Home » Filosofie
Categorie archieven: Filosofie
Een Dialoog tussen Christenen (Chris Verhagen en Carel de Lange) en Atheïsten (Bart Klink en Brandon Pakker)
Afgelopen weekend (?) was er een debat tussen de christenen (Chris Verhagen en Carel de Lange) en atheïsten (Bart Klink en Brandon Pakker). Dit debat is met dank aan ‘Geloof en Rede‘ en wordt hieronder gedeeld.
Chris Verhagen (Christelijke Apologeet) en ik gingen in gesprek met Bart Klink (www.deatheist.nl) en Brandon Pakker over het christendom en het atheïsme. We hebben verschillende onderwerpen behandeld en de onderliggende vraag was: Welk wereldbeeld is het meest redelijk?
Is er tussen alle onzekerheid nog zekerheid te vinden? – Bespreking ‘De toekomst is geen vreemde’
We beleven een tijd vol onzekerheden. De opwarming van de aarde en de klimaatverandering, de groei van de wereldbevolking en de uitputting van natuurlijke hulpbronnen, de aanhoudende oorlog in ons werelddeel met zijn politieke en economische gevolgen, het boezemt veel mensen onzekerheid en angst in.
Het is daarom zonder meer sympathiek te noemen dat dr. René van Woudenberg, hoogleraar Epistemologie en metafysica aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, een boekje publiceerde, waarin hij probeert duidelijk te maken dat er te midden van alle onzekerheden toch nog zekerheden te vinden zijn. Zoals de ondertitel van het boekje zegt: Waarom er meer zeker is dan wij denken. Nu zijn de zekerheden die Van Woudenberg ons aanreikt, zekerheden van een logische aard. Zijn boekje is een typisch filosofische vingeroefening rond het begrip zekerheid. Het gaat na wat zekerheid wél is en wat niet. Het merkt op dat er gradatie is in zekerheid: van sommige dingen zijn we zekerder dan van andere. En het richt zich vooral op de vraag of we ook zeker kunnen zijn van dingen die in de toekomst liggen. Een vraag die door Van Woudenberg bevestigend wordt beantwoord.
Als hij deze toekomstige zekerheiden nader analyseert, onderscheidt hij daarin drie klassen. Zo bestaan er toekomstige zekerheden (1) die volkomen zeker zijn. Dit zijn van een wiskundige en logische aard. Ook in de toekomst zal twee maal twee vier zijn. Daarnaast zijn er zekerheden (2) die samenhangen met natuurlijke wetmatigheden en patronen, die niet noodzakelijk van aard zijn, maar waarvan we wel mogen verwachten dat die ook in de toekomst stand zullen houden. Dit loopt van het feit dat water bevriest bij nul graden Celsius tot aan het bijbels spreekwoord dat zegt, dat wie onheil zaait, onheil zal oogsten.
Ten slotte gaat Van Woudenberg uitgebreid in op de zekerheid die (3) beloften kunnen geven. De zekerheid van beloften die mensen elkaar doen, is geen volkomen zekerheid, ze is eerder een waagstuk. Maar wanneer bij het doen van beloftes aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, kan dit een middel zijn waardoor wij mensen elkaar een belangrijk stuk zekerheid bieden.
Het aardige is dat Van Woudenberg juist in het hoofdstuk over beloftes ook wijst op God. Een klein citaat: ‘De toekomstige zekerheid die een belofte kan bieden, is sterker naarmate degene die de belofte doet, in staat geacht kan worden de belofte gestand te doen. Het uiterste is hier een belofte, waarvan we goede reden hebben om te denken, dat een almachtige en algoede persoon haar heeft gedaan.’ Kortom, een belofte biedt zekerheid als diegene die de belofte doet die waar kan maken. God kan dat. Daarom zijn Zijn beloftes zo’n groot geschenk, voor een onzeker mens, in een onzekere wereld. Het is misschien juist dit laatste waar je als christelijke lezer van dit liefdevol geschreven boekje toch graag nog iets meer over had willen lezen. Wat is de kracht van ‘de dingen die onder ons volkomen zekerheid hebben’? Ligt hierin niet een rust, een hoop en een verwachting die alle onzekerheid op zijn minst relativeert?
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit De Waarheidsvriend. De volledige bronvermelding luidt: Kreuk, M., 2023, Boekbespreking, De Waarheidsvriend 111 (47): 13.
Dr. Kinneging houdt lezing over de tijdgeest in Katwijk – Hoogleraar op 25 november 2023 D.V. in de Triumfatorkerk
In Katwijk aan Zee wordt op 25 november 2023 D.V. een interkerkelijke bezinningsochtend gehouden. Prof. dr. Andreas A.M. Kinneging geeft een lezing over de tijdgeest. Kinneging is Nederlands hoogleraar rechtsfilosofie aan de Universiteit Leiden. Hij is bekend geworden met zijn vuistdikke boek ‘De onzichtbare maat: Archeologie van goed en kwaad’ en het boek met de aansprekende titel ‘Je mag zeggen wat je denkt. Als je maar hetzelfde denkt als iedereen’.1
Praktische informatie
De bezinningsochtend start om tien uur en duurt tot twaalf uur. De zaal is open om half tien. De organisatie geeft aan dat iedereen hartelijk welkom is op deze ochtend. De toegang is vrij, wel wordt er een collecte gehouden. Het opgehaalde bedrag is bestemd voor het werk van ds. Peter Hazenoot op Aruba. Hazenoot is afkomstig uit Katwijk en is sinds 2016 als predikant verbonden aan twee gemeentes op Aruba, bovendien zet hij zich samen met zijn vrouw in voor praktische hulpverlening aan verslaafden, prostituees en daklozen van Aruba en verzorgt hij radio-uitzendingen voor een lokaal-christelijke omroep. De bijeenkomst met Kinneging hoopt plaats te vinden in de Triumfatorkerk, Piet Heinlaan 7, te Katwijk. De organisatie is in handen van een plaatselijke Evangelisatiecommissie met medewerking van verschillende Katwijkse kerken.
Inhoudelijke toelichting
Bij de uitnodiging is, door de Evangelisatiecommissie, ook een inhoudelijke toelichting op de lezing gevoegd. Hieronder willen we de tekst daarvan weergeven.
“We krijgen er allen mee te maken: de tijdgeest. Met als belangrijk kenmerk dat de rechten van het individu boven het belang van de gemeenschap worden geplaatst (individualisme). Met deze trek van de Westerse cultuur krijgen wij als burgers van Nederland en dus ook van Europa allen te maken, zij beïnvloeden ons denken en niet in het minst wordt onze overheid in haar beleid door dit denken beïnvloed. De vraag is nu in hoeverre de overheid haar denkwijze gebaseerd op de rechten van het individu mag opleggen aan bijv. kerken, scholen en gezinnen, die de Bijbelse waarden en normen tot uitgangspunt nemen. Mag de overheid in een dergelijke situatie ingrijpen in een aantal belangrijke grondrechten, zoals vrijheid van godsdienst, vrijheid van onderwijs en vrijheid van vereniging? Daarnaast kan worden afgevraagd welke bescherming de Grondwet biedt aan minderheidsgroeperingen in de Nederlandse samenleving c.q. de Europese gemeenschap. Prof. dr. Andreas Kinneging, hoogleraar rechtsfilosofie aan de Universiteit Leiden, heeft vorig jaar al gewaarschuwd dat “als de kerken niets doen, de Bijbel in Nederland binnen 10 jaar een verboden boek dreigt te worden.” Tijdens zijn studie van schrijvers uit de oudheid (kerkvaders, filosofen, enz.), ontdekte Kinneging tot zijn eigen verbazing dat wat dezen schreven veel meer waarde heeft dan het gedachtengoed van moderne denkers. In het bijzonder raakte hij doordrongen van het belang van deugden, zoals rechtvaardigheid, moed, matigheid, voorzichtigheid, geduld, eerlijkheid, loyaliteit, enz., bedacht in de Klassieke Oudheid en bewaard gebleven in het (katholieke) christendom. Deze deugden zijn van groot belang voor de morele opvoeding van kinderen. En die opvoeding is weer van wezenlijk belang, omdat de mens nu eenmaal uit krom hout is gesneden. Of zoals de protestanten zeggen: geneigd is tot alle kwaad. De belangrijkste kritiek van Kinneging op het denken van de Verlichting (1685 – 1815) is dan ook dat daarin het kwade in de mens wordt genegeerd, een denken dat ook de huidige Westerse cultuur sterk beïnvloedt.”
Voetnoten
Tegenstellingen #5 Wat is jouw mening? – Een serie met mr. Kees van der Staaij en dr. ir. Erik van Engelen
Deze video is opgenomen samen met mr. Kees van der Staaij.
Daniël Online heeft een serie video’s op genomen over de onrust die er heerst in Nederland rond klimaatverandering, godsdienstvrijheid en de betrouwbaarheid van de Bijbel. Willemijn Kok en Hesther Stijnen gaan hierover in gesprek met politicus mr. Kees van der Staaij en wetenschapper dr. ir. Erik van Engelen. Met dank aan Daniël Online kunnen we deze video ook hieronder delen.
Pure natuurwetenschap haalt verwondering over schepping weg
In de discussie over schepping en evolutieleer moeten ook de geesteswetenschappen een rol krijgen, stelt dr. J. Veldman.
In de discussie rond schepping en evolutieleer heb ik reacties van historici en filosofen uit onze achterban gemist. Opvallend was dat vrijwel alleen scribenten met een bèta-achtergrond in het RD over de kwestie discussieerden. Hier zit dan ook het probleem. Er zou een filosofische discussie gevoerd moeten worden over wat we over de aardse werkelijkheid kunnen zeggen.
De discussie wordt nu gevoerd volgens verschillende regels (wetenschapsmodellen), langs elkaar heen. Het ene wetenschapsmodel, het natuurwetenschappelijke, rekent voornamelijk met getal, maat, dimensie en strikt logische opeenvolgingen of gevolgtrekkingen. Het ordent met behulp van modelvoorstellingen. De vraag naar een ordelijke opbouw van de natuur (zoals het evolutiemodel) past daarin.
Ik heb bijvoorbeeld gelezen: „Stel nu eens dat…” Dit heet hypothesevorming. Een andere auteur zegt: „Scheppingsdagen, dús 6 x 24 uur…” Dit is een natuurwetenschappelijke vooronderstelling (getal en maat), direct al aan het begin van een betoog. Zo spreekt de Bijbel zelf niet.
Wanneer je dan vervolgens met die aanname (met dát gereedschap) de Heilige Schrift vastpakt, moet het wel fout aflopen. Gods Woord spreekt zo helemaal niet tot ons. Het probleem zit dus in de wijze waarop wij onze vooronderstellingen in de Heilige Schrift stoppen, en dan van een ander verlangen dat hij die er zo uithaalt.
‘Ladekastje’
Omdat het natuurwetenschappelijke gereedschap (model) sinds de 17e eeuw op bepaalde gebieden zulke indrukwekkende resultaten heeft geboekt, heeft bij de westerse mens de gedachte postgevat dat álles wel natuurwetenschappelijk verklaard kan worden. Ons hele onderwijs is ervan doortrokken. Mijn eigen leraren en later mijn collega’s heb ik dit zelf ook vaak met verve horen verkondigen. Men heeft vele christenjongeren bij hun eerste schreden binnen de universiteit vanwege dit ene wetenschapsmodel in verlegenheid gebracht.
Zo’n model werkt als een zelfontworpen ‘ladekastje’ met vele laatjes. Daarin kun je je hele verzameling (feiten, getallen, vondsten, formules) netjes opbergen. Je kunt ook alles terugvinden. De laatjes krijgen op die manier als vanzelf een logische orde en betrouwbaarheid: het werkt. Maar wat nu te doen met de nog lege laatjes en met de stroom nieuwe feiten?
Verwondering
Het geesteswetenschappelijke model benadert de werkelijkheid en ook Gods Woord totaal anders. Dit model wordt vooral gehanteerd door historici, filosofen, theologen en lieden die zich met kunsttheorie bezighouden. Zij hanteren een ander ‘gereedschap’.
Binnen dit model is eerst vastgesteld dat de werkelijkheid zodanig grootse en onbegrijpelijke dimensies heeft dat we er als wetenschappers maar een fractie van kunnen beschrijven en begrijpen. Dat gebeurt in de genoemde vakgebieden vanuit het historische bronnenonderzoek, met behulp van de vertelling en de kunst- en cultuurproducten van mensen, maar ook met andere menselijke vermogens tot kritisch onderzoek: de empathie en de identificatie. Zo worden op een andere manier het verleden, de bedoelingen en de mentaliteit van mensen en samenlevingen zichtbaar gemaakt, naderbij gebracht en onderzocht. De geesteswetenschappelijke onderzoeker is zich er meer van bewust dat hij zelf ook een factor is in de beeldvorming, in de redenering die hij opzet en in de uitkomsten waarmee hij voor de dag komt.
Een van de belangrijkste uitkomsten is dus dat de werkelijkheid (Gods werkelijkheid) veel complexer is dan dat die gevangen zou kunnen worden in getallen, formules of wetmatigheden. Voor een wetenschapper volgens het natuurwetenschappelijke model is dit alles echter te vaag en te soft.
Dit kan wel zo zijn, maar veel zaken kunnen we niet preciezer omschrijven. Bijvoorbeeld: de schepping is wonderbaarlijk, God is ondoorgrondelijk, zelfs de menselijke liefde behoudt haar geheim. Wanneer we dus over de schepping spreken en beginnen met een natuurwetenschappelijke aanpak, halen we de verwondering direct al uit onze beschouwingen weg. Dan moeten we ons er niet over verbazen wanneer we aan het einde iets wezenlijks zijn kwijtgeraakt.
Twee thema’s
Het komt mij voor dat in de huidige discussie over schepping en evolutieleer de christelijke deelnemers met alle macht proberen de wetenschappelijke gegevens, feiten en modelvorming met de Bijbelse gegevens (zoals zij die interpreteren) in één plat vlak te ordenen. Dat dit niet lukt, is intussen uit de artikelen wel duidelijk geworden. Moeten we die ongelijksoortige gegevens dan toch op hun plaats wringen en wat niet past ter zijde schuiven, hetzij de wetenschappelijke gegevens, hetzij de betrouwbaarheid van de Bijbel?
Dat is streven naar een simpele, eendimensionale oplossing. Het natuurwetenschappelijke model en het geesteswetenschappelijke model hebben raakvlakken. Meer niet. Het wereldbeeld dat we ons vormen, is de werkelijkheid zelf niet. Het is ook niet een- maar multidimensionaal. Het vraagstuk ”schepping óf evolutie” gaat dus over twee thema’s, die met behulp van twee verschillende soorten gereedschap moeten worden onderzocht en beschreven. Er zijn wel raakpunten maar ze zijn niet tot elkaar herleidbaar. Ze passen niet in één puzzel die we ”werkelijkheid” noemen.
Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. De volledige bronvermelding luidt: Veldman, J., 2017, Pure natuurwetenschap haalt verwondering over schepping weg, Reformatorisch Dagblad Puntkomma 47 (137): 16-17 (artikel).
‘Als je langzaam leest, komt de rijkdom ervan het best tot zijn recht’ – Bespreking van ‘Kracht ten goede’
De tekst van Griffioen wordt ingeleid door een Voorwoord door René van Woudenberg, hoogleraar Filosofie aan de VU in Amsterdam, de universiteit waar Griffioen jaren eveneens hoogleraar Filosofie was. Van Woudenberg beschrijft in dit voorwoord zijn eigen leeservaring met het boek van Griffioen. Hij beschrijft het boek als een ‘oerwoud’. Er wordt een enorme verscheidenheid aan onderwerpen besproken, maar het is niet eenvoudig om er structuur in te ontdekken. Je moet het daarom langzaam lezen. Dan komt de rijkdom ervan het best tot zijn recht.
Als je het voorwoord vooraf leest, is het bijna ontmoedigend omdat duidelijk wordt dat het inspanning vraagt om het boek te begrijpen. Lees je het achteraf, dan is het juist bemoedigend: het lag niet aan mij dat ik er moeite mee had om mijn weg erin te vinden. Zo is het gewoon bedoeld.
Het helpt al als je enigszins bekend bent met de belangrijkste begrippen uit de reformatorische wijsbegeerte, het vakgebied dat Griffioen doceerde. Het begrip ‘structuur’ geeft aan dat er in de werkelijkheid niet louter veranderlijkheid is. De werkelijkheid bevat bepaalde regelmatigheden die niet van de tijd afhangen. Dit inzicht biedt tegenwicht tegen filosofieën die bewerken dat alles tijdgebonden en vloeibaar is. Vroeger spraken we wel van scheppingsordeningen maar die term is wat belast geworden door het misbruik dat ervan gemaakt is om bepaalde praktijken te rechtvaardigen (zoals het apartheidsbeleid in Zuid-Afrika). Er is echter ook goed gebruik van deze notie mogelijk en dat is wat Griffioen voorstaat. Juist doordat ontwikkelingen in de tijd door bepaalde structuren geleid worden, kan de tijd een ‘kracht ten goede’ worden.
Een tweede belangrijk begrip in de reformatorische wijsbegeerte is ‘richting’. Dat heeft te maken met wat ons drijft in onze reis door de tijd. Het derde begrip dat in Griffioens boek centraal staat, is: ‘identiteit’: wie ben ik?
Wat het boek mede boeiend maakt, is dat er her en der doorkijkjes geboden worden in de Chinese cultuur en denkwereld, waar Griffioen zich een groot deel van zijn loopbaan in verdiept heeft. En het mooiste aan het boek is toch het christelijk perspectief van hoop dat door het hele boek heen straalt. De werkelijkheid zit vol zin en mogelijkheden om die voor het aangezicht van God in de tijd te ontplooien. Het boek heeft nadrukkelijk iets autobiografisch. Begrijpelijk dat het afsluit met een beschrijving van Griffioens loopbaan en ontwikkeling in denken. De auteur is inmiddels de tachtig jaar gepasseerd en het lijkt er wat op dat dit een zwanenzang is. Hoe dan ook, het lezen ervan is een avontuur met een goede afloop. Onderweg is er ontzettend veel te zien, zo veel dat het soms verwarrend werkt. Maar zoals Van Woudenberg in het voorwoord schrijft, een collega citerend: goede filosofie gaat langzaam. Wie het geduld op kan brengen om langzaam dit boek te lezen wordt rijkelijk beloond.
Het boek is hier te bestellen via de website van KokBoekencentrum.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit De Waarheidsvriend. De volledige bronvermelding luidt: Vries, M.J. de., 2023, Boekbesprekingen, De Waarheidsvriend 111 (14): 17.
De twijfelachtige erfenis van Charles Darwins racisme
In de biologische leerboeken wordt Darwin geprezen als de geniale grondlegger van de moderne biologie. Het zou echter passender zijn om naar hem te verwijzen als de notoire aanstichter van het wetenschappelijk racisme.
Aan de argeloze lezer van Over het ontstaan van soorten zal de enkele racistische opmerking niet opvallen. Wie echter Charles Darwins (1809-1882) Over de afstamming van de mens opslaat, wrijft zich nog eens de ogen uit. Is het werkelijk mogelijk dat iets ‘wetenschappelijks’ zo racistisch is? Centraal in het boek staat de racistische vergelijking van beschaafde (lees: blanke) mensen, wilden (zoals ‘negers’ en ‘indianen’) en apen en honden. Daaruit zou moeten blijken dat wilden dicht bij apen staan, en beschaafde mensen ver daarboven. Darwin suggereert bijvoorbeeld dat ‘een oude hond met een uitstekend geheugen en enige verbeeldingskracht’ hoger staat dan ‘de afgebeulde vrouw van een ontaarde Australische wilde, die niet abstract kan denken en slechts tot vier kan tellen’. Als wij weten dat we van zulke inferieure wilden afstammen, zou het aannemelijk zijn dat wij van nóg laagstaandere levensvormen afstammen.
Beschaafde volken
Wat Darwins racisme zo problematisch maakt, is dat het geen verwaarloosbaar aspect maar de centrale argumentatie van zijn theorie is. Voor zijn tijd is zijn racisme niet uniek. Darwin echter verstrekte aan dit racisme een pseudowetenschappelijke basis door te beweren dat beschaafde volkeren biologisch superieur zijn aan ‘wilden’. Daarmee gaf hij een krachtige impuls aan de ontwikkeling van racistische biologische theorieën.
Waar dat op uitloopt, wordt duidelijk als Darwin zijn racistische theorie verbindt met de zogeheten struggle for life. Hij schrijft, schrik niet, ‘het is vrijwel zeker dat in de nabije toekomst op de hele aarde de beschaafde rassen de wilde rassen zullen uitroeien en vervangen. Tegelijkertijd zullen ongetwijfeld de mensapen worden uitgeroeid. Het verschil tussen de mens en zijn naaste verwanten zal dan duidelijker zijn. Het zal dan het grote verschil zijn tussen de beschaafdere, Kaukasische mens en een laagstaande aap als de baviaan, in plaats van zoals nu tussen de neger en de gorilla.’ Als deze toekomstdroom wordt omgezet in een nastrevenswaardig doel, zoals bij het streven naar rasverbetering (eugenetica) is gebeurd, is het einde zoek.
Des te opmerkelijker is het dat veel biologen volhouden dat deze darwiniaanse struggle for life tot een betere wereld leidt. De bedenker van het concept, de Britse econoom en geestelijke Thomas Malthus (1766-1834), was wijzer. Voor hem was de struggle for life een schrikbeeld, de destructieve uitkomst wanneer wij als mensen onze morele en rationele vermogens ongebruikt laten en het laten aankomen op een brute overlevingsstrijd. Malthus stelde dat wij onze uiterste best moeten doen om deze struggle for life te voorkomen.
Ultieme test
Het gelijk van Malthus blijkt uit de klimaat- en biodiversiteitscrisis. Volgens de darwiniaanse logica is deze dreigende crisis de ultieme test die uitwijst welke plant-, dier- en menssoorten het verst geëvolueerd zijn en overleving toekomt. Als inferieure soorten uitsterven, is dit goed nieuws, want dan kan hun plek ingenomen worden door biologisch superieure wezens.
Dit heeft racistische implicaties: door klimaatverandering worden de gebieden rond de evenaar het hardst getroffen, en niet toevallig wonen daar mensen van ‘inferieure rassen’, die we aan hun lot zouden moeten overlaten. Als we deze conclusie op ons laten inwerken, wordt duidelijk hoe giftig deze gedachtegang is. Deze wijst ons op werkelijk geen enkele wijze de weg naar een betere wereld, integendeel! Als leidend beginsel voor een betere wereld is de morele overtuiging van de universele menselijke waardigheid geschikter. Die overtuigt ons van de morele plicht om de zwakken en niet-bevoorrechten tijdens crises te helpen, in plaats van hen te profiteren. Dat minder bevoorrechten er moreel recht op hebben er bovenop geholpen te worden in plaats van in de kou te moeten staan.
Het is daarom hoog tijd om ons van de racistische darwiniaanse logica te ontdoen. De overtuiging dat een betere wereld ontstaat door de (klimatologische) struggle for life waarin de sterksten zegevieren, is misleidend en bovendien immoreel. De huidige klimaatcrisis laat zien dat de wereld alleen beter kan worden als wij niet-bevoorrechte volkeren steunen.
Waarschuwing
En Darwin zelf? Het beste zou zijn als de geschiedenisboeken een waarschuwende paragraaf opnemen over de invloed van zijn racistische ideeën. De ereplaats voor de belangrijkste moderne bioloog kan dan met recht aan Carl Linnaeus (1707-1778) worden gegeven, een Zweedse bioloog en zoöloog die de moderne indeling in plant- en diersoorten heeft geformuleerd.
Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit het Nederlands Dagblad. De bronvermelding luidt: Biemond, A.J., 2023, De twijfelachtige erfenis van Charles Darwins racisme, Nederlands Dagblad 79 (21.278): 14-15 (artikel).
De ‘NBV21 Wetenschapsbijbel’ – Een overzicht
Op 8 november 2022 kwam de zogenoemde NBV21 Wetenschapsbijbel uit. Ondertussen is er al flink wat reactie op gekomen. Zowel in positieve als in afwijzende (negatieve) zin. Hieronder een overzicht van alle reacties, voor zover mij deze ‘ter ore’ gekomen zijn. Dit overzicht is niet bedoeld om een mening te geven, maar zo objectief mogelijk weer te geven hoe de NBV21 Wetenschapsbijbel is ontvangen. Mijn persoonlijke mening is elders op deze website te lezen. Mocht u bekend zijn met reacties die niet in dit overzicht staan dan is dat kenbaar te maken via ons contactformulier.
29 oktober 2022: Systematisch theoloog prof. dr. Gijsbert van den Brink plaatst in het tijdschrift ‘Met andere Woorden’ een voorproefje van en een bijdrage uit de NBV21 Wetenschapsbijbel. De bijdrage gaat over rentmeesterschap en is ook op de website van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG) te vinden.1 Het artikel wat een voorproefje geeft op de NBV21 Wetenschapsbijbel is samen geschreven met theoloog dr. Anne-Mareike Schol-Wetter.2 Dit voorproefje werd ook gedeeld via NARCIS.3
2 november 2022: De bijdrage van systematisch theoloog dr. Gijsbert van den Brink over wonderen verschijnt op de website van het Nederlands Dagblad. In de krant kon ik de bijdrage (nog) niet terugvinden.4
7 november 2022: Onderwijskundige en theoloog dr. Jan-Jaap van Peperstraten deelt alvast zijn presentatie via zijn blog als bijdrage aan de presentatiebijeenkomst van de NBV21 Wetenschapsbijbel.5
8 november 2022: De NBV21 Wetenschapsbijbel is uitgekomen. Er is door het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap een speciale website aan gewijd.6 Prof. dr. Beatrice de Graaf nam tijdens een presentatiebijeenkomst (waar ik helaas niet bij kon zijn) het eerste exemplaar in ontvangst.7 Wetenschapsjournalist Bart van den Dikkenberg (MSc.) interviewt systematisch theoloog en redactielid prof. dr. Gijsbert van den Brink voor het Reformatorisch Dagblad over de verschenen NBV21 Wetenschapsbijbel.8
9 november 2022: CVandaag plaatst een kort bericht over de NBV21 Wetenschapsbijbel op de website. Het is hetzelfde bericht als bij de voetnoot rond prof. dr. Beatrice de Graaf.9 Ook op de website Katholiek.nl wordt een soortgelijk bericht geplaatst.10
11 november 2022: Op de website van de Oud-Katholieke Kerk verschijnt een kort artikel over de NBV21 Wetenschapsbijbel waarin melding wordt gemaakt dat twee leden van de Oud-Katholieke Kerk mee hebben gewerkt aan deze uitgave. Het gaat om dr. Marco Derks en dr. Peter-Ben Smit.11 Het bericht van 9 november 2022 is ook gedeeld op Pup.nl.12
13 november 2022: Filosoof Paul Delfgaauw heeft ook een blog geschreven over de NBV21 Wetenschapsbijbel. Hij richt in zijn korte blog zich vooral op de bijdrage van prof. dr. René van Woudenberg over toeval.13
14 november 2022: In het Reformatorisch Dagblad geeft lezer Pim van den Ent aan dat hij wetenschapsjournalist Bart van den Dikkenberg (MSc.) erkentelijk is voor zijn stevige vraagstelling. Hij wijst ‘de poging om de Bijbel naar de tijdgeest toe te schrijven’ af.14 Op de website van de ‘Katholieke Raad voor het Jodendom’ heeft de Rooms-katholieke diaken Cor Sinnema een positieve recensie geplaatst van de NBV21 Wetenschapsbijbel.15 De website van De Roerom (voor zingeving en religie) maakt reclame voor de NBV21 Wetenschapsbijbel.16 Op de website van OJEC verschijnt eveneens de column van Cor Sinnema over de zogenoemde NBV21 Wetenschapsbijbel.17
17 november 2022: Het bestuur en de lectoren van Bijbels Beraad M/V reageren op onder andere de NBV21 Wetenschapsbijbel. Volgens hen is het een stevige prestatie met droevige consequenties. Er wordt opgeroepen tot een ‘gelovig, Bijbels een daadkrachtig antwoord’.18 Dezelfde dag werd het artikel ook geplaatst op de website van ‘Bijbels Beraad M/V‘. De titel werd wel gewijzigd in ‘Wetenschap of Schriftgezag?‘19 Op de website Refoforum werd dezelfde dag gediscussieerd over het artikel.20 Dit artikel is ook te raadplegen via Drimble.nl.21 Op de website van Fundamentum verschijnt mijn eerste reactie op de NBV21 Wetenschapsbijbel.22 Theoloog en medewerker aan de NBV21 Wetenschapsbijbel dr. Marco Derks heeft mij geblokkeerd, een gesprek via Twitter met hem is daardoor onmogelijk geworden.23
18 november 2022: Erika de Stigter (BSc.) heeft voor de website van Logos Instituut een recensie geschreven van de NBV21 Wetenschapsbijbel. Ze heeft daarnaast dr. Henk Hofman, Ton Verdam, Robert Linzel (MSc.), Bart van den Dikkenberg (MSc.), ir. Gert-Jan van Heugten, dr. Maarten Klaassen, drs. C. Sonnevelt, ir. Kees Fieggen en Kees van Helden stukjes mee laten schrijven.24 Op het forum Credible wordt een discussie gestart over de NBV21 Wetenschapsbijbel.25 Theoloog dr. Maarten Klaassen heeft zijn bijdrage ‘Wetenschapsbijbel miskent scheppingsorde‘ ook op zijn eigen website gepubliceerd.26
19 november 2022: Het artikel ‘Antwoord nodig op zogenaamde wetenschap‘ (zie 17 november 2022) is ook als gastbijdrage verschenen op de website van Fundamentum.27 Systematisch theoloog en redactielid van de NBV21 Wetenschapsbijbel is te gast in de vijftigste aflevering van de EO-podcast ‘Dit is de Bijbel’ om daar te spreken over ‘Geloof en wetenschap’ en of deze twee samen kunnen gaan.28 Op de website radioviainternet.nl wordt ook doorverwezen naar de podcast van dr. Van den Brink.29 Dat geldt ook voor podcastluisteren.nl30 en podimo.nl.31
20 november 2022: Astronoom dr. Heino Falcke en theoloog dr. Anne-Mareike Schol-Wetter zijn te gast in ‘Dit is de Zondag’ van NPO Radio 1.32
21 november 2022: Aan de recensie van Erika de Stigter (BSc.) (zie 18 november 2022) is ook een bijdrage van dr. ir. Erik van Engelen toegevoegd over ‘Dieren en de Bijbel‘.33 Volgens een criticus zou ‘Antwoord op zogenaamde wetenschap‘ (zie 17 november 2022) vileine geestelijke stemmingmakerij zijn. Op de website van Fundamentum heb ik hierop gereageerd.34
23 november 2022: De nieuwsbrief van ForumC besteedt aandacht aan de zogenoemde NBV21 Wetenschapsbijbel. Er wordt vooral aandacht besteed aan de bijdrage van Eva van Urk-Coster (MA) over klimaatverandering. Deze bijdrage was eerder verschenen op de website ‘Geloof & Wetenschap.35 In de nieuwsbrief van Logos Instituut wordt verwezen naar de recensie van Erika de Stigter (BSc.) (zie 18 november 2022).36
24 november 2022: In het Reformatorisch Dagblad wordt gereageerd op de ‘open brief’ van het bestuur en de lectoren van Bijbel Beraad M/V. Bijbelwetenschapper en medewerker aan de NBV21 Wetenschapsbijbel dr. Sam Janse vindt, in een uitgebreid opinieartikel, dat de reageerders een ‘versimpelde hermeneutiek’ hanteren.37 Theoloog drs. Arjen van Kralingen geeft in een ander opiniestuk aan dat de reageerders beter ‘een Bijbels onderbouwde en open reactie’ kunnen geven op de gewraakte boeken.38 Het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG) plaatst een korte reclamefilm voor de NBV21 Wetenschapsbijbel op het YouTube-kanaal van het genootschap.39
25 november 2022: Dr. Bart Jan Spruyt reageert in het Nederlands Dagblad op de reactie van het opiniestuk van Bijbels Beraad M/V in het Reformatorisch Dagblad (zie 17 november 2022). Hij geeft aan de reactie goed te kunnen begrijpen.40 In het Reformatorisch Dagblad verschijnt een reactie op de NBV21 Wetenschapsbijbel van de theoloog dr. Maarten Klaassen. Hij is specifiek kritisch op het onderdeel ‘Gender’, volgens hem is de bijdrage een miskenning van de scheppingsorde.41 De recensie door Erika de Stigter (BSc.) (zie 18 november 2022) is ook overgenomen op de website van CVandaag.42 Op Refoportaal wordt verwezen naar het opiniestuk van dr. Klaassen in het RD.43 In het Reformatorisch Dagblad verschijnt in de rubriek Opgemerkt een reactie van een lezer op de NBV21 Wetenschapsbijbel en de reactie van Bijbels Beraad M/V daarop. Volgens de scribent, W. van Duivendijk, wordt ‘Gods Woord meer en meer in onze menselijke wetenschap‘ getrokken, maar passen hierop geen scherpe bewoordingen maar ‘een liefdevolle en bewogen toon‘.44
26 november 2022: Het opinieartikel van theoloog dr. Maarten Klaassen (zie 25 november 2022) is ook op de website van Fundamentum verschenen.45
29 november 2022: Vandaag deelde oudtestamenticus en redactielid dr. Koert van Bekkum via zijn Twitter-account een flyer voor een studentenevent rondom de NBV21 Wetenschapsbijbel. Studenten (uit alle richtingen) worden opgeroepen om op 23 januari 2023 in gesprek te gaan met drie redactieleden: dr. Van Bekkum, dr. Van den Brink en dr. Schol-Wetter. De avond wordt georganiseerd door Theologische Universiteit Kampen/Utrecht, Weetwatjegelooft en het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.46
30 november 2022: Vandaag verscheen de nieuwsbrief van Fundamentum met daarin kort aandacht voor het verschijnen van de NBV21 Wetenschapsbijbel.47
1 december 2022: Mijn eerste bespreking van de NBV21 Wetenschapsbijbel, het artikel ‘Antwoord nodig op zogenaamde wetenschap’ en het artikel ‘Wetenschapsbijbel miskent scheppingsorde’ op de website van Fundamentum zijn relatief goed gelezen in de maand november.48 De aankondiging van de eerdergenoemde studieavond is ook op de website van de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht geplaatst (zie 29 november 2022).49 Vandaag verscheen ook dit overzicht met reacties online op de website van Fundamentum.50
2 december 2022: Theoloog drs. Dick Schinkelshoek schrijft een recensie van de NBV21 Wetenschapsbijbel in het Nederlands Dagblad. Hij beveelt de uitgave voor mensen ‘die niet met hun rug naar de wetenschap willen staan‘. Mensen die van ‘heldere conclusies en standpunten‘ houden kunnen volgens hem beter verder kijken.51 Via een opiniestuk op de website van het Reformatorisch Dagblad reageren de vier redacteuren, prof. dr. Koert van Bekkum, prof. dr. Gijsbert van den Brink, dr. Anne-Mareike Schol Wetter en prof. dr. Arie Zwiep op de reacties van dr. Klaassen op de NBV21 Wetenschapsbijbel.52 De recensie van Erika de Stigter (BSc.) (zie 18 november 2022) wordt ook gedeeld via de website van Refoweb en daarnaast in een grijs kader de bespreking van dr. Henk Hofman rond de scheppingsdagen.53 De reactie van de vier redacteuren op dr. Klaassen (zie hierboven) is ook gedeeld op Refoportaal.54
3 december 2022: De digitale nieuwsbrief van eeninwaarheid.info verwijst naar de recensie van Erika de Stigter c.s. (zie 18 november 2022).55 Op Drimble wordt verwezen naar het artikel over theologische vernieuwingen die veel op het spel zetten (zie 6 december 2022).56
5 december 2022: De bijdrage van de vier redacteuren (zie 2 december 2022) is nu ook in de papieren versie van de krant verschenen. Het betreft vooral een reactie op de bijdrage van theoloog dr. Maarten Klaassen aangaande ‘Gender’. Klaassen zou volgens het stuk, door eenzijdige focus op ‘Gender’, een loopgraaf betreden. Een bekende uitleg van de Bijbel hangt samen met keuzes die we maken. Deze keuzes hebben grote gevolgen. De auteurs geven aan niet de ‘scheppingsorde’ te ontkennen, maar vragen zich af wat die ‘scheppingsorde’ precies inhoudt.57
6 december 2022: Mr. Peter Kerstholt plaatst via de website van Fundamentum enkele kanttekeningen bij de bijdrage ‘God, mens en schepping‘ in de NBV21 Wetenschapsbijbel.58 In het Reformatorisch Dagblad reageren bestuursleden en lectoren van Bijbels Beraad M/V op bijdragen in dezelfde krant van drs. Van Kralingen, dr. Janse (zie 24 november 2022) en de vier redacteuren (zie 5 december 2022). Ze geven aan het eens te zijn met Van Kralingen. De scribenten hekelen dat binnen de nieuwe hermeneutiek de Schrift gerelativeerd wordt. De Bijbelse boodschap als het gaat om ‘Gender’ wordt óók door de vier redacteuren verzwakt.59 Op de website van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap verschijnt het eerste deel van een interview met de bedenker van de NBV21 Wetenschapsbijbel, systematisch theoloog prof. dr. Gijsbert van den Brink. Volgens hem hoef je niet te kiezen tussen geloof en wetenschap noch aan een boedelscheiding te doen.60 Op de Vlaamse website Kerk & Leven verschijnt een bespreking van deze uitgave.61
7 december 2022: Het tweede deel van het interview met systematisch theoloog prof. dr. Gijsbert van den Brink is verschenen op de website van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG). Volgens Van den Brink doet een ‘naïeve lezing’ geen recht aan de tekst.62 Op de website van Christenen voor Israël verschijnt een artikel over de uitleg van de doortocht van het volk Israël door de Schelfzee in de NBV21 Wetenschapsbijbel. De titel laat zien dat de auteur, ing. Klaas de Jong, het oneens is met de auteurs: ‘Wetenschapsbijbel in de fout over Israëls doortocht door de zee‘. Het is volgens de auteur geen ‘toevalswonder’ maar een echt wonder.63 Via Drimble wordt er ook naar dit artikel verwezen.64
8 december 2022: Het artikel van de mannen van Bijbels Beraad M/V is ook op de website van Fundamentum verschenen (zie 6 december).65
9 december 2022: De bespreking van de astronomische gedeelten van de NBV21 Wetenschapsbijbel door wetenschapsjournalist Bart van den Dikkenberg (MSc.) is ook als afzonderlijk artikel op de website van Logos Instituut verschenen.66 Weetwatjegelooft maakt in haar digitale nieuwsbrief reclame voor de studentenavond rondom de NBV21 Wetenschapsbijbel (zie 29 november 2022). Op de website van Uitgeverij Toetssteen wordt verwezen naar het artikel over de doortocht van het volk Israël door de zee (zie 7 december 2022).67 Hierbij wordt ook verwezen naar het originele ‘Wonderen’-artikel in de NBV21 Wetenschapsbijbel.68
10 december 2022: De eerste aflevering van ‘Een goed gesprek over de Bijbel’ wordt uitgezonden via NPO 2. Deze aflevering is terug te kijken op NPO Start. De eerste aflevering heeft als titel ‘De kloof in de samenleving‘.69
12 december 2022: Oudtestamenticus dr. Mart-Jan Paul reageert in het Reformatorisch Dagblad op het hermeneutiek-artikel van bijbelwetenschapper dr. Sam Janse (zie 24 november 2022). Hij geeft aan dat de veranderende omgang met slavernij niet kan worden gebruikt als toonbeeld voor een veranderende omgang met de Bijbel.70
13 december 2022: Oudtestamenticus dr. Koert van Bekkum reageert op de bijdrage van de mannen van Bijbels Beraad M/V (zie 6 december 2022). Hij geeft aan dat een bijbellezer die de Bijbel op een andere wijze leest niet gelijk de Schrift monddood maakt.71
15 december 2022: Op de website van Fundamentum is de bijdrage van prof. dr. Mart-Jan Paul (zie 12 december 2022) verschenen.72 In het Reformatorisch Dagblad verschijnt een opiniestuk van ing. Klaas de Jong over de NBV21 Wetenschapsbijbel. Volgens De Jong laat de tekst over wonderen zien hoe je ‘de kracht van een Bijbeltekst kunt uitblussen’.73 Dr. Tjerk de Reus heeft een korte recensie geschreven in het blad De Nieuwe Koers.74
16 december 2022: Op de website van KRO-NCRV wordt reclame gemaakt voor de afleveringen van ‘Een goed gesprek over de Bijbel’.75
17 december 2022: In het Nederlands Dagblad wordt in de rubriek TV Vooraf geschreven over de NBV21 Wetenschapsbijbel. Het is een aankondiging van drie afleveringen met als titel ‘Een goed gesprek over de Bijbel’. In deze drie afleveringen worden van de zestig scribenten er tien geïnterviewd. Het is te zien via NPO 2 en terug te kijken via NPO Start.76 In de nieuwsbrief van Toetssteen Boeken wordt verwezen naar de opiniebijdrage van ing. Klaas de Jong (zie 15 december 2022).77 De tweede aflevering van ‘Een goed gesprek over de Bijbel’ van de KRO-NCRV is verschenen. In deze aflevering worden dr. Koert van Bekkum, drs. Trees van Montfoort en dr. Heino Falcke bevraagd.78
20 december 2022: In het Reformatorisch Dagblad verscheen in de rubriek Opgemerkt een bijdrage van Kenna Schipper n.a.v. de NBV21 Wetenschapsbijbel. Schipper hekelt het dat geleerden zich blind staren op de gebroken schepping. Schipper geeft ook aan dat geleerden zo in het voetspoor van prof. Kuitert gaan.79 Het artikel van ing. Klaas de Jong (zie 15 december 2022) verscheen ook op de website van Logos Instituut.80 Via haar nieuwsbrief laat Logos Instituut weten dat de recensie van de NBV21 Wetenschapsbijbel door Erika de Stigter (BSc.) c.s. (zie 18 november 2022) in de top-10 staat van meest gelezen artikelen in 2022 op de website van deze creationistische organisatie (en wel op de vierde plaats). De genoemde recensie wordt ook genoemd in de lijst met 10 meest recente artikelen.81
23 december 2022: De nieuwsbrief van ‘Weet wat je gelooft’ maakt reclame voor de studentenbijeenkomst rond de NBV21 Wetenschapsbijbel (zie 29 november 2022).82 Op de website van ‘De Hoeksteen‘ verschijnt ook een korte uitleg over de NBV21 Wetenschapsbijbel.83
24 december 2022: De derde aflevering van ‘Een goed gesprek over de Bijbel‘ is verschenen onder de titel ‘Het wonder van Kerst‘. Aan het woord komen systematisch theoloog dr. Gijsbert van den Brink, theoloog dr. Raymond Hausoul en het theologenechtpaar drs. Wies Sarot en dr. Marcel Sarot.84
31 december 2022: In de laatste nieuwsbrief van dit jaar wordt de NBV21 Wetenschapsbijbel nog kort genoemd.85
2 januari 2023: Vandaag verschenen de websitestatistieken van Fundamentum. Daaruit blijkt dat in de maand december dit overzicht 338 keer is bekeken.86
4 januari 2023: In het NRC verschijnt een korte recensie van de NBV21 Wetenschapsbijbel. Deze seculiere krant is vrij positief over deze uitgave.87
10 januari 2023: Columnist Hugo Verbrugh deelt zijn column via de website ‘De Ster’. De column is geschreven naar aanleiding van de recensie in het NRC van de NBV21 Wetenschapsbijbel (zie 4 januari 2023).88
19 januari 2023: In De Waarheidsvriend wordt het interview door drs. Pieter Siebe met systematisch theoloog prof. dr. Gijsbert van den Brink geciteerd (zie 6 en 7 december 2022) en door theoloog dr. Ad Prosman van summier commentaar voorzien. Er wordt aangekondigd dat de zgn. NBV21 Wetenschapsbijbel door over twee weken gerecenseerd wordt in De Waarheidsvriend.89
20 januari 2023: Predikant en theoloog drs. Rob Visser schrijft een recensie voor de website van Logos Instituut van de NBV21 Wetenschapsbijbel.90 (Aanvulling 23 januari 2023: Het artikel lijkt ineens van deze website verdwenen). Gelukkig is de recensie wel verschenen op de website van de predikant, Evangeliebelijden.91 Op kerknet.be verschijnt een kort artikel over de NBV21 Wetenschapsbijbel met als titel ‘Oerknal versus schepping: nieuwe bijbeluitgave gaat in dialoog‘.92 Via Bijbelcitaat.be wordt ook naar dit artikel verwezen.93
21 januari 2023: Op de website van Fundamentum vat ik de reactie van dr. Prosman samen (zie 19 januari 2023).94
22 januari 2023: Historicus drs. Jona Lendering schrijft op zijn website een korte bespreking van de NBV21 Wetenschapsbijbel.95
25 januari 2023: Systematisch theoloog en redacteur prof. dr. Gijsbert van den Brink reageert via CVandaag op commentaar van derden op de NBV21 Wetenschapsbijbel. Sommige critici, zo stelt Van den Brink, vonden dat de moderne wetenschap te serieus genomen werd, anderen juist dat de moderne wetenschap te weinig serieus genomen werd. Er waren ook loffelijke uitingen te horen.96
30 januari 2023: De recensie van theoloog drs. Rob Visser is nu wél verschenen op de website van Logos Instituut (zie 20 januari 2023).97
31 januari 2023: De NBV21 Wetenschapsbijbel werd kort genoemd in het voorwoord van de nieuwsbrief van Fundamentum.98 Op de website van De Waarheidsvriend is de recensie van de zgn. Wetenschapsbijbel gepubliceerd, geschreven door de onderwijskundige dr. Gijsbert Leertouwer.99
1 februari 2023: De websitestatistieken zijn verschenen van de website ‘Oorsprong’. Met 168 weergaven heeft dit overzicht van de NBV21 Wetenschapsbijbel de top-10 van meest gelezen artikelen niet gehaald. Het zou op de gedeelde 13e plaats staan.100
3 februari 2023: De Waarheidsvriend viel op de mat met daarin de recensie van onderwijskundige dr. Gijsbert Leertouwer (zie 31 januari 2023).101
4 februari 2023: De recensie van onderwijskundige dr. Gijsbert Leertouwer (zie 31 januari 2023) is ook op de website ‘Oorsprong’ gepubliceerd.102
10 februari 2023: In de podcast ‘Heilige Grond’ zijn oudtestamenticus dr. Koert van Bekkum en theologe en oud-rector van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) dr. Mechteld Jansen te gast. Zij spreken over de NBV21 Wetenschapsbijbel.103 In haar nieuwsbrief maakt Weet wat je gelooft ook reclame voor deze podcast. Dezelfde nieuwsbrief geeft ook een korte terugblik van de studentenavond rondom de NBV21 Wetenschapsbijbel.
11 februari 2023: Op de website Indekerk.be verschijnt een recensie van de NBV21 Wetenschapsbijbel geschreven door de linguïst Nathan Vanharen.104
10 maart 2023: De nieuwsbrief van de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) viel op de mat met op de achterkant een kort stukje over de bijdrage van dr. Koert van Bekkum en dr. Mechteld Jansen aan de podcastserie ‘Heilige Grond’ (zie 10 februari 2023).
5 april 2023: Op de website CVandaag verscheen een artikel van Elise G. Lengkeek en drs. Dick van der Stouw over de houdbaarheid van het zogenoemde theïstisch evolutionisme. Dit artikel is geschreven naar aanleiding van de NBV21 Wetenschapsbijbel.105
8 april 2023: Het artikel van Elise G. Lengkeek en drs. Dick van der Stouw in reactie op de NBV21 Wetenschapsbijbel is ook geplaatst op de website ‘Oorsprong’ van Fundamentum (zie 5 april 2023).106
Voetnoten
Waarom werken gereformeerden niet samen bij het beantwoorden van hermeneutische vragen? – Een reactie op de hartenkreet van dr. C.P. de Boer
Op vrijdag 7 oktober 2022 verscheen er in het Reformatorisch Dagblad een opiniestuk van predikant en theoloog dr. C.P. de Boer over hermeneutiek.1 Een groot deel van zijn bijdrage richt zich op de kwestie ‘vrouw in het ambt’. Dat laat ik hier verder rusten.2 Een kleiner deel richt zich op de hermeneutiek, daar ga ik graag op in.3
Wat is de kern?
Het opiniestuk van De Boer is in feite een reactie op een eerder verschenen opiniestuk van Riné le Comte (MA )in het Reformatorisch Dagblad.4 Wat is volgens Le Comte de kern van het debat over ‘vrouw in het ambt’? De Boer neemt Le Comte hierin over als hij schrijft: “De kern van dit debat formuleert mijn broeder treffend: “We lezen de Bijbel door de hermeneutische bril van een moderne 21e-eeuwse wereldburger.” Deze zin formuleert het aangelegen punt in de Nederlandse reformatorische kerkverbanden. Willen reformatorische christenen de Schrift lezen door de hermeneutische bril van een moderne wereldburger of van de gereformeerde confessie? Laat duidelijk zijn: de gereformeerde confessie is niet onfeilbaar. En ja, we zijn kinderen van deze tijd. Maar zolang iemand niet overtuigend kan aantonen dat de gereformeerde confessie het getuigenis van de Schrift beknot of zelfs tegenspreekt, ben ik dankbaar dat deze belijdenis mij dient in het verstaan van Gods Woord.” Hermeneutiek is de kern van het debat. Hoe lezen wij de Schrift?
Hartekreet
Le Comte verwijst in zijn opiniestuk naar het boek van de hoogleraren dr. M.J. Paul en dr. J. Hoek met als titel ‘Een stem uit de hemel’.5 De Boer gebruikt dit boek als kapstok om een hartenkreet te laten klinken. Hij schrijft dat met het verwijzen naar het boek van Paul en Hoek, Le Comte ‘de zonde van de kerkelijke verdeeldheid binnen de gereformeerde gezindte bloot’. De Boer vraagt zich af: “Waarom publiceren theologen, predikanten en kerkelijke vergaderingen binnen de Gereformeerde Bond binnen de PKN, de CGK, de HHK en de GG afzonderlijk over het thema gereformeerde hermeneutiek, terwijl we met dezelfde vragen worstelen?” Daar wil ik nog een schepje bovenop doen. Waarom wordt er niet of nauwelijks rekening gehouden met het recente verleden? Voor wat betreft de hermeneutiek rond ‘vrouw in het ambt’ werd in 1958 in de Nederlands Hervormde Kerk het ambt voor vrouwen opengesteld en in 1969 volgde de Gereformeerde Kerken in Nederland. Wat betreft de hermeneutiek rond de scheppingsgeschiedenis is het hermeneutisch verval al veel eerder zichtbaar. Toen werden er door tegenstanders ook hermeneutische argumenten gedeeld.6 Tegenargumenten die toen geldig waren, hebben nauwelijks aan geldigheid ingeboet (of worden op dezelfde manier nog steeds gebruikt). Waarom is er geen eenheid en geen historisch besef? Waarom willen we dat iedere generatie of kerkverband het wiel opnieuw moet uitvinden? De hartenkreet van De Boer ligt mij (ook) nauw aan het hart. Daar is één oplossing voor!
Oplossing
De oplossing ligt in het komen tot een peer-reviewed bundel over gereformeerde hermeneutiek die in alle kerken gebruikt wordt. Deze bundel zou zich niet alleen moeten richten op hermeneutische vragen rond ‘vrouw in het ambt’, maar om tijdgeest op sommige punten wat voor te zijn ook op hermeneutische vragen rond de scheppingsleer, homoseksualiteit en transgenderisme (en mogelijk nog meer onderwerpen). Uiteraard beginnend met een algemeen stuk over wat hermeneutiek is. Er zijn genoeg gepromoveerde of met een master afgestudeerde theologen en predikanten die hieraan mee zouden kunnen werken. Het inleidende hoofdstuk zou door een filosoof (of mogelijk een linguïst) geschreven kunnen worden. Voor het historische gedeelte zou uiteraard een kerkhistoricus aangetrokken moeten worden. Als alle geleerden mee willen werken is het mogelijk om de vragen diep te doordenken, te toetsen en uit te werken. Dr. De Boer zou dan de hoofdredacteur en kartrekker van de bundel kunnen worden. Helaas kan ik zelf om gezondheidsredenen niet mee werken, maar De Boer kan altijd met mij contact opnemen om te brainstormen over auteurs, reviewers en hoofdstukken. Hier op het ziekbed kan ik half liggend/half zittend gelukkig nog wel mailen en/of bellen. Omdat het een zeer aangelegen onderwerp is ziet een van de onder ons bekende uitgevers het waarschijnlijk wel zitten om een dergelijke bundel uit geven. Maar ziet dr. De Boer het zitten, en heeft hij er überhaupt tijd voor, om de kar te trekken voor een interkerkelijke bundel over hermeneutiek en hermeneutische vragen? That’s the question!
Voetnoten
Q&A n.a.v. Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God – Theoloog Tom van Hoogstraten (MA) sprak voor ‘De Verbinding’
Op vrijdag 8 april 2022 organiseerde Baptistengemeente ‘De Verbinding’ te Amsterdam een avond over geloof en wetenschap. Theoloog Tom van Hoogstraten (MA) hield een lezing met als titel ‘Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God’. Deze lezing is hier te bekijken en te beluisteren. Na afloop van de lezing kreeg het publiek de gelegenheid om vragen te stellen en vertelde Van Hoogstraten ook nog iets over de evolutietheorie.
#1a Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God.
#1b Q&A n.a.v. Wetenschappelijke argumenten voor het bestaan van God.
#2a Spectaculair archeologisch bewijs.
#2b Q&A n.a.v. Spectaculair archeologisch bewijs (verschijnt maandag 11 juli 2022 D.V.).
Meest recente berichten
-
Wie maakt er zo’n lawaai in de Bush? – De Schreeuwpiha (Lipaugus vociferans), een van de meest luidruchtige vogels van het dierenrijk
-
Ingezonden brief – STOP: Vergeet de Joden niet!
-
Kluwen donsballetjes met ogen
-
De bioloog die niet gelooft in evolutie – Science4Truth interviewt dr. Erik van Engelen
-
‘Dinosaurs of Croatian carbonate platform’ – Rond de presentatie van dr. Marc Surtees (ICC), een drieluik