitleven, in plaats van zich conformeren aan een keurslijf dat wordt opgelegd van buiten, door de samenleving, door voorgaande generaties of door religieuze of politieke autoriteiten.

Diametraal op Bijbel

Dit staat diametraal op een Bijbelse visie op ”zelf”, die stelt dat we een boos en zondig hart hebben. Die Bijbelse visie op wat wij met ons ”zelf” aan moeten, is kortweg ”zelfverloochening”. Het is immers Christus Zelf Die ons voorhoudt in Zijn Woord: „Zo wie achter Mij wil komen, die verloochene zichzelven, en neme zijn kruis op en volge Mij” (Markus 8:34b). Die oproep klinkt veelvoudig in Gods Woord.

Vanouds hadden de kerken van de (Nadere) Reformatie veel aandacht voor de christelijke deugden: de Bijbelse deugden van geloof, hoop en liefde met de klassieke van voorzichtigheid, rechtvaardigheid, moed en gematigdheid. In navolging van Calvijn kan zelfverloochening gezien worden als de kern van deze deugden.

Zijn deze deugden in onze opvoeding, ons onderwijs en onze preken niet al te zeer buiten zicht geraakt? Als zelfverloochening de kern is van een heilig leven, geldt dit dan niet bij uitstek voor deze deugd van alle deugden? Het oefenen van kinderen hierin is wezenlijk om staande te kunnen blijven in een maatschappij die alle nadruk legt op zelfexpressie.

Vriendschap

Dat brengt mij op een tweede belangrijk punt: de christelijke gemeente als gemeenschap.

Voor mensen die worstelen met andersgerichte gevoelens is het van groot belang dat ze zich opgenomen mogen weten in de gemeente als gemeenschap. Een belangrijke plaats daarbij is weggelegd voor vriendschap, die ook beoefend hoort te worden als onderdeel van de deugd liefde. In de levensverhalen van mensen met homoseksuele gevoelens zijn vrienden essentieel voor het leven naar Gods Woord. Lees het verslag van Rachel Gilson. Het was een oudere christin die haar in liefde vermaande en ertoe bracht om haar lesbische relatie te verbreken. Dezelfde vriendin hielp haar om de weg terug te vinden toen ze opnieuw in zonden viel.

De relaties in een christelijke gemeente gaan verder dan vriendschap. De relatie die bestaat tussen Gods kinderen is er een van ”broeders en zusters”, zonder dat ze een seksuele dimensie heeft. Zulke relaties hebben mensen die met homoseksuele gevoelens worstelen ook nodig om overeind te blijven en een weg voorwaarts te vinden. Ligt hier geen belangrijke taak voor Gods kinderen in de gemeente?

05Heftige reacties

Bijbels spreken over seksualiteit en identiteit in kerken en op scholen leidt tot grote weerstand en heftige reacties. ”Nashville”, ”Gorinchem” en ”Krimpen aan den IJssel” zijn de sprekende recente voorbeelden. Kerken en scholen reageerden in de afgelopen jaren veelal op twee manieren daarop. Een veel voorkomende reactie is dat er vooral weinig over seksualiteit en identiteit wordt gesproken. Het onderwerp wordt wel eens aangeroerd in een preek of tijdens een catechisatieles, het wordt besproken op school voor zover het aandacht ”moet” krijgen, volgens leerdoelen, maar de aandacht is zo beperkt mogelijk. Wanneer media om reacties vragen, wordt er het zwijgen toe gedaan, om te voorkomen dat men de vingers brandt.

De andere reactie die vaak voorkomt, is dat er vooral heel voorzichtig over wordt gesproken, waarbij er veel aandacht is voor de vraag hoe de boodschap zal overkomen. Veel nadruk wordt op het pastorale gelegd. Het positieve van huwelijk, gezin en seksualiteit binnen het huwelijk wordt sterk benadrukt. Er wordt het nodige gedaan aan voorlichting binnen de school en er wordt hard gewerkt aan een veilig klimaat. En er worden mediatrainingen gevolgd om te voorkomen dat dingen op de verkeerde manier worden gezegd. Bijbelse woorden of uitdrukkingen die gemakkelijk verkeerd kunnen worden verstaan, zoals ”het doden van de zonden”, worden vermeden. Wie voor deze aanpak kiest, pleit vooral voor zorgvuldigheid en wil onnodige commotie voorkomen.

Steen des aanstoots

Inmiddels wordt naar mijn mening zichtbaar dat beide benaderingen niet goed werken. Steeds duidelijker wordt dat het Bijbels denken over deze onderwerpen op zichzelf genomen de steen des aanstoots is, hoe behoedzaam je er ook over spreekt. De brief van ds. Kort die activisten tot actie bewoog, illustreert het. Hij nam het woord homoseksualiteit in zijn brief niet eens in de mond. Hij sprak over allerlei zonden, waaronder zonde „tegen de scheppingsorde.”

Daarom pleit ik ervoor om over dit onderwerp vaker te spreken binnen kerken en scholen, maar ook in de samenleving, en dit in heldere taal te doen, zonder nodeloos kwetsend te zijn, en met een bewogen hart. Onze kinderen hebben behoefte aan een krachtig weerwoord en positief Bijbels onderwijs als het gaat om de plaats van man en vrouw, huwelijk en seksualiteit.

Ook moeten we niet mediaschuw zijn. Laat het dan maar zo zijn dat we af en toe wat onbeholpen uit onze woorden komen. De commotie rond de Nashvilleverklaring had ook iets te maken met het feit dat de samenleving er niet meer aan gewend was dat christenen zich heel expliciet uitspraken.

Tot slot, onze kinderen trekken een slagveld op waar geweldige machten en krachten uit zijn op hun eeuwige ondergang. Hoe bestaat het dat we hen dit strijdperk zo gemakkelijk laten betreden zonder wapenrusting Gods? Onderwijs kinderen daarom in de geboden Gods. Leer hen deugdzaam te leven. Bid dat God hen genade schenkt. Breng ze tot Christus. Leer hen zichzelf te verloochenen, hun kruis op te nemen en Hem na te volgen.

Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Tang, L. van der, 2021, Stel deugd van zelfverloochening tegenover genderrevolutie, Reformatorisch Dagblad 51 (66): 22-23 (artikel).