Bijzonderheden uit de kerk van Lienden – Sarcofaagdeksels en Van Meertens
In het augustusnummer van De Baron verscheen een lezenswaardig artikel over enkele bijzonderheden in de kerk van Lienden. Het artikel is geschreven door Joke Honders. De aanleiding van het schrijven zijn de zogenoemde ‘altaarstenen’ die in de huidige toreningang staan. Deze waren onder de houten vloer vandaan gekomen bij de restauratie van de kerk in 1978-1980. In de beeldbank van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed zijn foto’s van deze restauratie terug te vinden.1
Sarcofagen
Honders meent dat een van de stenen geen ‘altaarsteen’ is, maar een deksel van een sarcofaag. Deze steen heeft zelfs een schuine rand. Er is tijdens de restauratie ook een duidelijke sarcofaagdeksel gevonden (zie het plaatje hierboven). Honders geeft aan dat dit een bijzondere vondst is: “Dat is op zich wel bijzonder, want die komen in Nederland niet zoveel voor en werden alleen voor heel rijke families gebruikt. Dit soort stenen lijkkisten werden van begin 11e tot begin 13e eeuw in ons land gebruikt. In die tijd was het soms gebruikelijk dat rijke mensen in een stenen kist werden begraven.” Zo stenen lijkkist wordt een sarcofaag genoemd. Wie er onder begraven heeft gelegen is onbekend. Honders vraagt zich af of het mogelijk een telg uit het geslacht ‘Van Lynden’ is. Of is deze deksel afkomstig van een begraven telg uit het geslacht ‘Van Meerten’? Waar de sarcofaagdeksel nu gebleven is, dat is ondertekende niet bekend. De deksel zou anders in detail onderzocht en mogelijk ook gedateerd kunnen worden.
Van Meerten
De auteur van het artikel gaat nog verder in op de andere ‘altaarsteen’ en schrijft over een muurnis tussen de consistoriekamer en het schip. Dat laten we hier rusten. Honders schrijft verder over altaren in de kerk van Lienden. Zo was er sprake van een altaar van het Heilige Kruis ‘in de parochiekerk van Lienden’. Hierbij hoorde ook een vicarie, ‘een afgezonderd vermogen, waarvan de opbrengst bestemd was voor het levensonderhoud van een priester’. Dit moet niet verward worden met het Heilige Kruisgilde te Lienden, opgericht in 1518 door Anna van Culemborg. Hiervan waren in 1616 Johan van Meerten Ewoutzoon en Johan van Meerten Ernstzoon collators. Dit ‘na een proces tegen de weduwe van Johan Janszoon, die eerst collator was en eind 1611 overleed’.2
Voetnoten
Fiche van de huwelijksinschrijving van Grietje van Meerten (1734-1809) en Jan van Ingen (1725-1793)
Hierboven wordt de fiche van de huwelijksinschrijving van Jan van Ingen (1725-1793) en Grietje van Meerten (1734-1809) weergegeven.1 Wie de fiches gemaakt heeft wordt niet vermeld. In ieder geval zijn het huwelijken die door ds. Philippus Specht zijn gesloten in de periode 1729-1782. Op 5 mei 1754 trad dit echtpaar in het huwelijk in de Nederduitsch Gereformeerde Gemeente te Opheusden (Op-Heusden). Jan was een jongeman van IJzendoorn. Grietje was een jongedochter van Lienden. Het echtpaar woonden beiden te Opheusden.
Voetnoten
Doopinschrijving van Jan van Ingen (1725-1793)
Hierboven wordt de doopinschrijving van Jan van Ingen (1725-1793) weergegeven.1 Op 18 februari 1725 werd Jan gedoopt in de Nederduitsch Gereformeerde Gemeente te IJzendoorn. Hij was een zoon van Hendrik van Ingen (?-?) en Ariaantje de Goijer (?-?).
Voetnoten
Huwelijksakte van Maria van Deest (1771-1832) en Barend Verweij (1784-1846)
Hierboven wordt de huwelijksakte van Maria van Deest (1771-1832) en Barend Verweij (1784-1846) weergegeven.1 Het aanstaande echtpaar verscheen op 10 september 1819 voor de Ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de Gemeente Lienden om een huwelijk aan te gaan. De ambtenaar in functie was schout Aart Verbrugh (1772-1846).
Barend Verweij was een jongeman van vijf en dertig jaar oud en planter van beroep. Hij was geboren te Echteld en woonachtig te Meerten, gemeente Lienden.2 Barend was de meerderjarige zoon van wijlen Gerrit Verweij (1749-1796) en Barendina van Sluiters (1742-1823).
Maria van Deest was acht en veertig jaar oud, weduwe van wijlen Jan van Beem en plantster van beroep. Zij was geboren te Ochten en woonachtig te Meerten, gemeente Lienden.3 Maria was de meerderjarige dochter van wijlen de echtelieden Jan van Deest (?-1785) en Dirkje (Janszen) van Meerten (1730-1793).4
De huwelijksafkondingen voor het huis van de gemeente hebben onverhinderd plaats gehad op zondag 29 augustus 1819 en zondag 5 september 1819. Het echtpaar overhandigde de volgende stukken: 1. De akte van huwelijksafkondigingen. 2. De doopinschrijving van de bruidegom. 3. De overlijdensakte van de vader van de bruidegom. 4. De doopinschrijving van de bruid. 5. De overlijdensakte van de vader van de bruid. 6. De overlijdensakte van de moeder van de bruid. 7. De overlijdensakte van de eerste man van de bruid. 8. Een akte van voldoening aan de Wet op de Nationale Militie. 9. Een consent dat de moeder van de bruidegom toestemming geeft tot dit huwelijk. Na de vragen van de ambtenaar hebben zij elkaar het ‘Ja’-woord gegeven.
Het echtpaar had vier getuigen meegebracht:
- Frans Stap (1773-1833), vier en veertig jaar oud, planter van beroep en woonachtig te Lienden.
- Gijsbert van Ewijk (1775-1869), drie en veertig jaar oud, landbouwer van beroep en woonachtig te Lienden.
- Aart van Ewijk (1780-1863), acht en dertig jaar oud, herbergier van beroep en woonachtig te Lienden.
- Anthonie van Herwaarde (1780-1842), acht en dertig jaar oud, schoolonderwijzer van beroep.
Ook de vader van de eerste man van de bruid was aanwezig en verklaarde zijn toestemming tot dit huwelijk te geven. De bruid verklaarde dat zij de akte niet kon ondertekenen, omdat zij niet kon schrijven.
Voetnoten
Overlijdensakte van Barend Verweij (1784-1846)
Hierboven wordt de overlijdensakte van Barend Verweij (1784-1846) weergegeven.1 Op 7 november 1846 verscheen Klaas van Lutterveld (1812-1886)2 voor de Ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de Gemeente Lienden om aangifte te doen van Barend. Klaas was vier en dertig jaar oud en arbeider van beroep. Hij deed de aangifte samen met Johannes Walsmit (1823-1903), drie en twintig jaar oud en bakkersknecht van beroep. Zij verklaarden dat Barend op 6 november 1846 om negen uur in de avond is overleden in de leeftijd van twee en zestig jaar. Barend was arbeider van beroep, geboren te Echteld en woonachtig te Lienden.3 Barend was weduwnaar van Maria van Deest (1771-1832) en een zoon van Gerrit Verweij (1749-1796) en Barendina van Sluiters (1742-1823). De moeder was de aangevers echter onbekend.
Voetnoten
Doopinschrijving van Barend Verweij (1784-1846)
Hierboven wordt de doopinschrijving van Barend Verweij (1784-1846) weergegeven.1 Op 3 oktober 1784 werd Barend gedoopt in de Nederduitsch Gereformeerde Gemeente te Echteld. Hij was geboren op 2 oktober 1784. Barend was een zoon van Gerrit Verweij (1749-1796) en Barendina van Sluiters (1742-1823). Als doophefster was Areke Verweij (?-?), weduwe van Willem Brienese (?-?) aanwezig.2
Voetnoten
Overlijdensakte van Jan van Beem (1781-1818)
Hierboven wordt de overlijdensakte van Jan van Beem (1781-1818) weergegeven.1 Op 28 maart 1818 om elf uur in de ochtend verscheen Jan Verbrug (±1759-?) voor de Ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de Gemeente Lienden om aangifte te doen van het overlijden van Jan. De ambtenaar in functie was schout Aart Verbrugh (1772-1846). Jan was zeven en vijftig jaar oud en planter van beroep. Hij deed de aangifte samen met Anthonie van Herwaarde (1780-1842), zeven en dertig jaar oud en schoolonderwijzer van beroep. Zij verklaarden dat Jan van Beem op 27 maart 1818 om zes uur in de avond is overleden in de leeftijd van zes en dertig jaar. Hij laat na zijn huisvrouw en kinderen. Jan was echtgenoot van Maria van Deest (1771-1832) en een zoon van Dirk van Beem (1744-1829) en Sanderijn van Eldik (1747-?). Dit laatste wordt in deze akte niet genoemd.
Voetnoten
Huwelijksinschrijving van Maria van Deest (1771-1832) en Jan van Beem (1781-1818)
Hierboven wordt de huwelijksinschrijving van Maria van Deest (1771-1832) en Jan van Beem (1781-1818) weergegeven.1 Op 8 augustus 1806 ging het aanstaande echtpaar in wettigen ondertrouw in Opheusden. Zij compareerden voor de commissarissen van huwelijkszaken. Jan van Beem was een jongeman geboren te Ochten en woonachtig te Opheusden.2 Maria van Deest was een jongedochter geboren te Ochten en woonachtig te Opheusden.3 De vader van Jan was Dirk van Beem. De ouders van de bruid, Jan van Deest (?-1785) en Dirkje van Meerten (1730-1793)4, waren al overleden. De drie huwelijksafkondigingen hebben onverhinderd plaats gehad op 10 augustus 1806, 17 augustus 1806 en 24 augustus 1806. Op 31 augustus 1806 zijn zij getrouwd in de Hervormde Kerk van Opheusden door de dienstdoende predikant. Dit was toen ds. Gerardus Henricus Nibbeling (?-?).
Voetnoten
Doopinschrijving van Jan van Beem (1781-1818)
Hierboven wordt de doopinschrijving van Jan van Beem (1781-1818) weergegeven.1 Jan werd op 5 augustus 1781 gedoopt in de Nederduitsch Gereformeerde Gemeente te Ochten. Hij was geboren op 4 augustus 1781. Jan was een zoon van Dirck van Beem (1744-1829) en Sanderijn van Eldick (1747-?). Als doophefster was Helena van Eldick aanwezig.2
Voetnoten
Overlijdensakte van Maria van Deest (1771-1832)
Hierboven wordt de overlijdensakte van Maria van Deest (1771-1832) weergegeven.1 Op 1 april 1832 om elf uur in de ochtend verscheen Jan Dirk de Haas (±1767-?) voor de Ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de Gemeente Lienden om aangifte te doen van het overlijden van Maria. De ambtenaar in functie was burgemeester Aart Verbrugh (1772-1846). Jan Dirk was vijf en vijftig jaar oud en landbouwer van beroep. Hij deed de aangifte samen met Jan Cornelis Bor (1803-?), acht en twintig jaar oud en veldwachter van beroep. Zij verklaarden dat Maria op 30 maart 1832 om drie uur in de middag is overleden in de leeftijd van twee en zestig jaar. Zij was geboren te Ochten en overleden te Lienden.2 Maria was de echtgenote van Barend Verweij en de dochter van wijlen de echtelieden Jan van Deest (?-1785) en Dirkje van Meerten (1730-1793).3
Voetnoten
Meest recente berichten
-
Kerk en slavernij? (26) – Bijdrage van dr. Dick de Vos aan het debat over de rol van de kerk
-
Sommige Bijbellezers lezen verhaal koningin Esther als een romance
-
Geen voltreffer, wel een treffer!
-
Toont finetuning het bestaan van God aan? – Andringa zoekt wanhopig redenen waarom dit niet het geval zou zijn
-
Faillissement Intelligent Ontwerp en Schepping? Echt waar?